10 MISBRUIK ONDERZOEK KATHOLIEKE KERK In Duitsland verschijnt vandaag het resultaat van een groot onderzoek naar seksueel misbruik in de katholieke kerk. Wat hebben we najaren van schandalen en onderzoeken geleerd over de oorzaken? Sommige plegers gooiden er een religieus sausje overheen: God heeft ons zo gemaakt Wat Wiel Stevens het meest is bijgebleven van die tientallen misbruik- dossiers die hij onder ogen kreeg, van al die hoorzittingen over seksueel wangedrag die hij voorzat? „De onge looflijke eenzaamheid van de slacht offers. Dat je slachtoffer van zoiets bent en dat je er dan jarenlang met niemand over kan praten, omdat toch niemand je zal geloven." Stevens kan het weten. De voorma lige rechter was jarenlang voorzitter van de klachtencommissie van het Meldpunt Seksueel Misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk. Die commissie werd opgericht na het ontluisterende rapport van de commissie Deetman uit 2011, waarin de omvang van het misbruik werd beschreven. In de jaren erna behan delde de klachtencommissie ruim tweeduizend zaken van kinderen en volwassen die stelden de afgelopen decennia te zijn misbruikt door reli gieuzen. En dat was alleen nog maar in Ne derland. In de Amerikaanse staat Pennsylvania kwam vorige maand een rapport uit over het misbruik van duizend slachtoffers door honderden religieuzen. Duitsland volgt vandaag. In Nederland beschreef NRC Han delsblad onlangs nog hoe bisschop pen en kardinalen in Nederland mis bruikplegers de hand boven het hoofd hielden en de zaak in de doof pot stopten. Wat Wiel Stevens leerde van al die zaken? „Dat het om macht gaat. Dit misbruik vond plaats in een afhanke lijkheidsrelatie." Komt bij dat het vaak gebeurde in een besloten ge meenschap: een internaat of kinder tehuis. „Het misbruik kon steeds verdergaan, omdat niemand stop zei, de positie van de misbruikpleger was onaantastbaar", zegt Hilde Bakker, adviseur bij Movisie en expert op het gebied van seksueel geweld in religi euze gemeenschappen. „De connec tie met het geloof maakte het voor slachtoffers extra lastig. Sommige plegers gooiden er een religieus sausje overheen: God heeft ons zo ge maakt, dus het kan niet fout zijn." Als het misbruik al uitkwam, werd het door de kerkleiding als een zonde ge zien, niet als een misdrijf. Dalai lama Het misbruik is niet exclusief voor behouden aan de katholieke kerk: de dalai lama had recent in Nederland een gesprek met misbruikslachtof fers van boeddhistische leraren. Dat laat volgens Bakker ook zien dat het celibaat in de rooms-katholieke kerk, waar vaak naar wordt verwezen als een van de oorzaken, een minder grote rol speelt dan gedacht. „Het heeft minder met seksualiteit te ma ken, dan met macht. Ook religieuze leiders die wél getrouwd zijn, zoals dominees, kunnen misbruik plegen." Bakker ziet een 'ongezonde seksu ele ontwikkeling van de daders' wel als risicofactor. „Er was geen omgang met vrouwen.. Praten over seksuali teit was taboe." Voor anderen gold: er was geen goede selectie. „Bij het 'aannemen' van priesters werd niet kritisch gekeken naar iemands per soonlijkheid of een mogelijke ont wikkelingsstoornis. Er zullen daar door vast mensen tussen hebben ge zeten met pedofiele bedoelingen. Aan de andere kant: het is ook heel vaak wel goed gegaan." Het klopt dat 'religieuzen een op voeding en opleiding kregen die be paald niet bijdroegen aan een even wichtige psychische ontwikkeling', zegt Anke Bisschops, voormalig uni- versitair docent praktische theologie. „Maar dat gold in die jaren eigenlijk voor iedereen. De samenleving had weinig psychologisch inzicht en be sefte niet hoe schadelijk dergelijk misbruik is. Gelukkig zijn we nu wij zer geworden." Bisschops begeleidde de afgelopen jaren veel oversten van religieuze or des in hun contact met misbruik slachtoffers. Ook zij ziet de (scheve) machtsverhouding als voornaamste oorzaak. „De gelegenheid maakt de dief." Voetstuk Die 'gelegenheid' is er in Nederland nu minder vaak. De gesloten inter naatgemeenschappen zijn er niet meer. Bisschops: „Ik maak me nu vooral zorgen over misbruik in lan den in Zuid-Amerika, Azië en Afrika. Daar is de kerk nog sterk en staan re ligieuzen nog altijd op een voetstuk, waardoor ze, net als vroeger bij ons, makkelijk slachtoffers kunnen ma ken en er vervolgens mee wegko men." Ook daarom, zegt oud-voorzitter Wiel Stevens, is het belangrijk dat er in de media aandacht blijft voor het onderwerp. „Want alle bisschoppen zijn dan wel naar Rome geroepen voor een bijeenkomst over misbruik, maar een oproep doen is makkelijk. De paus heeft ook daarna nog veel werk te doen." dinsdag 25 september 2018 GO 'Macht is een groter probleem dan het celibaat' Cyril Rosman Roermond „Alle bisschoppen zijn dan wel naar Rome geroepen, maar een oproep doen is makkelijk. De paus heeft ook daarna nog veel werk te doen", zegt Wiel Stevens. FOTO REUTERS - Hilde Bakker, expert op het gebied van seksueel geweld

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2018 | | pagina 10