van 12 miljoen kilo mosselzaad
Opsteker
Het antwoord:
3
Een opsteker voor de mosselsector,
zegt Addy Risseeuw, secretaris van
de Producenten Organisatie Mos
selcultuur. „Uit onderzoek bleek
vorig jaar dat het niet zo super
loopt in de mosselkweek. Een aan
tal bedrijven heeft moeite om het
hoofd boven water te houden. Ge
lukkig zijn de prijzen dit seizoen
iets hoger, alleen zijn er tot nu toe
minder partijen verkocht dan in
september 2017. Het moet nog op
gang komen. En dus moet het in
komen grotendeels nog worden
verdiend."
Vrije zones
Mosselzaad is de grondstof van de
kwekers. Het aantal gebieden waar
ze vrij mosselzaad mogen vissen, is
de afgelopen jaren beperkt, vooral
om te zorgen dat vogels hun kostje
kunnen opscharrelen. Mosselkwe
kers komen nu op twee manieren
aan mosselzaad: via mosselzaadin-
vang-installaties (mzi's) en door
visserij op mosselbanken in gebie
den die niet gesloten zijn voor de
sector. De vrije zones waar zich re
gelmatig mosselzaadbanken vor
men, zijn met name in het westen
van de Waddenzee te vinden.
Elk jaar is het de vraag of er daad
werkelijk veel mosselzaad ligt.
Daarom inventariseren de mossel
kwekers in het voor- en najaar ge
zamenlijk of een zaadvisserij mo
gelijk is. Gewoonlijk brengt de
Uil onderzoek bleek
vorig jaar dat het niet
zo super loopt in de
mosselkweek
BRU68 de hoeveelheden mossel
zaad in kaart. Ligt er te weinig, dan
gaat het feest niet door en mogen
alleen vogels hun gang gaan. Eind
2016 was er een overvloedige zaad-
val. De kwekers konden toen in to
taal 30 miljoen kilo mosselbroed
opvissen.
Door storm en stroming lag er in
de herfst van 2017 nauwelijks mos
selzaad. Bovendien spoelde veel via
mzi's gewonnen en op kweekper-
celen uitgezaaid mosselzaad tijdens
heftige stormen weg. Een flinke te
genslag voor de kwekers. Afgelopen
voorjaar hadden ze een broodnodig
gelukje. Ze troffen forse mossel
zaadbanken aan, waren ze 13 mil
joen kilo van mochten opvissen.
Het betrof vooral halfwasmosselen
die nu in een half jaar zover zijn
doorgegroeid dat een deel al als
consumptiemosselen is verkocht.
Nu komt er 12 miljoen kilo mos
selzaad bij. Het ministerie van
Landbouw, Natuur en Voedsel
kwaliteit moet voor de najaarsvis
serij nog wel een vergunning afge
ven. Risseeuw voorziet geen pro
blemen. Dinsdag 2 oktober gooien
de vijftig kotters de korren uit. Ze
zitten elkaar niet in de weg, omdat
de mosselbanken over de hele wes
telijke Waddenzee verspreid zijn.
Gemiddeld groeit een jong mos
seltje in twee jaar uit tot een sma
kelijke consumptiemossel. Dat ge
beurt op kweekpercelen in de Wad
denzee en de Oosterschelde. De
kweekgronden liggen in stabielere
wateren, maar zijn desondanks
kwetsbaar voor storm en stroming.
De kwekers zullen het mosselzaad
zowel op percelen in de Wadden
zee als in de Oosterschelde 'uit
zaaien'.
dinsdag 25 september 2018
Om het antwoord te vinden
hakken we de zoektocht in
tweeën. Het eerste deel is een
voudig. Want lang is-ie natuur
lijk wel. Om precies te zijn:
90,5 meter. Daarmee is de
Lange Jan nummer elf op de
lijst van hoogste kerktorens in
Nederland, weet Wikipedia.
Overigens moet je dan wel goed
opletten over welke Lange Jan
je het hebt, want er zijn meer
kerktorens met dezelfde bij
naam. De Westertoren in Am
sterdam bijvoorbeeld, de hoog
ste kerktoren van de hoofdstad
maar wel 3,5 meter lager dan die
van Middelburg. Ook de Onze
Lieve Vrouwetoren in Amers
foort heet in de volksmond
Lange Jan. Die meet zelfs 98
meter.
