Lichaamstaal centraal
10 ZE
DRIE EXPOSITIES VIER KUNSTENAARS
Middelburg heeft
kwantitatief en
kwalitatief een
bovengemiddeld
aanbod aan
beeldende kunst.
Ik kan er niet
omheen om drie
tentoonstellingen die
op loopafstand van
elkaar liggen onder
uw aandacht te
brengen.
Monnikenwerk
Omdat ze, hoe ver
schillend ze ook zijn,
worden gekenmerkt
door een gemeen
schappelijke noemer:
subtiliteit. Geen grote gebaren,
grote formaten of explosies van
kleur of materiaal, maar sobere
beelden die vragen om aandachtig
beschouwen. Neem de papierreli
ëfs van Tim van Eenennaam. Hij
snijdt geometrische vormen uit
stevig papier. En combineert vaak
verschillende lagen. Naast snijden
krijgt het papier reliëf door vou
wen. Zo ontstaan patronen. Waar
bij Van Eenennaam inventief ge
bruik maakt van licht en schaduw.
Zo brengt hij extra ruimtelijke ef
fecten teweeg. Door een liefdevol
samenspel van geduld en inventi
viteit zijn de composities niet in
één keer te doorgronden. Ze bie
den een mooie reis door tijd en
ruimte.
In het werk van Cees Andriessen
is wit ook een bepalende kracht.
Het is werk om te
ervaren. Waarbij het
vaak een glimlach
oproept
Het wordt door stevige, brede lij
nen doorsneden en door krachtige
vlekken aangetast. Hun vorm
heeft door de rafelige contouren
ook iets aarzelends. Andriessen
maakt hout- en linosneden, maar
anders dan gewoonlijk lijkt het of
het wegsnijden van het materiaal
niet zozeer de intentie heeft de
vorm zichtbaar te maken, maar
ruimte te creëren. De vormen en
de kleurvlekken kun je zien als te
kens van leven in een oneindige
ruimte. Leven dat steeds weer een
andere vorm aanneemt. Om nooit
op uitgekeken te raken.
Ook Geert Baas gebruikt tekens.
Krachtige lijnen, direct uit de tube
op de ondergrond aangebracht. Hij
combineert ze met objecten. Soms
echoën hun vormen elkaar, soms
contrasteren ze juist. In zijn schil
derijen werkt Baas op een verge
lijkbare manier. Net als bij An
driessen onttrekt zijn werk zich
aan een verhalende beschrijving.
Het is werk om te ervaren. Waarbij
het vaak een glimlach oproept.
Baas neemt je mee in een spel van
verwondering en werpt zo licht op
een belangrijk aspect van het be
staan. Een vorm van zingeving.
Op een heel andere manier is dat
ook de intentie van Rosalinde van
Ingen Schenau. Ze heeft een speci
fiek thema: vergankelijkheid. In de
Dikke Toren te Zierikzee werkt ze
dat op reuzeformaat uit. In Mon
Capitaine kiest ze juist voor het
kleine formaat. Zij toont ragfijne
gravures van boeketten op stukjes
roestvrij staal. En mini-sculpturen
van bloemen, gemaakt van as. Het
kleine formaat en de perfecte uit
voering ogen geconcentreerd. De
zorgvuldige uitvoering overtuigt.
Een zwart-wit video van een paar-
denbloem die ontluikt en ver
welkt, completeert de presentatie,
samen met een mooi geschilderde
interpretatie van de plattegrond
van een begraafplaats in Amster
dam.
De deur van de voormalige
Lutherse Kerk in Middel
burg is open. Zowel links
als rechts van de ingang staat een
herenfiets. De tussendeur knarst
en een lichte ruimte omhult me.
Binnen volgt een warm welkom.
Pastor Remco Robinson is in ge
sprek met Job van der Wal en ik
schuif aan. Job is specialist non-
verbale communicatie. Hij onder
steunt zijn verhaal zelfverzekerd
met brede gebaren, maar biedt ook
alle ruimte voor een gedachten-
wisseling.
