ZEELAND GEBOEKT
m
Voor Slau
was Zeeland
ook mooi
21
Anna Ros is los. Dit jaar publiceerde de Middelburgse schrijfster al twee
romans. Ze neemt ons mee naar de Victoriaanse tijd, ruim honderd jaar geleden.
Vijftien jaar geleden stond het le
ven van Anna Ros op zijn kop.
Ze besloot een nieuw bestaan
op te bouwen en schrijver te
worden. Sindsdien schreef ze,
elke dag, alle genres: korte ver
halen, essays, poëzie, liedjes, een romannetje.
Nu is het oogsttijd. Er liggen twee vuistdikke
romans in de winkel. Surrogaat verscheen
voor de zomervakantie. Een horzel steekt niet
komt vers van de pers. Twee boeken over
vrouwenlevens in de tijd dat er nog dikke
stoomwolken onder de perronoverkappingen
hingen.
Anna A. Ros is haar schrijversnaam. Offici
eel heet ze Alice Verheij, in 1962 geboren in
Den Haag. Ros is de achternaam van haar
moeder. De A staat voor Aagje, haar moeders
voornaam. Anna kan wat haar betreft gekop
peld worden aan de oudste stammoeder ter
wereld. Sinds 2013 woont ze in Middelburg.
Dat ze daar landde, heeft alles te maken met
een andere schrijfster: ze is bevriend met
Floortje Zwigtman. Een vriendschap die wel
licht ook nog eens in druk zichtbaar zal wor
den. Ze werken samen aan een Tijdreisgids
door Victoriaans Londen.
We strijken neer in de woonkamer. Ze wijst.
Hier, kom hier staan, in het hoekje bij de in
gang naar de keuken. Door het raam zien we
rode daken met daarachter de koepel van de
Oostkerk. „Zo mooi", zegt ze.
De kus van Gustav Klimt hangt levensgroot
achter de bank. Daarnaast een zwart-wit foto
van een model, weelderig romantisch. „Ik heb
een fascinatie voor de peri
ode rond 1900", zegt Anna
Ros. „Eind negentiende,
begin twintigste eeuw, dat
verleden is niet al te ver
weg. Je kunt zeggen dat we
nog heel erg verbonden
zijn met die tijd. Toen
speelden er ook al proble
men als terrorisme, drugs-
verslaving en abortus. Er
wordt gezegd dat onze we
reld nu geavanceerder en
beter is. Daar ben ik het niet mee eens. De
techniek van toen vind ik mooier, daaraan kun
je zien hoe die werkte. Hier, deze typema
chine: prachtig, met al die overbrengingen en
scharnieren. Er was ook aandacht voor esthe
tiek: men deed moeite om de wereld mooi te
maken. In zwaar gietijzer werd toch een krul
aangebracht. Ik denk dat mensen daar geluk
kiger van worden. Die schoonheid zoek ik."
Actrice
In haar romans krijgt de liefde voor de laat-
Victoriaanse tijd alle ruimte. Zo leven we in
Surrogaat mee met actrice en schildersmodel
Dorothy Dene, eind negentiende eeuw in En
geland. Ze is de oudste dochter in een Lon-
dens arbeidersgezin en weet als actrice en mo
del door te dringen in de hogere, artistieke
kringen. De schrijfster tilt een reproductie van
de muur: Flaming June van Frederic Leighton.
Daar zien we Dorothy: „Ik heb haar leven ge
reconstrueerd, inclusief haar tragisch einde.
Ze wordt miljonair, maar overlijdt op 27 de
cember 1899 aan een combinatie van een
drugsverslaving en de gevolgen van een abor
tus. Ik heb haar graf bezocht, op Kensal Green
Cemetry. Ze is haar hele leven op zoek naar
7R,V
liefde. Jammer genoeg heeft ze niet in de ga
ten dat die liefde er altijd is. Ze schopt het tot
Broadway. Toneelschrijver George Bernard
Shaw is huisvriend van Frederic Leighton, hij
baseert zijn Myfair lady op de muze van de
schilder. Ik hela veel onderzoek gedaan voor
het boek, waaraan ik zes jaar hard heb ge
werkt. Het voelen van de tijd, dat was belang
rijk. Daarom schreef ik de atelierscènes in het
atelier van Leighton - dat voelde heel erg bij
zonder - en heb ik in Victoriaanse kledij door
Londen gelopen."
