i
Staat: Dutchbat kon niet weten van genocide
15
BIOGRAFIE ALBERT SPEER
Duitse historicus Magnus Brechtken
schreef met Albert Speer - een Duitse
carrière een vernietigende biografie over
het nazikopstuk en de intimus van Hitier.
Een knappe, charmante
verschijning, die in
1946 voor zijn rechters
in Neurenberg stond.
Hij was de enige aan
geklaagde die schuld bekende en
de verantwoordelijkheid van de
nazimisdaden op zich nam.
Albert Speer, Rijksarchitect,
vanaf 1942 minister van Bewape
ning en vertrouweling van Adolf
Hitier, schiep van zichzelf het
beeld van een naïeve intellectueel,
verdwaald in het gruwelijke
sprookje van nazi-Duitsland. Hij
zou hoegenaamd niets afweten
van de moord op zes miljoen
joden en andere ongewenste
'rasvijandige elementen.'
Dat beeld van Albert Speer
(1905-1981) is nu aan diggelen.
De Duitse historicus Magnus
Brechtken (54) schreef een ont
luisterende biografie over de man,
die het geüniformeerde cliché van
Ich habe es nichtgewusst tot zijn
tweede natuur verhief.
Bovendien maakt Brechtken
gehakt van eerdere biografieën
van collega-historici, die hij ver
wijt Speer op zijn weinig Arische
donkere ogen te geloven.
Slim
„Albert Speer was er louter op uit
zijn hachje te redden", zegt
Brechtken. „Dat deed hij uiterst
slim. Niet alleen tijdens het Neu-
renberg-proces, maar ook in zijn
leven na zijn vrijlating uit de
Spandaugevangenis in 1966. Hij
kreeg twintig jaar, maar had, ge
zien de ernst van zijn daden, de
doodstraf moeten krijgen."
Albert Speer wist als geniaal
organisator van de Duitse wapen
industrie de oorlog lang te rekken.
De geallieerde bombardementen
ten spijt, hield hij de bewapening
niet alleen op peil, maar voerde
die zelfs op. Daartoe liet hij dui
zenden gevangenen uit concen
tratiekampen zich vaak letterlijk
doodwerken.
In Duitsland is Brechtkens
negenhonderd pagina's tellende
werk een bestseller, maar wel van
het ontnuchterende soort. „In de
jaren 60 en 70 stonden in menig
Duitse huiskamer Erinnerungen
en Die Spandauer Tagebücher, de
boeken waarmee Speer miljoenen
verdiende en waarin hij zich
rechtvaardigde. Mensen die in
het nazitijdperk hadden geleefd,
identificeerden zich met hem.
Ook zij hadden immers van niets
geweten. Het was alsof er in 1933
ruimtewezens in bruine hemden
in Duitsland waren geland om in
1945 weer op onverklaarbare wijze
te verdwijnen..."
Het is, meent Brechtken, vooral
Alberts Speer charme in combi
natie met zijn zeldzame geslepen
heid die hem, in tegenstelling tot
de meesten van zijn collega's uit
het Reich, de galg bespaarde. „Hij
werd in 1945 gearresteerd door de
Amerikanen. Die wilden alles we
ten over het effect van de gealli
eerde bombardementen op Duitse
steden. De VS was nog in oorlog
met Japan en vroeg zich af hoe
Duitsland, ondanks luchtaanval
len, zich telkens weer oprichtte.
„Aldus kon Speer zich profileren
als een apolitieke technoloog. Hij
was een meester in cijfers, een uit
nemend organisator en een work
aholic. En hij was de Amerikanen
maar al te graag van dienst. Toen
hij voor zijn rechters verscheen,
gold hij voor de Amerikanen en
Britten als een vakminister - geen
nazi die werd gedreven door ideo
logie. Dat redde hem."
Desalniettemin was Speer reeds
vroeg lid van de NSDAP en wist
hij wel degelijk van het bestaan
van een vernietigingskamp als
Auschwitz. Sterker: „Op zijn insti
gatie werd een plan opgesteld om
Berlijn Judenfrei te maken. Hij had
hun huizen nodig voor Berlijners,
die hun woningen moesten verla
ten voor de megalomane bouw
plannen van Hitier en Speer, die
Berlijn tot wereldhoofdstad wil
den maken. Let wel: het was louter
Speers initiatief. Hitier had niets
bevolen. Maar hij mocht zijn
Führer graag ten dienste zijn."
