ZEELAND GEBOEKT
Chris de Stoop vertelt
Presentatie boek Van Driel
Langs een
vloedlijn van
messen
ZEELAND 21
Weer een boek over de Provinciale Stoomboot Diensten (PSD)? Jawel, maar
dit lijkt in niets op die andere, zeggen Frans Meijaard, Wilma Valk en Reggie Corijn. Het
jongste boek over de PSD is totaal anders dan vorige publicaties, omdat het volledig
geschreven is vanuit Bresjes' perspectief.
De 'bwoat' tussen Breskens en
Vlissingen vaart sinds maart 2003
niet meer. Maar de herinnerin
gen, sterke verhalen en zelfs spul
len van de PSD worden in West-
Zeeuws-Vlaanderen gekoesterd, ontdekte het
drietal. En zelfs verheerlijkt. Frans: „De snert
van de boot wordt ieder jaar lekkerder. En
zelfs de koffie, terwijl de redactie van een opi
nieblad zich ooit in een koffietest afvroeg of
de koffie wellicht rechtstreeks uit de Wester-
schelde werd geschonken." In het lijvige boek
van 176 pagina's wordt in woord en beeld te
ruggeblikt.
Anekdotes
De schrijvers spraken veel mensen die bij de
PSD hebben gewerkt, zijn in de geschiedenis
gedoken en tekenden anekdotes op. Een hele
kluif, waar ongeveer een jaar tijd overheen
ging. Zo sprak Wilma Valk een familie waar
van zowat iedereen bij de PSD werkte. „En ik
heb nergens waar ik kwam, hetzelfde gehoord.
Iedereen heeft zijn eigen verhaal."
De interviews en achtergrondverhalen over
de historie worden afgewisseld met korte
anekdotes. Veel daarvan werken op de lach
spieren. Van mysterieus schuddende auto's op
de aanlegplaats tot een chique madam in een
bontjas die een kom snert over zich heen
kreeg. Jan Keersemaker, gepensioneerd perso
neelschef en onderdirecteur van de PSD,
stelde ook zijn verzameling van honderden
anekdotes beschikbaar. Daar maakten de
schrijvers een selectie uit.
Asbak
Ook kreeg het drietal allerlei spullen onder
ogen die van de boot afkomstig zijn. Zoals een
opener, onderzetters, een sleutel die op alle
deuren past of een muntje voor de lift. Die
staan allemaal afgebeeld in het boek. Zelfs een
asbak. In de twee rooksalons lagen onver
woestbare metalen asbakken. 'Vrijwel altijd
vol en soms een beetje vuil', staat er te lezen.
Een inwoonster van Breskens stopte de asbak,
met stinkende inhoud, stiekem in haar tas tij
dens de laatste afVaart op 15 maart 2003. In to-
f v*;
taal is er langs meer dan tweehonderd foto's te
bladeren. Fotografen Peter Verdurmen en Ro
nald den Dekker (zelf een oud PSD-er) stelden
ook hun fotocollectie beschikbaar.
Naast een terugblik, kijken de makers
DE BWOAT VAN BRESJES
van het boek vooruit. Sebastiaan Keijmel uit
Breskens studeerde scheepsbouw en scheeps-
management en krijgt als laatste het woord
over de toekomst van het fietsvoetveer. 'Wie
weet hebben we straks twee elektrisch aange
dreven veerboten, die niet alleen auto's kun
nen meenemen, maar tevens over een dek be
schikken om van het uitzicht te genieten én
waar men koffie, kroketten en snert verkoopt!'
De Vlaamse auteur Chris de
Stoop geeft maandag 22
oktober een lezing in het
tropisch bos van Omnium in
Goes. Hij vertelt dan vanaf 20.00
uur over zijn nieuwste boek
Wanneer het water breekt. De
Stoop (1958) is journalist en au
teur van geëngageerde boeken.
Met Dit is mijn hof- het relaas van
de teloorgang van de gewone
boer - won hij in 2016 de
Zeeuwse Boekenprijs.
Wanneer het water breekt is het
waargebeurde verhaal over een
groep Vietnamese bootvluchte
lingen. Visser Hung en zijn
dochter Quyen kwamen terecht
in het Vlaamse Wichelen. Daar
raakten ze bevriend met de
schrijver. Voor zijn boek sprak hij
met hen en met een tiental
mede-vluchtelingen.
De lezing wordt georganiseerd
door 'Horen, zien en lezen', een
nieuwe stichting die op verschil
lende locaties in Goes en omge
ving culturele en maatschappe
lijke activiteiten wil organiseren.
Kaartjes voor de avond met De
Stoop zijn voor 10 euro te koop
bij de Goese boekhandels Het
Paard van Troje en De Koperen
Tuin.
Tijdens de oorlog drukte het
Duitse bestuur zijn stem
pel op het cultuurbeleid.