Spionageverhaal
Het tweede boek van Anna Ros, Een horzel
steekt niet, gaat over het leven van de uit het
publieke geheugen ver
dwenen schrijfster Ethel
Lilian Voynich. Zij de
buteert in 1897 met The
Gadfly - de horzel - een
politieke roman over de
vrijheidsstrijd halver
wege de negentiende
eeuw in Italië. Het boek
wordt een ongekende
bestseller. Vooral in lan
den als Rusland en
China wordt het popu
lair in revolutionaire kringen. Anna Ros: „Het
verhaal gaat dat Lily haar boek schrijft in 1895,
in de zomer dat ze een verhouding krijgt met
meesterspion Sidney Riley. In mijn boek heb
ik dat gerucht tot echt verheven. Het is een
spionage- en een liefdesverhaal. Sidney Riley
is de man op wie Ian Fleming zijn James Bond
baseerde. Dit boek heb ik in twee maanden
tijd geschreven. Dat kon, omdat het verhaal er
al was, in mijn hoofd. Ik wist wat ik wilde ver
tellen. Het speelt in een tijd dat de wereld een
rommeltje is: er zijn veel bomaanslagen, de
presidenten van Amerika en Frankrijk worden
vermoord, anarchisme is een aanvaarde poli
tieke stroming, Londen is een vrijplaats voor
anarchisten. We denken dat dreigend terro
risme iets van onze tijd is. Toen speelde dat
minstens zo erg."
Trilogie
Een horzel steekt niet is het eerste deel van een
trilogie. In elk deel staat een vraag centraal. In
deel 1 is de vraag onder welke omstandighe
den je iemand mag doden. Het tweede deel
geeft een kijkje in de illegale kunsthandel: on
der welke omstandigheden mag je stelen? In
deel 3 wordt het woord stelen vervangen door
liegen.
Anna Ros wil het niet te zwaar aanzetten.
Toch zegt ze: „Er zitten stukjes maatschappij
in mijn boeken. Ik hoop lezers bij de les te
houden. In een wereld waarin presidenten
denken te regeren via Twitter, ligt er voor mij,
met al mijn beperkingen, een taak."
Zeeuwse schrijvers
Hij bevoer alle zeeën, behalve
blijkbaar de Schelde.
J. Slauerhoff (1898-1936), de
grootste Nederlandse dichter,
voelde zich nergens thuis, maar het
minst in Nederland.
Het is altijd de tijd om hem te le
zen, maar nu nog een beetje meer.
Er zijn namelijk twee prachtige
Slauerhoff-boeken verschenen: een
geheel herziene editie van de bio
grafie die Wim Hazeu aan hem
wijdde (De Arbeiderspers, 39,99
euro) en de definitieve uitgave van
zijn Verzamelde gedichten (Nijgh
Van Ditmar, 34,99 euro), bezorgd
door Hein Aalders en Menno Vos
kuil.
Nadat Slauerhoff was overleden,
werd hij in een zaaltje te Middel
burg en in de Zeeuwse pers her
dacht door mevrouw E.J. van den
Broecke-de Man (1898-1998). Ze
was tegelijk
met Slauer
hoff lid ge
worden van
een Amster
damse stu
dentenvereni
ging en herin
nerde zich
zijn eigenge
reide optre
den tijdens de
inauguratie
plechtigheid:
'Hij kon en wilde nimmer in eenig
gareel gaan.' Lien de Man trouwde
en vestigde zich in Aardenburg.
Daar heeft de dichter haar opge
zocht, tijdens een reisje, paasva
kantie 1920. Een bezoek aan België
lukt niet, maar hij schrijft: 'Zeeland
was ook mooi.' Later vraagt hij haar
om steun voor een op te richten
tijdschrift, in de gedachte dat haar
man, die een fruitkwekerij heeft,
het geld wel missen kan.
Slauerhoff, de chaotische, maar
voortaan kunnen we zijn poëzie in
de correcte volgorde en juiste on
derverdeling lezen.
Slauerhoff, de gekwelde, die een
gedicht aan zichzelf opdroeg: 'Zijn
leven is mislukt, zijn schaarsche
kansen/ liet hij voorbijgaan.'
Slauerhoff, de scheepsarts die
vooral een patiënt was.
Slauerhoff, die zich via zijn be
klemmende literatuur steeds weer
bevrijdde.
In de omvangrijke bundel van Aal
ders en Voskuil vinden we alle fa
vorieten, maar ook onbekende ge
dichten en zelfs een aantal niet eer
der gepubliceerde. Zoals een lang
en bitter 'Grafschrift' waarin hij
hoopt dat de zee zich namens de
dichter zal wreken op Holland. Hij
schrijft over de ellende die hij te
verwerken kreeg langs 'de Rijn en
Scheldemonden'. Dus misschien
toch. Maar zeker in Aardenburg
kunnen ze zeggen, met gepaste
trots: Slau was hier!
maandag 24 september 2018
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
'Maak de wereld mooier'
Jan van Damme
Het schilderij Flaming June heeft schrijfster Anna A. Ros geïnspireerd tot het schrijven
van haar roman Surrogaat, foto ruben oreel
Anna A. Ros: Surrogaat - Uitgeverij Woor-
denStorm, 457 pagina's, 29,75 euro.
Anna A. Ros: Een horzel steekt niet - Uitge
verij WoordenStorm, 306 pagina's, 24,75
euro.
Meer informatie is te vinden op woorden-
storm.nl
Anna Ros geeft vanaf maandag 22 oktober
schrijfcursussen in café Le Penseur in Mid
delburg, aanmelden via: pakjepenen-
schrijf.nl.
Mario Molegraaf
js
J. Slauerhoff
Verzamelde gedichten