Cruciaal is natuurlijk de naam.
Waar komt Jan vandaan? Als ie
mand het kan weten, zou het
toch de vroegere stadsarchivaris
Peter Sijnke moeten zijn. Hij is
een wandelende encyclopedie
van de stadsgeschiedenis, die
ook veel boeken over schreef.
„Een Lange Jan is gewoon de
naam voor een lang persoon,
maar waar de naam precies van
daan komt, weten we eigenlijk
niet. Ik weet eigenlijk ook niet
precies hoe lang die naam al be
staat. Ik heb de indruk dat dat
niet veel ouder zal zijn dan de
19de eeuw, maar ik heb er nooit
onderzoek naar gedaan."
Zoek eens in de Krantenbank
Zeeland naar de oudste vermel
ding in de PZC en zijn voorlo
pers, tipt Sijnke. Voor wat het
waard is: in de Middelburgsche
Courant van 10 september 1865
staat Lange Jan genoemd, met
tussen haakjes Abdijtoren. Sijn-
kes opvolger Peter Blom van het
Zeeuws Archief dateert de bij
naam dan ook veel verder terug
in het verleden. „Eind 16de eeuw,
ten tijde van de Reformatie. Dat
was een rigoureuze tijd waarin
alles wat naar paaps en Rooms-
Katholiek riekte, werd uitgeban
nen. Dus de Onze Lieve Vrouwe
toren kreeg een andere naam. Ik
heb ook een beschrijving van
Zeeland gevonden uit 1753 en
daar komt de naam al in voor."
Enfin, daarmee is de herkomst
van de naam nog altijd niet be
antwoord. „Ik vertel altijd dat het
niks te maken heeft met een hei
lige of zo, zoals bij de Sint Jan in
Den Bosch", zegt stadsgids Wil
lem van den Broeke. Dus wat
antwoordt Van den Broeke als
iemand tijdens een stadswande
ling vraagt waar Lange Jan van
daan komt? „Lang omdat het de
hoogste toren van Walcheren is,
en Jan omdat het een veel voor
komende jongensnaam is. Het is
ook volstrekt niet uniek." Sijnke
weet van een vuurtoren op het
Zweedse eiland Öland die Lange
Jan heet. Van den Broeke moet
goed op zijn woorden letten als
hij buitenlanders op een stads
wandeling meeneemt. „In het
Engels mag je nooit Long John
zeggen, dat is een lange piemel.
De Lange Jan is Tall John. Zoals
de toren van het stadhuis in het
Engels Silly Betty heet."
Carillon
Want een paar minuten nadat
het carillon van de abdij heeft
gespeeld, klinkt de klok van de
stadhuistoren. Dat is al heel lang
zo. Malle Betje heeft haar naam
net zo gekregen als Lange Jan,
zegt Sijnke. „Een naam die veel
voorkomt. Elisabeth, Betje. In
Middelburg zeggen ze: Lange
Jan en Malle Betje zijn ge
trouwd, een man en en een
vrouw, twee torens, een grote en
een kleine."
Heeft er dan helemaal geen Jan
een rol gespeeld in de geschie
denis van de toren? Wel zeker!
Drie zelfs. Aan het einde van de
16de eeuw kreeg de abdijtoren
een klokkenspel dat werd gego
ten door Hendrick van Trier met
zijn meesterknecht Jan Burger-
huys. Na een brand in 1712 kwam
er een groter klokkenspel, gego
ten door Jan Albert de Grave en
Claes Noorden in de Amster
damse stadsgieterij. En na het
bombardement en de stads
brand van 17 mei 1940 kreeg
een Amsterdamse architect op
dracht de toren te restaureren.
Zijn naam? Jan de Meijer.
Mosselkwekers verwachten
vanaf volgende week dinsdag 12
miljoen kilogram mosselzaad op
te vissen in de westelijke Wad
denzee.
Frank Balkenende
Yerseke
-Addy Risseeuw, Producenten
Organisatie Mosselcultuur
Grace Nanholy stelde de vraag waar de naam Lange Jan vandaan komt. foto dirk--jan gjeltema