Voelde je je ooit ergens thuis?
Bij Peter. En op een minder diep maar aangenamer en
meer vrijgevochten niveau: overal waar ik graag ben.
IpIMl
HET IS NIET
ALLEEN LEUK EN
VERHELDEREND
OIVI DE VRAGEN TE
BEANTWOORDEN.
HET IS MINSTENS
ZO LEUK EN
LEERZAAM OM
DIT SAMEN MET JE
GELIEFDE TE DOEN
et was een geliefd spelletje aan het eind
van de 19de eeuw in de betere kringen
van Parijs; elkaar intieme vragen stellen.
De jonge Marcel Proust, schrijver van de
romancyclus A la recherche du tempsperdu
(Op zoek mar de verloren tijd), beant
woordde vele intieme vragenlijsten in
vriendschapsboeken maar deed dat een
stuk scherper, oorspronkelijker en open
hartiger dan zijn vrienden. Hij liet zich
kennen, en werd daarmee een voorbeeld
voor anderen.
Omdat de hoogsensitieve Proust (1871-
1922) over zoveel onbeschroomd zelfin
zicht beschikte (zijn levenswerk A la re
cherche du tempsperdu is niets anders dan
een lange zoektocht naar zelfkennis) is de
questionnaire naar hem vernoemd. Oor
spronkelijk was het een lijst van circa
dertig korte, persoonlijke vragen die,
mits eerlijk beantwoord, een plattegrond
geven van de geest van de geïnterviewde.
De vragenlijst is al honderd jaar een be
grip en dient als basis voor favoriete ru
brieken in tijdschriften en kranten als
Vanity Fair, Le Figaro, the Guardian en, bij
ons in Nederland, HP/De Tijd.
Redacteuren Henk Steenhuis en Bert
Bukman begonnen ruim twintig jaar ge
leden in dit opinieweekblad met de ru
briek 'Zelfportret'. Ze stelden het boek
Volgens Proust samen, waarvan de onder
titel luidt: Leer jezelf kennen in 61 vragen.
Het boek heeft een harde kaft en je kunt
de antwoorden er mooi in opschrijven.
Op die manier wordt het een persoonlijk
document.
Omzwervingen
Toen Steenhuis en Bukman destijds met
de vragen op pad gingen, merkten zij dat
de schrijvers, acteurs en politici die zij
interviewden vaak na lange verbale om
zwervingen-de gesprekken duurden
doorgaans wel twee, drie uur - plotseling
tot die ene rake typering kwamen, die ka
rakteristiek was voor de geïnterviewde.
Daarmee gunden zij ons, de lezer, een
blik op wat anders verborgen bleef. Een
blik op zichzelf. De geïnterviewden kwa
men tot een constatering over zichzelf
die misschien nooit was komen boven
drijven als ze er niet zo intensief over
hadden nagedacht. Of, als er niet zo we
zenlijk naar was gevraagd. Soms dringt
het antwoord op een vraag zich meteen
op, je moet het alleen wel durven toe
laten. En misschien heb je daar al die
omzwervingen wel voor nodig. Tot je er
niet meer omheen kunt: bam, daar ligt
het. Het antwoord.
„Ondanks alle omzwervingen is bij de
vragen van Proust het korte antwoord de
kunst", zegt Henk Steenhuis. „In Vanity
Fair zijn de antwoorden vaak nauwelijks
langer dan de korte vragen. Daarnaast is
het ook een kunst om openhartig te zijn,
op een welbespraakte manier. Het leuke
is dat daarmee een oud literair genre
wordt afgestoft: het aforisme."
Gesnuffeld
Het is niet alleen leuk en verhelderend
om de vragen te beantwoorden. Minstens
zo leuk en leerzaam is het om dat samen
met je geliefde te doen. Geef het boek aan
je ouders, of aan vrienden. Wie heeft er
nooit eens in het vriendenboekje van de
kinderen gesnuffeld en het genot ge
proefd van een onverwacht open ant
woord? De vragen van Proust lenen zich
daar heel wat beter voor dan 'wat is je
hobby' en 'wat is je favoriete huisdier'. Ze
bieden je bovendien de kans boven jezelf
uit te stijgen door zo kort en bondig mo
gelijk te antwoorden. Precies zoals het
spel gespeeld werd, ruim honderd jaar
geleden bij de Franse bourgeoisie.
Soms schrik je van je eigen antwoor
den. Het antwoord waarop ik nog dagen,
zo niet weken heb lopen kauwen was dat
op de vraag: voelde je je ooit ergens thuis?
Ik antwoordde instinctief: bij Peter. Maar
Peter is mijn ex-vriend, en ik ben al ge
ruime tijd zeer gelukkig met iemand
anders, Houcine. Verloofd zelfs.
Meteen daarna dacht ik dus: wat een
onzin, ik voel me heel vaak thuis! Zeker
bij mijn geliefde, als ik in zijn armen lig,
en eigenlijk voel ik me overal thuis waar
ik graag ben. Wat ook echt zo is. Zet mij
neer op een fijn terras en ik wil er wonen.
Maar waarom antwoordde ik in eerste
instantie dan Peter?
Ik denk dat het komt doordat ik me bij
Peter voor het eerst echt thuis voelde. In
de zin van gezien en geliefd. Bij hem
voelde ik me niet meer alleen, maar
samen. Ik ben opgegroeid in een niet zo
sensitieve omgeving, en in mijn huwelijk
met de vader van mijn kinderen werd ik
geleefd. Ik ervoer nu voor het eerst dat
iemand mij echt zag en goed aanvoelde,
geïnteresseerd was en de juiste vragen
stelde. Diegene was niet zomaar iemand,
nee, het was de man op wie ik verliefd
was, die ik adoreerde en bewonderde en
voor wie ik een diepe lust voelde.
Het was een romantische liefde, in de
zin van dat we versmolten en die diepe
verbondenheid ook zochten. Eisten,
bijna. Het soort liefde waarvoor liefdes-
filosoof Jan Drost waarschuwt in zijn
boek Het romantisch misverstand. Want je
bent niet één en zo'n liefde betekent dat
de sterkste wint en zijn of haar ideaal van
de liefde opdringt. In ons geval betekende
dit dat Peter, die altijd aan het werk was,
mij graag letterlijk voor zich had. Aan de
andere kant van de tafel. En ik vond het
vleiend dat hij mij daar nodig had.
Een van mijn kinderen is als baby inge
bakerd. Hij wapperde zo met zijn armpjes
>2>§ mi
VOLGENS pSf
j5|p PROUST
Lezen?
Volgens Proust,
leer jezelf kennen
in 61 vragen
Henk Steenhuis
en Bart Bukman
(Meulenhoff, €20).
-Suzanne Rethans
181 zaterdag 8 september 2018
WG