Als de wapens spraken, mochten
de muzen immers niet zwijgen.
Hoe pakte dat in Zeeland uit?
Deze vraag staat centraal in het
nieuwe boek van Lo van Driel:
Cultuur wordt Kuituur, over het
culturele leven in de provincie
tijdens de oorlog.
Culturele activiteiten waren
alleen mogelijk in samenwerking
met de bezetter. Daarmee gaat
dit boek over wat wel genoemd
wordt 'culturele collaboratie'. In
Cultuur wordt Kuituur wordt aan
dacht besteed aan de nationaal-
socialistische cultuuropvatting
en de manier waarop het Duits
bestuur zich op cultureel gebied
manifesteerde.
Het boek wordt vrijdag 2 no
vember om 15.30 uur gepresen
teerd in de Kloveniersdoelen in
Middelburg. Directeur Hannie
Kool-Blokland van het Zeeuws
Archief vertelt dan over 'cultu
rele collaboratie, de oorlog en de
archieven'. Aansluitend gaat Re-
becca van Wittene in gesprek
met de auteur. Aanmelden per
email: boerruiter@zeelandnet.nl.
Het aantal plaatsen is beperkt.
Zeeuwse schrijvers
Piet Gerbrandy, de dichter uit
het verre oosten, gaat in zijn
pas verschenen bundel
Vloedlijnen (21,99 euro, Atlas Con
tact) naar het uiterste westen. Hij
schreef al eens over Zeeland, in de
bundel Scheiden wij, in 2007 uitge
bracht in de Slibreeks. Ongekend
brede regels bood hij en een be
kend Bijbels begin: 'Scheiden wij
water van land en duister van
licht'. Onmiskenbare plaatsnamen
en onweerlegbare herkennings
punten ontbraken en ontbreken,
ze passen niet bij Gerbrandy, een
dichter die zijn lezer graag op af
stand houdt. Waarin hij niet altijd
slaagt, en juist op zulke momenten
wanneer het onbegaanbare pad
éven wordt
bijgelicht,
boeit hij als
weinig ande
ren. Je blijkt
dan bijvoor
beeld te lopen
'langs een
vloedlijn op
messen/ gesle
pen glazen ju
welen/ glad hout van wat brak in
woest barnen.' Messen zijn mes
heften, de schelpdieren, maar wat
is barnen? Zoals vaker bij Ger
brandy moet je terug in de historie
toen barnen een woord voor bran
den was, barnsteen is ervan afge
leid. We zien ook: 'in branding
zeemlederen mannen op kunst
stoffen planken/ tegen duinen
verlaten barakken vol wrak meu
bilair.' De dichter is van zijn
woonplaats Winterswijk naar
Walcheren gegaan (of naar een an
dere Zeeuwse dan wel Hollandse
kust). Hij beschrijft, wéér met veel
taalvrijheid: 'nieuwe naturen./
Dieren en planten komen er veel
voor.' Zijn taal kan bijna ambtelijk
zijn, of banaal en verheven in één
adem: 'En kut ook dat voorbijheid
niet beklijft.'
Vergaarbak
Er zijn veel stijlen, veel genres, zo
veel dat Vloedlijnen een vergaarbak
gaat lijken, al heeft Gerbrandy het
zelf op de flaptekst over een
vlechtwerk. Hij verwerkte zelfs
zijn libretto voor een opera,
waarin we zeer Zeeuwse beeld
spraak zien: 'Mijn delta dorst naar
jouw getij./ Mijn duintop hongert
naar jouw lippen./ Mijn mal ver
langt naar vette klei.' Maar de
dichter waarschuwt dat de kust-
idylle van alle kanten wordt be
dreigd. Dat doet hij in bitter proza
in plaats van in zoete poëzie:
'Windmolenparken en boorplat-
forms doorbreken de openheid.
Waar stromingen samenkomen
wentelen eilanden van plastic zich
om verticale assen.' Een dichter
om naar te luisteren, in alle bete
kenissen van het woord.
maandag 8 oktober 2018
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Terugblik op de 'bwoat'
Sophie Stockman
TTl
PRINS HENOJIK.
De auteurs van het boek over de geschiedenis van de PSD: Reggie Corijn, Wilma Valk
en Frans Meijaard (vlnr). foto peter nicolai
"«IMTO WCE.VAANM,,,,
De Bwoat van Bresjes - herinneringen aan
de PSD wordt op zondag 14 oktober ver
kocht tijdens een markt op het Spuiplein in
Breskens voor 12,50 euro.
Daarna is het boek voor 17,50 euro te koop
bij onder meer Bruna in Breskens en Oost
burg en tabakspeciaalzaak Petra en Nellie in
Oostburg.
Pwt Gerbrandy
Mario Molegraaf
