Auto verkopen?
ikwilvanmijn
15
op milieubelastend gedrag. Zo
lang we dat op een sympathieke
manier doen. Een goed uitgangs
punt daarbij is dat niemand tégen
een schoon milieu is. „Uiteinde
lijk vinden we duurzaamheid al
lemaal belangrijk. Niemand wil
op een vuilnisbelt wonen of on
gezonde lucht inademen. En dat
willen we ook niet voor onze kin
deren. Alleen vinden we het
moeilijk om daar ook altijd naar
te handelen", stelt Michiel Hob
belt, die trainingen in een duur
zame levensstijl geeft.
Gemengde boodschap
Volgens Hobbelt komt dat omdat
consumenten nogal gemengde
boodschappen krijgen. „We ho
ren overal dat duurzaamheid be
langrijk is, maar tegelijkertijd
worden we overspoeld met adver
tenties van bedrijven die ons wil
len overhalen om meer spullen te
kopen en vliegreizen te maken.
Ook de politiek is tweeslachtig.
Het kabinet zegt duurzaamheid
hoog in het vaandel te hebben,
maar een paar jaar geleden riep
Mark Rutte alle Nederlanders nog
op om een auto te kopen om de
economie te stimuleren."
Volgens Vonk weten we ons
vervuilende gedrag vaak op aller
lei manieren te rechtvaardigen:
„Met argumenten als: iedereen
doet het, het ligt overal in de win
kels, als het echt zo erg was, deed
de overheid er wel wat aan en we
mogen nergens meer van genie
ten." Die reacties komen voort uit
een psychologisch proces dat cog
nitieve dissonantie wordt ge
noemd. Cognitieve dissonantie is
de spanning die we ervaren als
we verschillende waarheden in
ons hoofd niet met elkaar kunnen
rijmen. Zo is het voor rokers lastig
om 'ik rook' te combineren met
'roken vergroot de kans op kan
ker'. Zo kan ook 'ik ga met het
vliegtuig op vakantie' samen met
'vliegen draagt bij aan het broei
kaseffect en veroorzaakt luchtver
vuiling' onbehagen opleveren.
Wie zijn omgeving wil aan
spreken op vervuilend gedrag
doet er, volgens Vonk, slim aan
om er rekening mee te houden
dat het wat tijd nodig heeft. „Je
hoeft de ander niet in één keer te
overtuigen, je hoeft alleen maar
een zaadje te planten. Wanneer
Je hoeft iemand niet
direct te overtuigen,
een zaadje
planten is genoeg
dat vaker gebeurt, kan iemand
zijn gedrag gaan aanpassen."
Het is belangrijk om daarbij
niet de betweter uit te hangen.
„Vertelt een vriend dat ie voor de
zoveelste keer op vliegvakantie is
geweest, vraag dan eerst enthou
siast hoe het is geweest. Pas
daarna kun je erover beginnen, als
de sfeer goed is, in de vorm van
een vraag: weet hij dat vliegen
slecht is voor het klimaat? Hoe
kijkt hij daar tegen aan? Als hij
dan met smoesjes komt, laat het
rusten. Ander keertje weer." En
complimenteer mensen voor de
stappen die ze al wel zetten. „Als
een vriendin besluit één dag in de
week geen vlees te eten, geef haar
daar dan waardering voor. In
plaats van te roepen dat zes dagen
per week vlees eten nog steeds
erg veel is."
Niet minder leuk
Zelf het goede voorbeeld geven
helpt ook. „Ik wil mijn omgeving
laten zien dat je ook van het leven
kunt genieten als je duurzaam
leeft. Daarom vertel ik graag over
mijn heerlijke vakantie op de
Waddeneilanden en deel ik mijn
favoriete vegetarische recepten.
Mensen zijn vaak bang dat duur
zaam gelijk staat aan minder leuk,
maar dat is niet zo", vertelt Hob
belt.
Niemand wil op een
vuilnisbelt wonen
of ongezonde
lucht inademen
Al win je daar net zo min de popu-
lariteitsprijs mee. Uit wetenschap
pelijk onderzoek blijkt dat veel
mensen zich ergeren aan vegeta
riërs omdat die door hun gedrag an
deren een spiegel voorhouden. Als
iemand op een feestje geen bitter
bal pakt omdat die op dieet is, is dat
prima. Maar als we weten dat hij dat
doet uit principe, dan vinden vlees
eters die persoon ineens irritant en
fanatiek.
Vonk: „Ook als hij niemand iets
opdringt, voelen vleeseters dat
vaak wel zo. Alsof de gewone
rookworst opeens verboden is nu
er een vegaworst is."
Sociale norm
Om de ander niet voor het hoofd
te stoten, bedenken sommige
mensen dan ook excuses voor hun
duurzame gedrag: ze zeggen bij
voorbeeld dat ze niet van vliegen
houden in plaats van dat ze dat la
ten uit milieuoverwegingen. Vonk
is daar heel kritisch op. „Wanneer
je niet durft te praten over je mo
rele overwegingen, dan houd je
vervuilend gedrag in stand. Door
te zwijgen of er omheen te praten,
bevestig je de status quo. Soms
moet je gewoon de zeikerd durven
te zijn die er wat van zegt. Maar
probeer het altijd op een positieve
manier te doen, en met mate. En
heel veel geduld."
Als meer mensen zich uitspre
ken, kan verandering ineens snel
gaan, volgens de hoogleraar sociale
psychologie. „We willen uiteinde
lijk graag voldoen aan de sociale
norm. Dat zie je bijvoorbeeld te
rug bij roken. Toen ik nog rookte,
was het heel normaal dat je in de
lift een sigaret opstak. Dat wordt
tegenwoordig niet meer geaccep
teerd."
Wordt het niet een beetje onge
zellig als we allemaal de moraal
ridder gaat uithangen? „Nee, zo
lang je er maar niet met de botte
bijl in hakt, kun je elkaar ook in
spireren. Het valt mij op dat er in
de politiek en media vaak zo tech
nisch wordt gesproken over duur
zaamheid. Het gaat over C02-uit-
stoot, energietransitie en zonne
panelen. Ik denk dat het goed is als
we meer over gedrag zouden pra
ten en hoe lastig het is om dat te
veranderen. Dat zal iedereen her
kennen", zegt Hobbelt.
Ontvang gratis en vrijblijvend een bod.
zonder gedoe, verkocht.
zaterdag 20 oktober 2018
- Roos Vonk (hoogleraar)
-Michiel Hobbelt (trainer)
