li
8
Stel datje nu
zegt, los het
op zonder
belastinggeld en
die bank valt om?
Hebben we
geleerd van dc
crisis van tien
jaar geleden?
Voormalig
bankpresident
Nout Wellink,
destijds nauw
betrokken bij het
blussen van de
brand, is niet
optimistisch.
Tien jaar geleden kraakte de wereldeconomie in haar voegen. Hoe kon
ontstaan? Hebben we lessen getrokken? Een korte serie verhalen.
10 jaar KREDIETCRISIS
Achteraf, ja ach
teraf zie je de
dingen vaak
scherper. Nout
Wellink denkt
nog vaak terug
aan die ene ver
gadering op 9 augustus 2007. „Er
waren opeens allemaal problemen
met Amerikaanse hypotheken."
Toen, denkt hij nu, toen hadden
toezichthouders en centrale ban
kiers misschien wel moeten be
vroeden dat de economie aan de
vooravond stond van de grootste
financiële crisis sinds de Tweede
Wereldoorlog. Maar iedereen
dacht toen nog dat het wel te 'be
happen' was. Dat dat een misvat
ting was, drong pas een jaar later
bij Wellink door, vlak vóór de val
van Lehman Brothers.
Dat was in juli 2008. „Ik was net
aan het nadenken over een andere
baan. Ik was 65, had heel erg lang
bij De Nederlandsche Bank ge
werkt en had een aanbod gekregen
iets anders te doen." Wellink zei
echter 'nee'. Dat de DNB-directie
op dat moment leegliep, had daar
deels mee te maken. „Maar ik
kreeg ook sterk het gevoel dat er
iets erg fout ging. Ik kreeg al zorg
wekkende informatie over Fortis.
Toen besloot ik: ik kan nu niet bij
de bank weggaan."
Miljarden
Het was een conclusie met grote
gevolgen: nooit eerder in zijn le
ven moest Wellink zo hard wer
ken en zag hij zijn vrouw zo wei
nig als in de vijfjaar die volgden.
Krankzinnige en knotsgekke da
gen wisselden elkaar af.
Terwijl er signalen waren dat er
in stilte miljarden werden wegge
haald bij ABN Amro-eigenaar For
tis, had Wellink te schaffen met
een Belgische toezichthouder die
amper inzicht gaf in wat er aan de
hand was. Bij de redding van ABN
Amro, eind september van dat
jaar, vond Wellink zich opeens te
rug in een conference call met een
Franse club - 'of ik maar even toe
stemming wilde geven voor over
name door BNP Paribas'. En dan
waren er natuurlijk nog de onder
handelingen over de aankoop van
de ten prooi gevallen Nederlandse
trots, waarbij de zuiderburen veel
meer vroegen dan ABN Amro vol
gens Nederland nog waard was.
Wellink: wij begonnen met 9 mil
jard, de Belgen wilden rond 30. Ik
zei meteen tegen Wouter (Bos,
red.): 'zul je zien dat we tussen 15
en 20 miljard uitkomen'. Nou, het
werd 17."
Dat de crisis zó groot kon wor
den, had niemand verwacht. Hij
denkt terug aan de woorden van
Jean-Claude Trichet, die Wim
Duisenberg was opgevolgd als
president van de Europese Cen
trale Bank. „Trichet zei: 'we dan
sen op een vulkaan'. Maar wat we
niet wisten was dat die vulkaan op
uitbarsten stond. Dit zat buiten
ons ervaringsveld: zo'n crisis had
den we nog nooit meegemaakt."
Dat banken elkaar begonnen te
wantrouwen, hadden bankpresi-
denten wel vaker meegemaakt. Na
de aanslagen op 11 september
dreigde ook even zoiets. Met ge
ijkte instrumenten werd een na-
kende crisis bezworen: de rente
werd verlaagd en centrale banken
voorzagen banken ruimhartig van
geld. De eerste reactie was bij het
uitbarsten van de kredietcrisis
aanvankelijk niet anders: „We
hebben te lang gedacht dat we de
ontwrichting met normale instru
menten konden oplossen. We
hebben ons te laat gerealiseerd dat
het probleem ditmaal veel dieper
zat. Banken waren niet het ver
trouwen in elkaar aan het verlie
zen, ze hadden het al verloren."
Wellink draait er niet omheen:
„Als we eerlijk zijn, moet ik be
amen dat we de omvang van de
ernst toen nog niet zagen. Maar
wie wel? De Amerikaanse Federal
Reserve voorspelde na de val van
Lehman nog steeds groei in de
loop van 2009. Ook het Centraal
Planbureau deed dat. Het werd
uiteindelijk een krimp van 4 pro
cent. Ongekend. We waren als
centrale bankiers te optimistisch,
Schuld wereldwijd
vrijdag 14 september 2018
Gezinnen
Financ. inst.
Overheid
Laurens Kok
Hans van Soest
'Er komt
zeker
een nieuwe
crisis'
1 I I 1 1 1 1 1 1 1 1 I II
2000 Bron: IIF 2010 2017
in biljoen
