9
snel wat slavenforten te veroveren.
Cornelis stelde het aanvalsplan op
voor die expeditie. Nog datzelfde
jaar werd hij als afgezant naar het
hof van de koning van Portugal ge
stuurd. Op weg naar Lissabon
werd zijn schip door Barbarij se
zeerovers gekaapt.
Mostert vond twee brieven, die
Goliath vanuit zijn gevangenschap
in Algiers naar Johan Maurits
stuurde. En hij ontdekte een door
hem gemaakte kaart van Algiers.
Ilja Mostert vertelt: „Goliath sloot
vriendschap met een Turk - alle
Noord-Afrikanen werden Turken
genoemd - die paarden van Johan
Maurits in Holland had gekocht. Er
stond nog een rekening open. Mis
schien was dat de reden dat Goli
ath redelijk snel vrij kwam. In 1643
was hij terug in Schiedam. En twee
jaar later voer hij met zijn schip
Oranjeboom naar Zuid-Amerika
om daar Braziliaans hout in te la
den. Ik heb de bevrachtingslij st ge
vonden."
Ondertussen bleef Goliath actief
als kaartmaker. Rond 1641 maakte
hij een manuscriptkaart van Re-
cife. Die werd in 1648 in druk uit
gegeven als losse wandkaart, die bij
vermogende landgenoten aan de
muur kon worden gehangen. In dat
Zonder de moord
hadden we nooit die
prachtige kaart van
Middelburg gekregen
jaar begon zijn Zeeuwse periode.
Hij kocht voor 200 gulden het bal
juwschap van Domburg. Dat zijn
vrouw uit Middelburg kwam, kan
die stap verklaren. Goliaths naam
staat op de akte die datzelfde jaar
de verkoop van de stad door prins
Willem II aan Middelburg be
krachtigde. Naar aanleiding van
die transactie maakte hij een gede
tailleerde kaart van Domburg
waarop goed te zien is hoe breed
de duinenrij toen was. In 1649
kocht hij in Oostkapelle de al eer
der genoemde herberg, die later
Het Prinsenwapen werd genoemd.
Daar ging hij met zijn vrouw Mar-
garetha wonen, ze kregen er vier
kinderen. Goliath inspecteerde in
opdracht van de Staten van Zee
land fortificaties in Axel en Ter-
neuzen.
Mostert: „In de tot nu toe ver
schenen verhalen over Goliath
wordt steeds verteld, dat hij ie
mand doodstak in de herberg in
Domburg. Ik weet nu hoe het echt
is gegaan, uit een brief van 18 okto
ber 1656. Daarin beschreef hij hoe
hij van Middelburg naar huis reed
en werd gevolgd door twee man
nen. Toen die hem aanvielen, had
hij moeite om zijn mantel los te
knopen en bij zijn rapier te komen.
Hij stak één van de aanvallers
dood. Uit andere stukken wordt
duidelijk, dat het om een man van
stand ging uit Aagtekerke. De boe
ren waren in die jaren opstandig,
ze wilden meer zeggenschap. Mis
schien dat die kwestie ermee te
maken had. De weduwe van het
slachtoffer eiste schadevergoeding,
ze liet een grafsteen leggen in de
kerk van Domburg. Goliath
vluchtte uit Oostkapelle naar Mid
delburg. Daar werkte hij tussen
september 1656 en maart 1657 aan
de stadskaart die hem later be
roemd maakte. Hij bood die kaart
aan het stadsbestuur aan, waar
schijnlijk om in een goed blaadje te
komen. Waarmee we kunnen con
cluderen: zonder de moord hadden
we nooit die prachtige kaart van
Middelburg gekregen."
In 1657 werd Goliath door de Sta
ten van Zeeland van Walcheren
verbannen. Hij klopte weer aan bij
de WIC en ging mee op expeditie
naar het gebied rond de rivier de
Pomeroon in Guyana aan de Wilde
Kust. Daar hielp hij fortificaties
bouwen en zette er voor zichzelf
een suikerrietplantage op. Vanuit
de nieuwe kolonie verzocht hij in
1658 de Classis Walcheren om
weer opgenomen te worden in de
kerk. Vanwege de moord was hij
daar uitgezet. Twee jaar later wilde
hij zijn vrouw laten overkomen.
Voor het zover was brak er een
hongersnood uit in de nieuwe ko
lonie. In dat jaar, 1660, werd vanuit
Venezuela het overlijden van Goli
ath gemeld. Er zijn stukken be
waard over zijn nalatenschap, on
der andere een gouden tandensto
ker en een zilveren bel die aan zijn
vrouw werden geretourneerd. In
een vitrine ligt de brief waarin de
weduwe toestemming kreeg om
de plantage en de slaven te verko
pen.
Zo krijgt kaartmaker Cornelis
Goliath in de kelder van het
Zeeuws Archief vlees op de botten.
donderdag 11 oktober 2018
GO
Kustlijn van Bra
zilië, toegeschre
ven aan Georg
Marcgraf en Cor-
nelis Goliath, uitge
geven door Joan
Blaeu in 1662.
COLLECTIE KONINKLIJKE BI
BLIOTHEEK
Plattegrond
van Domburg
in 1648, door
Cornelis Goli
ath (1617-
1660).
UNIVERSITEITSBIBLIO
THEEK LEIDEN. COL
LECTIE BODELNIJEN-
HUIS.
De beroemde plattegrond van Middel
burg, die Cornelis Goliath in 1657 maakte.
COLLECTIE ZEEUWS ARCHIEF
- Ilja Mostert
De expositie is een jaar lang te
zien, tot 5 oktober 2019.
