Overspel is helemaal
geen spel
RECENSIES
vriendin, was het moeilijk empathie voor
hem te voelen, geeft ze toe. Maar las ze
zijn dagboeken, dan werd ze telkens ge
raakt door zijn eenzaamheid. „Hij had
een schrijnend besef van wie hij was. 'Ik
ben een foetus van 47 jaar', schreef hij op
het eind. 'Alles waar ik bang voor was, is
gebeurd.' Zeker, hij joeg genot na, maar
daarnaast is hij altijd blijven zoeken naar
zingeving. Hij las, schreef en soms dacht
ik: hij is toch mijn interessantste broer."
Dochter
Hij heeft haar toegerust voor het reizende
bestaan dat ze zou gaan leiden, zegt Joris.
„Doordat ik opgroeide met iemand die
gevaarlijk was, ben ik daar in mijn profes
sionele leven naar op zoek gegaan. Praatte
ik in Congo met gewapende rebellen, dan
was ik niet bang. Dankzij Fonny heb ik
een goed ontwikkeld instinct voor ge
vaar. Zoals ik als kind met mijn bordje
naar buiten rende als hij het tafelkleed
met servies en al van tafel trok, zo wist
ik tijdens mijn reizen blijkbaar van welke
situaties ik moest wegblijven."
Gehuild heeft ze ook, tijdens het on
derzoek voor haar boek. Niet alleen om
Fonny, maar ook om zijn dochter Jenni-
fer. „Haar ouders dropten haar voor een
middag bij een opvangmoeder en kwa
men pas drie dagen later weer opdagen.
Jaren zat ze in instellingen. Ik heb haar
wanhopige brieven gelezen: 'Papa, ik
ben al voor het derde jaar met Kerstmis
niet thuis'. Ocharme."
Ondanks de pijn die ze beschrijft, wil
Joris niet spreken van een therapeutisch
boek. Daarvoor had ze, mede door het
vele reizen, al voldoende afstand van het
verhaal genomen. „In een familie met
een trauma rond een van de kinderen,
gaat iedereen daar op zijn eigen manier
mee om. De een sluit zich af, de ander
wil er juist over praten, weer een ander
vertrekt. Die laatste, dat was ik. Weggaan
heeft mij geholpen om in de tunnel van
mijn eigen leven te kunnen kijken. There
is a crack in everything, that's how the light
gets in, zong Leonard Cohen. Die barst,
daar ben ik mee opgegroeid. Maar door
die barst zie ik dingen ook beter."
Muizenissen
Dat geldt voor haar familiegeschiedenis,
maar ook voor Neerpelt, het dorp waar
Lieve Joris lang een moeilijke verhouding
mee had. Ze moest er de halve wereld
voor over, maar nu is ze in vrede met
waar ze vandaan komt. „Het was een
mooie plaats om op te groeien. Als ik
met een nieuw iemand bevriend raak,
neem ik hem of haar mee naar Neerpelt
om het landschap van mijn jeugd te laten
zien. Het kanaal, de weg die ik naar
school liep, de piekwaar ik bosbessen
plukte. Ik ben in gebieden geweest waar
uit mensen moesten vluchten, en waar
bij terugkeer helemaal niets meer was.
In mijn geboortedorp is alles nog."
Het werd tijd dat ze erover zou gaan
schrijven, denkt ze, over Neerpelt en
wat zich daar heeft afgespeeld. „Vroeger,
op de School voor Journalistiek, zei mijn
begeleider: 'In plaats van de muizenissen
in je eigen hoofd te beschrijven, ga je
beter de straat op om naar anderen te
luisteren.'
Dat heb ik gedurende veertig jaar
gedaan. Ik heb geschreven over Hala in
de Syrische dictatuur, over de Malinese
zanger Boubacar Traoré, over de rebel
Assani in Congo. Na al die levens van
anderen beschreven te hebben, is het
misschien wel zo eerlijk om eens naar
binnen te keren. Om te vertellen: zo was
het bij ons." 41
De Noorse schrijver Geir
Gulliksen onderzoekt in
Het verhaal van een huwelijk (Ambo/An-
thos, 20) hoe intimiteit en vertrouwen
teloorgaan, hoe vervreemding binnen
sluipt. Hoofdpersoon en verteller Jon
doet een poging tot reconstructie: hoe is
zijn huwelijk uit elkaar gevallen, wat is er
in zijn ex - koosnaam Japie - omgegaan?
En daar zit de crux: wat begon als een
gezamenlijke fantasie, in de beslotenheid
van het echtelijk bed, werd onder zijn
ogen een onomkeerbare werkelijkheid.
Harald, bijnaam Handschoen, met wie
Japie eerst alleen samenwerkte en toen
mee uit hardlopen ging, werd van een
opwindende fictieve mededinger tot een
plaatsvervanger van vlees en bloed, die
Japie's gedachten beheerst.
Interessant is het licht dat zijdelings op
de traditionele verhouding tussen man
en vrouw wordt geworpen: Jon raakt zijn
vaste baan als journalist kwijt en wordt
huisman en schrijver, waardoor zijn
wereld klein wordt, hijzelf eenkenniger
en zijn blik steeds subtieler: zowel op de
gemoedstoestanden van de bewoners als
op de orde in huis: hij doet andermans
schoonmaakwerk nog eens over. Japie
maakt intussen carrière en geniet van
haar dynamische leven. Als lichtelijk des
perate housewife is Jon steeds minder aan
trekkelijk voor zijn echtgenote.
Gulliksen schijnt in dit boek zeer dicht
langs zijn eigen leven te scheren, zo dicht
dat zijn ex het niet meer leuk vindt. Wat
mag een schrijver in dezen? Het enige
antwoord is gelegen in de kwaliteit van
het werk. Het verhaal van een huwelijk - in
Noorwegen al rijkelijk met prijzen on
derscheiden- is oorspronkelijk, intelli
gent en aangrijpend. Met indringende
dialogen en pijnlijke filosofische bespie
gelingen over de aard en vergankelijkheid
van de liefde, betrekt Gulliksen de lezer
bij zijn verhaal. Jon, die ooit zelf vrouw
en kind verliet om met Japie verder te
gaan, heeft nu ook gevoeld en begrepen
wat het is om verlaten te worden.
EstherWils
Reizen
„Doordat ik opgroeide met iemand die gevaarlijk
was, ben ik daar in mijn professionele leven naar
op zoek gegaan."
ROMAN
GEIR GULLIKSEN,
HETVERHAALVAN
EEN HUWELIJK
HET VERHAAL
VANEEN
HUWEIIIK
361 zaterdag 15 september 2018
WG
