80 Jaar Oorlog
Het Rijksmuseum biedt
sinds dit weekeinde een
groot overzicht van de
Tachtigjarige Oorlog, die
450 jaar geleden begon.
Ga vooral kijken, want onze
vrijheid en tolerante samen
leving komen uit die strijd
voort. Journalist Matthijs
Meeuwsen en fotograaf
Jean-Pierre Jans keken
mee hoe 'de geboorte van
Nederland' vorm kreeg.
De Spaanse strijdhengst, geschil
derd door Jacob de Gheyn is een schilderij
van formaat. Sinds kort dan. Het werk - 269
bij 228 centimeter - lag opgevouwen en was
nauwelijks groter dan een A3'tje. Werk aan
de winkel voor restauratoren Jorinde Koenen
en Anneliese Földes. Kwestie van de aanpak
analyseren en daarna vijf maanden in de
weer om de vergeelde vernislaag te vervan
gen. En nu, halverwege juni 2018, kleuren ze
alweer twintig weken vanaf hun kruk - loep-
bril op de neus - pixel voor pixel de lacunes
in. „Het wit van het paard is nooit gewoon
wit", zegt Koenen. „De achtergrond lijkt een
donker vlak, maar van dichtbij zit er ongelo
felijk veel variatie aan tinten in."
Het monnikenwerk vergt dan ook zo'n
concentratie dat de twee restauratoren het
lang niet altijd vijf dagen per week volhou
den. Het duo is in juni halverwege. Ze heb
ben nog vier maanden voor de opening van
80 Jaar Oorlog. De geboorte van Nederland,
de potentiële blockbustertentoonstelling
waarvoor de antieke hengst van stal is ge
haald. Het is een race tegen de klok. „Dit
paard werd in 1600 buitgemaakt in de Slag
bij Nieuwpoort en geschonken aan prins
Maurits", doceert junior conservator Stepha-
nie Archangel in het restauratieatelier. „Er
was geen Instagram. Hoe pronk je er dan
mee? Door die trofee zo groots te laten schil
deren."
langer een tentoonstelling over de Tachtig
jarige Oorlog (1568-1648) in gedachten. „Je
hebt een aanleiding nodig, ook om de direc
tie te overtuigen. Dit jaar is het 450 jaar gele
den dat de oorlog begon. Dat helpt."
Met dat vooruitzicht komt vijfjaar geleden
inderdaad groen licht voor een expositie over
de opstand van de Nederlanden tegen de
Spaanse koning Filips II. En dan? „Het is een
idioot groot onderwerp, dus je moet jezelf
beperkingen opleggen", zegt de curator.
Besluit 1: toon enkel objecten die toentertijd
een rol speelden. Besluit 2: trek waar moge
lijk parallellen naar het heden. De Tachtig
jarige Oorlog was een conflict vol geloofs-
fanaten en vluchtelingen, vol nepnieuws en
terreuraanslagen. Van der Ham: „Dit onder-
werp laat mooi zien dat het verleden het
heden bepaalt. En dat de geschiedenis geen
bevroren toestand is."
Elk conservatorenhart maakt een spronge
tje van de fase die volgt: schatgraven naar in
teressante voorwerpen. Het internet afstrui
nen. Boeken doorspitten. Grasduinen in ker
ken, raadhuizen en musea - van Beverwijk
tot Braunschweig. „Je wilt objecten tonen die
je normaal niet kunt laten zien", zegt Van der
Ham. „Dat is het spel."
De curator gaat 27 maanden voor de ope
ning om tafel met vertegenwoordigers van
de afdelingen communicatie, educatie, mer-
chandise, development en publicatie; samen
vormen zij het projectteam. Aan de hand van
zijn waslijst aan wensen doemen aan de
horizon de contouren van de tentoonstelling
op. De werken worden opgedeeld in negen
thema's, die elk een zaal van de Philips-
vleugel vullen. Ook kiest het team de beeld-
14
Wapengekletter
in het Rijks
Eigenlijk had curator Gijs van der Ham al
Anneliese Földes
(links) en Jorinde
Koenen restaureren
De Spaanse strijd
hengst. Het werk lag
lange tijd als A3'tje
opgevouwen.
WG
