1 2 3 8 Het rommelt in Oost-Europa en daardoor rommelt het in Brussel. Nationalisme rukt op. Mensen die geen echte Pool, Hongaar of Roemeen zijn, worden zwartgemaakt. Corruptie, fraude is alom aanwezig. Is er nog ruimte voor optimisme? 'REE MEDIA REIE MEOIEN WOLNE MEDIA WOLNA POLSKA EUROPESE UNIE DEMOCRATIE IN POi/Utti 1»» KMI aar heb je ze weer. Als het Polen niet is, dan is het Hon garije. Als het Hongarije niet is, dan is het Roeme nië. Als het Roe menië niet is, dan is de volgende mis schien wel Tsjechië of Slowakije of Bulgarije. De woorden die we in combinatie met deze landen gebrui ken, komen ook steeds terug: corrup tie, machtsmisbruik, fraude, uithol ling van de rechterlijke macht. In de Bulgaarse stad Ruse werd zaterdag nog het lichaam gevonden van Vik- toria Marinova (30), een journaliste die werkte voor de lokale tv-zender TVN. Zij had onlangs aandacht be steed aan fraude met EU-gelden. Eer der dit jaar werden in Slowakije de journalist Jan Kuciak en zijn ver loofde Martina Kusnirova om het le ven gebracht. Kuciak was bezig met een verhaal over banden tussen de Italiaanse maffia en Slowaakse poli tici. Ook hier zou het gaan om het verduisteren van EU-fondsen. Waar we vroeger na heel erg lang nadenken misschien, met wat geluk, de naam van een Hongaarse politicus konden oplepelen, ligt de naam van de Hongaarse premier Viktor Orban ons nu voor in de mond. We zien hem zo staan, een trotse, brutale man die openlijk Europa uitdaagt en lak heeft aan alles en iedereen. Zelfs toen hij vorige maand op het matje werd geroepen door het Europees Parle ment, omdat hij 'lijnrecht ingaat te gen de waarden van de Europese Unie', zoals de Nederlandse Europar lementariër Judith Sargentini het zei. En dan Jaroslaw Kaczynski, de offici euze leider van Polen. Hij is geen pre mier, maar zijn partij, de PiS, heeft wel de absolute macht in het land. Onder zijn leiding zijn rechters en ambtenaren vervangen door mensen die wél willen luisteren, zendt de pu blieke zender Telewizja Polska alleen nog maar propaganda uit en ben je in Polen strafbaar als je zegt dat er in de Tweede Wereldoorlog in 'Poolse kampen' joden zijn vermoord. Tegen Polen is inmiddels zwaar ge schut ingezet. De Europese Commis sie meent dat Warschau willens en wetens de onafhankelijkheid van de rechters bedreigt (een doodzonde in de EU). Er loopt nu een zogenaamde artikel 7-procedure, die er uiteinde lijk toe kan leiden dat Polen niet meer mee mag praten in Europa. Hongarije hangt hetzelfde boven het hoofd, al is het nog niet zo ver, en ook Roemenië (corruptie!) moet stilletjes aan gaan uitkijken, zo bleek vorige week. De reacties uit het oosten zijn fel, keer op keer, en komen in het kort hier op neer: 'Waar bemoeien jullie je mee?', 'Waarom moeten jullie ons al tijd hebben?' en 'Kijk ook eens naar jezelf!'. De sfeer is weieens beter ge weest in Brussel. Een interessant antwoord op de eer ste vraag komt van de Bulgaar Ivan Krastev. Hij leidt het Centrum voor Liberale Strategieën in Sofia en is geen optimistisch man. In een lijvig artikel in het blad Foreign Affairs, ge titeld De lange weg naar democratisch verval, constateert hij tot zijn ontzet ting dat de veranderingen vooral plaatsvinden in Hongarije en Polen, precies de landen die zo goed op weg gingen na de val van de Muur in 1989. Dit is waar het volgens hem mis ging: 'De best opgeleide en liberale Oost-Europeanen waren de eersten die hun land verlieten, naar het Westen.' En dat zijn nou net de mensen die je nodig hebt voor het op bouwen van een democra tie, aldus Krastev. Degenen die bleven, vaak na tionalisten en conservatieven, hebben daarna lang zaam de overhand gekre gen. Tel daarbij op een verzwakte Europese Unie door de economische crisis, het vluchtelingendrama en de brexit. Wat ook meetelt: een nieuwe Amerikaanse president die Oost-Eu ropa niet echt interessant vindt en de verrassende steun van de jonge mensen die opgroeiden na de val van het communisme. Je ziet het resul taat: een verzameling 'xenofobische nationalisten' die alleen maar oog hebben voor de rechten van de meer derheid. Nee, Krastev is geen opti mistisch man. Even tussendoor: wat over het alge meen niet meespeelt in de politieke veranderingen in Oost-Europa is de economie. Misschien een beetje in Hongarije en Roemenië, maar zeker niet in Polen, Tsjechië en Slowakije. De laatste gaat als een trein, Tsjechië heeft zo ongeveer de laagste werk loosheidscijfers van de EU en geen economie groeide de laatste tien jaar zo hard als die van Polen. De grote Oost-Europakenner Anne Applebaum ziet in een nog lijviger stuk in het Amerikaanse blad The At lantic een andere oorzaak, en waarschuwt en pas sant de Amerikanen: kijk maar uit, dit is ook wat jullie te wachten staat. Polen en Hon garije, en deels ook Oosten rijk en Italië, worden geleid door mensen die vinden dat ze het verdienen om te leiden, schrijft Applebaum. 'Ze zijn jarenlang ge dwarsboomd, voelen zich slachtoffer van een oneerlijk sys teem, en worden gedreven door wraakzucht en jaloezie.' Nu willen ze alleen mensen aan het roer die zijn zoals zijzelf, of zoals de Poolse PiS- leider Kaczynski het zei: 'een beter soort Pool'. Zwartgemaakt Mensen die geen echte Pool, Hongaar of Roemeen zijn, worden niet alleen gewantrouwd, maar ook zwartge maakt. In Hongarije bijvoorbeeld worden mensenrechtenorganisaties dinsdag 9 oktober 2018 'Een beter soort Pool' krijgt de overhand Mark van Assen Brussel Daarom de volgende drie vragen: Wat is er toch aan de hand? (Dat is ingewikkeld, maar het begint ongeveer 30 jaar geleden) Waarom steeds daar, in het voormalige Oostblok? (De vraag is of dat zo is) Valt er iets aan te doen? (Er is een plan, dat steeds meer steun krijgt) Van boven naar be neden: premier Viktor Orban, PiS-leider Ja roslaw Kaczynski, Oost-Europakenner Anne Applebaum en Europarlementariër Sophie in 't Veld. POLEN TSJECHIE SLOWAKIJE HONGARIJE ROEMENIË BULGARIJE

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2018 | | pagina 8