14 ZE
Het Britse besluit
om de EU te
verlaten vindt vooral
zijn oorsprong in de
historische
vijandigheid tussen
het Verenigd Konink
rijk en de Fransen.
Een analyse.
BREXIT WAT IS VERSTANDIG?
t
Gezien de enorme be
langen die op het spel
staan, zou het een
goede zaak zijn als
over de wederzijdse
consequenties van een eventuele
scheiding tussen Groot-Brittanië
en de Europese Unie (EU) nog
even goed wordt nagedacht! Wat
mij met name interesseert, is de
vraag wat de achtergronden zijn
van de dreigende breuk binnen de
EU.
Groot-Brittannië is, in 1960, me
deoprichter van de Europese Vrij
handelsassociatie, maar ruilt dit
verbond in 1973 in voor de EEG, de
voorloper van de Europese Unie.
Dit laatste gaat niet zonder slag of
stoot, want de toetreding van het
land ondervindt hevig verzet van
Charles de Gaulle, toenmalig pre
sident van Frankrijk. Hier stuiten
we op een eeuwenlang fenomeen,
namelijk een wisselende mate van
animositeit tussen Fransen en
Britten.
Dit begint al in 1066 als de Nor-
mandische hertog Willem de Ver
overaar voet aan wal zet op een
Engels strand en de Engelse troon
voor zich opeist. Pas in 1337 nemen
de Engelsen wraak. Koning Ed-
ward III eist op zijn beurt de
Franse troon op waarmee de 100-
jarige oorlog is begonnen. In 1429
verovert legeraanvoerster Jeanne
d'Arc, een boerendochter uit
Domrémy (Vogezen) het door de
Engelsen bezette Orléans. In 1430
wordt zij verraden en gevangenge
nomen door de Bourgondiërs. Die
verkopen haar vervolgens aan de
Engelsen die haar 'ketterij' en
'hekserij' in de schoenen schuiven,
hetgeen in 1431 resulteert in haar
dood op de brandstapel. Later
wordt zij gerehabiliteerd als Fran
se Heldin en - in 1922 - heilig ver
klaard.
In de daarna volgende eeuwen
rommelt het overal in Europa,
maar zowel Engeland als Frankrijk
hebben het te druk met Spanje en
de Nederlanden om elkaar te veel
dwars te kunnen zitten. Totdat de
Slag bij Trafalgar (oktober 1805)
plaatsvindt. Een zeeslag tussen de
Britse vloot onder Horatio Nelson
en een Frans-Spaans eskader on
der leiding van Pierre de Ville-
neuve. De Britse zege heeft
enorme gevolgen gehad. Uit die
tijd dateert het gezegde RuleBri-
tannia, Britannia rules the waves. De
weg lag open voor de stichting van
Later wordt Jeanne
d' Are gerehabiliteerd
als Franse heldin
en-in 1922-heilig
verklaard
een Brits wereldrijk. The British
Empire, waarin 'de zon nooit on
derging', terwijl de expansiedrift
van Frankrijk werd ingeperkt tot
'koloniaal restafval'. Dit alles droeg
enorm bij aan de negatieve Franse
gevoelens jegens het peifide Albion.
Voor Frankrijk - en voor Charles
de Gaulle in het bijzonder - deed
het volgende echter de deur dicht.
In 1940 werd Frankrijk door nazi-
Duitsland overrompeld, waarna
een Franse schijnregering tot
stand kwam, het zogenoemde
Vichy-bewind. Generaal De Gaul
le week - zoals zoveel Fransen -
uit naar Engeland, waar hij een
Franse tegenregering en dito
krijgsmacht vormde. Een groot
probleem vormde echter de
Franse marinevloot, die nog gro
tendeels intact was en buiten het
door de Duitsers bezette Frankrijk
bij Senegal en Algerije voor anker
lag. Churchill was bezorgd dat de
schepen, waaronder vier slagsche
pen, in Duitse handen zouden val
len en stelde daarom aan de Franse
vlootcommandant, admiraal Gen-
soul, een ultimatum.
