ZEELAND GEBOEKT
I
Lezingen Nederland in de wereld
WERELD
GESCH E
DENISVAN
NEDE
LAND
R
Duitse
groeten
uit Lewedorp
1 I..U -tl
21
'Best of van
de bijbel
i mr
Een nieuw boek van Jan J.B. Kuipers uit Kattendijke. Deze keer weer een met verhalen
waarin de 'fantasy' het voor het zeggen heeft. 'Houten trouw' is de titel. We dalen af in een wereld vol
occulte folklore en barokke woorden en zinnen.
De verhalenbundel verschijnt bij de in
Mechelen gevestigde uitgeverij Ver
schijnsel. Die richt zich op de publica
tie van Nederlandse science fiction, fantasy en
horror. De voorkeur gaat uit naar werk dat
meestal niet door de 'grote' uitgeverijen wordt
verspreid. Kuipers is een bekende naam in het
fonds van Verschijnsel. Bannenjluister, hemel-
glas, Het Spel om de Regendanser (met zijn broer
Gert P. Kuipers), Kleine Leviathan en Hubake's
Huis zijn titels, die sinds 1995 zijn verschenen.
Behalve als schrijver van fantasy is Kuipers
(Zaamslag, 1953) in Zeeland ook bekend door
vele tientallen boeken op het terrein van ge
schiedenis, archeologie en jeugdliteratuur.
Eén van zijn succesvolste werken van de afge
lopen jaren is het in 2015 verschenen reisboek
111 plekken in Zeeland die je gezien moet hebben.
Hij won diverse prijzen, waaronder met Rob
bert Jan Swiers de Zeeuwse Boekenprijs in
2005 voor het historische overzichtswerk Het
verhaal van Zeeland. Kuipers is recensent, co
lumnist en redacteur van de tijdschriften
Ballustrada en Zeeuws Erfgoed. Hij is als deel
tijder verbonden aan de Stichting Cultureel
Erfgoed Zeeland.
Fabelachtig
Als het om zijn fantasywerk gaat, heeft de
Zeeuwse auteur al vele prijzen en lovende re
censies mogen ontvangen. Zijn vakgenoot
Marcel Orie schreef: „Jan J.B. Kuipers maakt
het bekende vreemd, het vertrouwde onheil
spellend, het historische fabelachtig en het
collectieve strikt persoonlijk."
De nieuwe bundel Houten Trouw bevat vijf
tien verhalen. De meeste werden eerder in het
fantasyblad Wonderwaan gepubliceerd. Het
eerste en met krap twee pagina's meteen het
kortste verhaal - getiteld Afspraak voor de mu
ren - kan als woord van welkom worden gele
zen. Er staat een motto boven van de Portu
gese dichter Fernando Pessoa (1888-1935): 'Als
bode van een onbekende koning Volbreng ik
vage opdrachten van hogerhand'. Die regels
kunnen slaan op de schrijver zelf. In dat intro
verhaaltje laat hij de Baron von Münchhausen
-4 1 r ImtllHwl JI
zeggen: „Inderdaad. Bij mij is alles mogelijk.
Zodra het juiste idee is opgeborreld."
Mystiek, fantasie, geschiedenis: Kuipers
maakt er spannende verhalen van waarin het
lang niet altijd goed afloopt met de hoofdper
sonages. Die centrale figuren zijn zelden met
roem beladen. In het verhaal Gestalte op de
heuvel zegt de ik-figuur over zichzelf (pagina
20): „Ik weet het, ik ben altijd een gluurder ge
weest, een van die anonymi - dat heeft u in
tussen wel door - die je aantreft in de leger
tros, op het achterdek van stampende oceaan
tramps en in afgelegen wachtlokalen op de
steppe. Figuranten van het avontuur, van het
leven aan de rand."
We komen terecht in tijden lang en minder
lang geleden. We treffen waarzeggers, konin
gen, woudmanne
tjes, dolers en rid
ders. En gekken en
dronkaards. In een
woud van mooi ge-1
weven zinnen en
vaak vergeten
woorden als mar-
relpriemen, male
dictie, schabbaard, geplogenheid.
Op pagina 60 wordt de lezer toegesproken:
„Boven deze groeve zweeft in het holst van de
nacht nu en dan een dwaallichtje, als u het
met alle geweld nóg mooier wilt maken."
In het kader van de Maand en
de Geschiedenis en het ver
schijnen van het boek De We
reldgeschiedenis van Nederland or
ganiseert boekhandel De
Drvkkery in Middelburg ge
schiedkundige voordrachten.
Donderdag 18 oktober geeft ar
cheoloog Gerrit Dusseldorp (Uni
versiteit Leiden) een lezing over
de Neanderthaler en de Jager Ver
zamelaar. Dusseldorp is een
steentijdarcheoloog. Hij deed on
derzoek naar het jachtgedrag van
Neanderthalers. Daarna ver
huisde hij naar Zuid-Afrika om
de evolutie van modern mense
lijk gedrag te bestuderen.
