8
Nederland is een van de oudste
bondgenoten van Saoedi-Arabië.
De koningshuizen bezoeken elkaar en
tal van bedrijven doen er goede zaken.
Moeten we dat wel willen?
AFFAIRE KHASHOGGI VERSTANDHOUDING
Als je heel
strikt bent,
kun je bijna
nergens
zaken doen
GroenLinks. Minister Wopke Hoek
stra van Financiën zegt zijn aanwe
zigheid op een economische confe
rentie in hoofdstad Riyad waar
schijnlijk af. De drie linkse oppositie
partijen willen dat alle andere ge
plande bezoeken en voorgenomen
handelsmissies tot nader order wor
den uitgesteld. Premier Rutte wilde
dat gisteren niet toezeggen. „We vol
gen de situatie van uur tot uur."
Politieke ophef
Het bezoek van Willem-Alexander
aan de begrafenis van Abdullah
leidde destijds ook al tot politieke op
hef. Het kabinet wees er toen op dat
gaan beter is dan thuisblijven: juist
dankzij onze goede relaties kan Ne
derland kritiek op de mensenrechten
te berde brengen. Zo verantwoorden
ook grote bedrijven dat ze geld ver
dienen aan het omstreden regime.
„Wij volgen de OESO-richtlijnen
waarin staat dat bedrijven zich niet
moeten terugtrekken uit landen
waar de mensenrechten worden ge
schonden, maar door hun aanwezig
heid moeten proberen zaken te ver
beteren", zegt woordvoerster Suzette
Schreuder van Royal Haskoning.
De hechte handelsband betekent
echter niet dat Saoedi-Arabië open
staat voor kritiek uit ons land. Tot
twee keer toe heeft de Golfstaat ge
dreigd met economische sancties te
gen Nederland. De reden was buur
land Jemen, dat sinds 2015 wordt ge
teisterd door een burgeroorlog. Saoe-
dische militairen helpen daar de re
geringstroepen. Volgens Nederland,
dat het aan de kaak stelde in de VN,
worden daarbij op grote schaal men
senrechten geschonden.
In september 2017 en dit voorjaar
Belangrijkste handelspartners
Saoedi-Arabië
€195mld
volgde op die kritiek dreigende taal
uit Riyad: Nederlandse bedrijven
zouden weieens de dupe kunnen
worden. Het ministerie van Buiten
landse Zaken ontkent dat daarna de
toon is gematigd. Feit is dat er geen
sancties werden ingesteld.
Volgens een deel van de Tweede
Kamer is het cruciaal dat de landen in
de Europese Unie samen optrekken
in de zaak-Khashoggi en gezamenlijk
een onafhankelijk onderzoek eisen
naar zijn verdwijning. „Saoedi-Ara
bië reageert heel snel heel dispropor
tioneel op individuele landen die ze
aanspreken op mensenrechten
schendingen", zei PvdA-leider Lode-
wijk Asscher gisteren in een Kamer
debat. „Daarom moeten we in de EU
één lijn trekken."
Ondernemer Jur
Lommerts is net
terug van een za
kenreis naar Sa
oedi-Arabië. Zijn
bedrijf leverde
een voermachine
voor een megaboerderij in de woes
tijn. „Daar staan 70.000 melkkoeien,
in de schaduw onder een afdak. Een
bizar gezicht. Maar Saoedi-Arabië is
een steenrijk land. Het heeft er een
strategisch belang bij om zelfvoorzie
nend te worden en investeert veel in
voedselproductie." Dat de Groningse
machinebouwer daarom voor 1,5 mil
joen euro een automatische voerin-
stallatie mocht leveren, was dan ook
'absoluut een mooie klus'.
Het nieuws rond de Saoedische
journalist Jamal Khashoggi, die op
een meedogenloze manier uit de weg
lijkt te zijn geruimd toen hij papieren
voor zijn bruiloft ophaalde bij het Sa
oedische consulaat in Turkije, volgt
Lommerts op de voet. „Natuurlijk.
Mijn theewater zegt ook dat het goed
fout zit." Maar of dat voor hem reden
is om geen zaken meer met het land
te doen? „Ik vind dat een heel lastige
vraag. Waar trek je de grens? Mark
Rutte stond begin deze week nog te
juichen dat Nederland dikke orders
uit China heeft binnengesleept. Maar
ook in China worden mensenrechten
geschonden. Als je heel strikt bent,
kun je bijna nergens zaken doen."