Archieven
Brechtken deed tien jaar over zijn
boek. Hij raadpleegde vele archie
ven en bronnen, iets dat andere
Speer-biografen volgens hem niet
deden. „Luiheid? Onverschillig
heid? Domheid? Ik weet het niet.
De bronnen liggen voor het op
scheppen. Ik ben transparant en
rationeel. In driehonderd bladzij
den aan noten en verantwoording
is alles te controleren."
De historicus, verbonden aan
het Institut für Zeitgeschichte in
München, weet wel dat de behoor
lijke kritiekloosheid te lang zorgde
voor Speers valse imago van 'goede
Duitser.' „Ik heb onderzocht hoe
politieke memoires de ware feiten
kunnen verdoezelen. Winston
Churchills The Second World War
is door generaties als volstrekte
waarheid beschouwd. Te contro
leren viel dat niet, omdat hij over
bronnen beschikte die voor ande
ren ontoegankelijk waren.
„Hetzelfde geldt voor de me
moires van de Amerikaanse diplo
maat en minister van Buiten
landse Zaken Kissinger. Zijn kijk
op de oorlog in Vietnam en de
regering Nixon is jarenlang klak
keloos overgenomen. „Dat ge
beurde ook met Speer. Hij maakte
het lot van Duitsland als 'natie van
misdadigers' lang draaglijk. Ik wil
die mythe doorprikken. Onwaar
heden, fabels, misleiding... Speer
was een ordinaire leugenaar."
De advocaten van de Staat bepleit
ten dat gisteren voor de Hoge Raad
in een mondelinge toelichting op
de cassatie, die is ingesteld na een
vonnis van het gerechtshof in Den
Haag in juni vorig jaar.
„De kennis die we nu hebben,
had Dutchbat destijds niet, en ook
niet de tijd die wij hebben om er
rustig over na te denken", stelde
een van de advocaten.
Het hof bepaalde vorig jaar dat de
Staat aansprakelijk is voor de dood
van ongeveer 350 van de in totaal
7000 mannen die toen zijn omge
bracht door Bosnisch-Servische
troepen. De Nederlanders moesten
de enclave Srebrenica beschermen,
maar werden overlopen door de
troepen van Ratko Mladic.
De advocaten van de 'moeders
van Srebrenica' stelden dat de Ne
derlandse troepen hadden kunnen
weten dat er iets afschuwelijks op
til was, omdat vluchtelingen die ge
ëvacueerd zouden worden hun
identiteitspapieren moesten inle
veren. Bovendien werden kinderen
ondervraagd. „Dan ben je niet op
zoek naar oorlogsmisdadigers."
De Staat verdedigde ook de sluis
die met voertuigen was gevormd
om vluchtelingen naar de bussen te
leiden. „Het hof zegt in feite dat
Dutchbat de sluis maar weer had
moeten afbreken en vanaf de zijlijn
had moeten toezien hoe de evacu
atie in een chaos ontaarde. Dutch
bat wilde voorkomen dat mensen
onder de voet werden gelopen."
De advocaten van de moeders
uitten scherpe kritiek op de be
perkte aansprakelijkheid van de
Staat. De VN is door (internatio
nale) hoven immuun verklaard
voor aansprakelijkheid en de Staat
stelt dat in Srebrenica onder VN-
vlag werd geopereerd. Daardoor
wordt het heel lastig om te bepalen
wie verantwoordelijk kan worden
gesteld, bepleitten de advocaten.
zaterdag 29 september 2018
Een ordinaire leugenaar
GO
Arno Gelder
Rotterdam
Een model voor Germania,
het nieuwe Berlijn dat Speer op
Hitiers verzoek zou ontwerpen.
Albert Speer laat Hitier zijn
plannen zien voor een nieuw
gebouw, foto getty images
De Nederlanders die in juli 1995
moslimmannen lieten evacueren
uit Srebrenica, konden onmoge
lijk weten dat die mannen een
zekere dood te wachten stond.
ANP
Den Haag
Een herdenking van de slachtoffers in 2016 in Den Haag. fotoanp