De Oud-Katholieke Kerk in
Middelburg biedt komende maan
den een creatief programma aan
voor wie maar wil. Op 20 oktober
is er een kennismakingsworkshop
mime en op 3 november een cur
susdag voor wie zich daar verder
in wil verdiepen. Job zal beide da
gen verzorgen. Het heeft iets thea
traals: met je lichaam uiting geven
aan gedachten. Je emoties verbeel
den en daardoor een verhaal tot le
ven brengen.
Pastor Remco Robinson vertelt
dat lichaamstaal in de kerk altijd al
van belang is geweest. „Een voor
ganger beweegt zich bewust en
brengt de liturgie met gebaren tot
leven. Daar kan, maar hoeft echt
geen bibliodrama of liturgische
dans aan te pas te komen. Los van
inhoud of intonatie kunnen alleen
al mimiek en armgebaren van een
voorganger het verschil maken
tussen een saaie of boeiende over
denking." Robinson kan het we
ten, hij doceert homiletiek aan de
theologische opleiding van de
Oud-Katholieke Kerk in Utrecht.
Daarbij gaat het naast het schrij
ven vooral om het houden van een
preek. Hij brengt studenten bij dat
laatste ook in beweging. Religi
euze riten en rituelen zijn van
oudsher verbonden met mime. De
Beeldenstorm bracht niet alleen
een einde aan beeldende kunst in
de kerk maar in hoge mate ook aan
andere vormen van de verbeelding
van het Woord. Best zonde, denk
ik in stilte. In de liturgische boe
ken van de (Oud-)Katholieke Kerk
staat nog wel precies omschreven
op welk moment de voorganger
zijn woorden met gebaren kan on
dersteunen. In de kerk zijn er ge
bruiken voor het zegenen van
brood en wijn, het tonen van de
hostie, het uitnodigen tot commu
nie. Het handelen geeft daaraan
ook betekenis.
Emoties
Job van der Wal zal de workshops
verzorgen. „Voor het vertellen van
een verhaal zijn strikt genomen
geen woorden nodig. Door het
zichtbaar maken van emoties in
handelingen kan een mimespeler
een ander meenemen in een ver
haal. Op de eerste middag wil ik
mensen laten kennismaken met
de werkwijze. We hechten niet al
leen in het dagelijks leven, maar
ook in kerken enorm aan het ge
sproken woord, maar het over
grote deel van onze communicatie
verloopt altijd zonder woorden.
Daar leg ik de vinger bij. Mensen
kunnen zelf de kracht van li
chaamstaal zien en gaan ervaren."
Job maakte kennis met deze
kunstvorm, werd erdoor gegrepen
en volgde uiteindelijk een drieja
rige opleiding in de Verenigde Sta
ten, waarin lichaamswerk, acteren
en dans elkaar afwisselden. Het tot
uiting brengen van levensbe
schouwelijke thema's en bijbel
verhalen is hem op het lijf ge
schreven. Hij deelt zijn vaardighe
den graag. Nu met belangstellen
den op twee zaterdagen, maar ook
als coach.
Remco Robinson: „Met deze
workshops willen we laagdrempe
lig en op kleine schaal verbeelding
weer aan religie verbinden. Wie -
na aanmelding - deelneemt, hoeft
niet bang te zijn voor een verbor
gen agenda. De workshop staat op
zich."
zaterdag 13 oktober 2018
GO
Subtiliteit als gemene deler
Nico Out
Geert Baas: zonder titel.
Cees Andriessen: zonder titel, fotosnicoout
A Rosalinde van Ingen Schenau:
'Ashes to ashes - Circle'.
A Tim van Eenennaam: detail.
T/m 24/10 Tim van Eenennaam,
Wandelkerk, Abdij, ma. t/m vr.
10.30-17.00 uur. T/m 28/10 Cees
Andriessen en Geert Baas, Gale
rie Gerritse, Londensekaai 19, do.
t/m zo. 13.00-17.00 uur. T/m 31/10
Rosalinde van Ingen Schenau,
Mon Captaine, Kinderdijk 56, zo.
14.00-17.00 uur.
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