In Wereldgeschiedenis van Neder
land vertellen meer dan honderd
Nederlandse onderzoekers op het
gebied van geschiedenis en cul
tuur het wereldwijde verhaal van
onze geschiedenis. Onder hen
Martine Gosselink, Beatrice de
Graaf, Lotte Jensen, Gert Oostin-
die, Lodewijk Petram en Suze
Zijlstra. Zij laten zien hoe Neder
land de wereld door de eeuwen
heen mede heeft vormgegeven,
en andersom: hoe Nederland zich
onder invloed van verre en nabije
buren heeft ontwikkeld. Van de
vondst van oermens Krijn in de
Noordzee tot orkaan Irma op Sint
Maarten en van Bonifatius tot
Pim Fortuyn.
Schrijver en theoloog Alain Ver-
heij (1989) is vrijdag 19 oktober
(16.00 uur) te gast in boekhandel
De Drvkkery in Middelburg. Hij
vertelt over zijn nieuwe boek God
en ik. Verheij noemt zijn boek
'een soort 'best of van de Bijbel',
geschreven vanuit zijn persoon
lijke ervaring én zijn werk als
theoloog. Hij zegt: „Mensen ko
men steeds minder in de kerk,
dus breng ik het mooie van het
geloof in dit boek naar buiten. Op
zo'n manier dat het de welden
kende 2iste-eeuwer kan inspire
ren, zonder dat ik iemand probeer
te bekeren."
Zeeuwse schrijvers
Achterin het boek staat een
kaart van Nederland
waarop Lewedorp tot be
langrijkste plaats van het land is
uitgeroepen. Toch zullen ze zelfs
in Lewedorp gemengde gevoelens
hebben over de Feldpostbriefe
1943-1945 van Soldat Werner
Beermann, al zegt hij over het
dorp, over heel Zeeland niets dan
goeds. Bericht van de vijand, het
verhaal van de andere kant. Ik ben
van lang na de oorlog, maar ook ik
voel onbehagen. En wanneer Beer
mann vertelt dat zijn bataljon drie
doden en twee gewonden te be
treuren heeft, omdat ze nabij Le
wedorp per auto hun eigen mij
nenveld in zijn gereden, deert me
dat allerminst,
integendeel.
Toch vor
men deze sol
datenbrieven
een fascine
rend docu
ment. Solda
tenbrieven te
gen wil en
dank, Werner
Beermann had
niet voor het leger gekozen. Voor
jaar 1941 moest hij eraan geloven,
en voor hem begon de oorlog met
de aanval op Rusland. Maart 1942
wordt hij ziek, vermoedelijk zijn
redding, want hij zet zijn militaire
loopbaan voort in minder riskante
regio's, de eigen mijnenvelden
niet meegerekend. Zo komt hij ja
nuari 1944 aan in Zeeland, het ba
taljon wordt over een paar dorpen
verdeeld, zelf logeert hij bij de fa
milie Van Antwerpen te Lewe
dorp. Er gaan ansichtkaarten
'Groeten uit Lewedorp' naar zijn
familie en huiselijke beschrijvin
gen. Moeder stopt de sokken in
Lewedorp, terwijl vader de aard
appelen schilt. Beermann geniet
van warme melk, 'Mürbeteig-
Platzchen' erbij, ofwel een zand-
deegkoekje. Er wordt gebeden
voor het eten en uit de Schrift ge
lezen. Hij gaat naar de kerk, ook
om de klederdracht van de vrou
wen op zich te laten inwerken.
Wanneer hij Lewedorp verruilt
voor Vlissingen staan, zegt hij, de
gastvrouw de tranen in de ogen.
Ook in Vlissingen leidt hij geen
gevaarlijk leven. Hij fietst veel en
stuurt pakjes met etenswaar naar
Duitsland. Toch is de oorlog dich
terbij dan in het Lewedorpse huis
gezin. Over zijn onderkomen
schrijft hij: 'Unser Bunker hat ei-
nen Tagesraum und einen bom-
bensicheren Schlafraum'. Aan het
thuisfront hebben ze niet zo'n be
scherming tegen bommen. Hij ziet
ze steeds overkomen: zwermen
vliegtuigen, richting Duitsland,
'wo mogen sie da wieder Unheil
anrichten?' De pijn van de andere
kant.
maandag 15 oktober 2018
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Bode van een koning
Jan van Damme
Jan J.B. Kuipers maakt het bekende vreemd, het vertrouwde
onheilspellend, foto lex de meester
Jan J.B. Kuipers: Houten Trouw - Uitgeverij
Verschijnsel, 244 pagina's, 21,95 euro.
Onder redactie van Marjolein 'I Hart.
Karei Davids. Kanvan Fatali-Rlack.
lex llcerma van Von*.
Ixo Lucasscn en Jeroen Touwen
bo|inlhoi
Lezing Gerrit Dusseldorp, don
derdag 18 oktober om, 19.00 uur
in De Drvkkery Middelburg, en
tree: 5 euro. Daarna: 25 oktober
Henk Looijesteijn over de VOC;
13 december Kim Beerden over
Nehalennia.
'God en ik' is genomineerd voor
'beste theologische boek van
het jaar'.
Soldat Werner Beermann
Feldpostbriefe
1943 - 1945
Mario Molegraaf