Gensoul kreeg drie opties: (t)
zich met zijn schepen bij de Royal
Navy aansluiten; (2) de schepen
ontmantelen en (3) de oorlogsbo
dems naar een neutraal land over
brengen. De Franse admiraal vond
De EU zal het moeilijk
krijgen, maar heeft
genoeg herstellend
vermogen om Brexit
te kunnen opvangen
dat echter allemaal onaanvaard
baar voor zijn eergevoel en wei
gerde. Tenslotte gaf Churchill -
zonder De Gaulle te raadplegen -
bevel tot een aanval op de Franse
vlooteenheden in Mers-el-Kébir
aan de Algerijnse kust. Op 3 juli
1940 kwamen daarbij zo'n 1.300
Franse zeelieden om en er vielen
350 gewonden. Dat dit tot een ver
wijdering tussen De Gaulle en
Churchill leidde, behoeft geen be
toog. Evenmin als het feit, dat de
animositeit jegens Engeland bij
het Franse volk opnieuw werd
aangewakkerd.
Hoewel Groot-Brittannië on
danks Frans verzet tóch tot de EEG
kon toetreden, omdat het land
voor de overige EEG-landen een
interessante markt was (en omge
keerd!), is het Verenigd Koninkrijk
met de deelname nooit tevreden
geweest. Dit ondanks het feit, dat
aan het Verenigd Koninkrijk een
aantal belangrijke verdragsconces
sies zijn gedaan en later - in EU-
verband - nog meer.
En nu krijgen we dan de brexit.
Premier David Cameron geloofde
niet dat het Britse electoraat vóór
uittreding zou kiezen en had daar
zelfs zijn politieke lot aan verbon
den. Beoordelingsfoutje. Uit ana
lyse van de uitslag blijkt, dat het
vooral oudere conservatieve kie
zers en plattelandsbewoners zijn
geweest, die vóór leave hebben ge
stemd. Van de jongeren was vol
gens peilingen 75 procent tegen
een vertrek uit de Unie! Om de
simpele reden dat de jeugd zich in
dit laatste geval van veel kansen
zag beroofd. Tragisch is evenwel,
dat de Britse jeugd in meerderheid
niet heeft gestemd. Ik vermoed dat
bij de leave-kiezers de hiervoor be
schreven sentimenten een rol
speelden. De oudere Brit denkt in
meerderheid nog steeds in termen
als splendid isolation, Britannia rules
the waves en British Empire, terwijl
het laatste begrip al is gedevalu
eerd tot Britse Gemenebest, welke
- nogal losse - organisatie vooral
nostalgische betekenis heeft. Ver
geleken met de marktomvang van
de EU, waarop het Verenigd Ko
ningrijk tot de datum van de
brexit zijn spullen zonder import-
heffingen kan slijten, is de econo
mische betekenis van het Geme
nebest voor Groot-Brittanië klein.
De EU zal het moeilijk krijgen,
maar heeft genoeg herstellend
vermogen om de gevolgen van een
brexit te kunnen opvangen. Bij
voorbeeld door de relaties met
Rusland te verbeteren en het zich
wat minder gelegen laten liggen
aan de huidige chanterende dwin
gelandij uit Washington. Ik ver
moed dat de Britten het moeilijker
krijgen, zeker als het tot een 'harde
brexit' komt.
Mocht er tijdens de onderhan
delingen met Brussel geen uitzicht
komen op een tolunie, dan is er in
mijn ogen voor het Verenigd Ko
ninkrijk nog maar één logische
oplossing: een nieuw referendum.
Het zal Theresa May de - politieke
- kop kosten, maar ze behoedt
haar land wél voor een economi
sche ramp, want talloze peilingen
geven aan dat de Britten op dit
moment wél voor blijven in de EU
zouden stemmen.
donderdag 20 september 2018
ZV
Adieu, goodbye
Winston Churchill zet een uitgeputte Charles de Gaulle in 1940 veilig op het Britse strand. De relatie
tussen de twee was in werklijkheid niet best.
Wim Nolens
GASTOPINIE
Wim Nolens is auteur van het
boek Zoeken naar de Bron.