Dubieus regime
Dat Saoedi-Arabië een dubieus re
gime heeft, was ook voor de verdwij
ning van de kritische journalist be
paald geen geheim. Het land behan
delt vrouwen als tweederangs bur
gers, exporteert een intolerante vorm
van de islam en legt bij de kleinste
overtredingen lijfstraffen op. Voor
het drinken van alcohol kun je in de
gevangenis belanden, op homosek
sualiteit staat de doodstraf.
Het weerhoudt Nederland niet om
er zaken te doen. Grote Nederlandse
bedrijven als Shell, AkzoNobel, Phi
lips, baggeraar Boskalis en bouwers
als Ballast-Nedam, Strukton en inge
nieursbureau Royal Haskoning zijn
er kind aan huis. Zij profiteren van de
oliemiljarden die de steenrijke woes-
tijnstaat met bakken uitgeeft om zijn
economie minder afhankelijk te ma
ken van fossiele brandstoffen. In to
taal exporteerden Nederlandse be
drijven vorig jaar voor 1,3 miljard
euro naar Saoedi-Arabië, becijferde
de Rijksdienst voor Ondernemend
Nederland. Op onze totale economie
stelt dat niet veel voor, relativeert
Midden-Oostendeskundige Paul
Aarts. „Maar voor bepaalde bedrijven
en sectoren gaat het om aanzienlijke
belangen."
Weinig westerse landen hebben
een band met Saoedi-Arabië die zó
ver teruggaat als de onze. Al in 1877
opende Nederland een consulaat in
de havenstad Jeddah vanwege de
tienduizenden moslims die toen
vanuit Nederlands-Indië op bede
vaart naar Mekka gingen. De voorlo
per van ABN Amro begon er al in de
jaren 20 een bank. De Saudi Hollandi
Bank, de oudste van het land, werd
zelfs huisbankier van het Saoedische
koningshuis. De koninklijke familie
onderhoudt banden met het Neder
landse koningshuis. Toen drie jaar
geleden de Saoedische koning Ab
dullah overleed, woonde koning
Willem-Alexander de begrafenis bij.
Zijn moeder, koningin Beatrix, be
noemde in 2003 de Saoedische prins
Alwaleed bin Abdulaziz Al Saud tot
officier in de orde van Oranje-Nassau
voor zijn 'buitengewoon belangrijke
rol in de Nederlands-Saoedische eco
nomische betrekkingen'.
Sportwereld
Nauwe banden zijn er ook in de
sportwereld. Zo was Bert van Mar
wijk de afgelopen jaren bondscoach
van het Saoedische nationale elftal,
met voetbalcoryfeeën als Mark van
Bommel, en Adrie Koster in zijn ge
volg. De paardenliefde van de Saoedi
sche prins Abdullah Al-Saud, die op
hoog niveau aan springwedstrijden
meedoet, leidden verscheidene Ne
derlandse toppaarden en een Neder
landse bondscoach naar de woestijn.
Dit jaar nog staan er twee handels
missies naar het land gepland: van 18
tot 21 november reizen bedrijven in
afValbeheer naar Saoedi-Arabië. Een
maand later neemt minister Sigrid
Kaag voor Buitenlandse Handel en
Ontwikkelingssamenwerking be
drijven mee naar het land. Onbe
staanbaar, oordelen PvdA, SP en
donderdag 18 oktober 2018
GO
De lastige relatie met de
€174mld
EU 23,7
(NL 2,6)
China 22,9
VS 22,8
VAE 17,5
Japan 17,3
India 16,1
Z-Korea 13,1
Turkije 8,1
Overig 32,4
23.7 Japan
22,9 China
22.8 EU
(NL 1,3)
17,5 Z-Korea
17,3 India
16,1 VS
13,0 VAE
8,1 Singapore
Overig 53,5
IMPORT EXPORT
211018 bron gstat europese commissie rvo
Annemieke van Dongen
Hanneke Keultjes
Premier Rutte schudt koning Salman van Saoedi-Arabië
de hand tijdens de G20-top in Hamburg vorig jaar. fotoanp
Den Haag
Toen driejaar gele
den de Saoedische
koning Abdullah over
leed, woonde koning
Willem-Alexander de
begrafenis bij.
-Jur Lommerts,
ondernemer
