ZEELAND GEBOEKT
Verdronken Orisant
is weer verkrijgbaar
Franca Treur komt
naar Middelburg
Vlag uit
voor de
dichter
ZEELAND 21
fff
Wat begon met het traceren een krantenartikel uit 1884 eindigt nu - ruim tien
jaar later - met de publicatie van het boek De Melksalon. Schrijfster Reineke van
Wouwe (66) uit Vogelwaarde dook in de geschiedenis van haar familie.
Reineke van Wouwe mag graag kij
ken naar het televisieprogramma
Verborgen Verleden, waarin be
kende Nederlanders op zoek gaan
naar de verhalen van hun voorou
ders. Niet zelden levert dat emotionele mo
menten op. 'Is dat niet wat overdreven', dacht
ze wel eens. Maar nu ze zeifin de geschiedenis
van haar familie is gedoken, betrapt ze zich
zelf niet meer op dat soort gedachten. „Toen ik
in Goes door het pand liep waar mijn over
grootouders een melksalon hebben gehad,
kon ik gewoon voelen dat daar een deel van
mijn eigen geschiedenis lag."
De zoektocht naar die familiehistorie begon
toen Reineke en haar echtgenoot ruim tien
jaar geleden Zwijndrecht verruilden voor de
rust en ruimte van Zeeuws-Vlaanderen, het
gebied waarvan ze wist dat een deel van haar
voorouders er vandaan kwam. Sterker nog, in
de familie deed al generaties lang een verhaal
de ronde over een vreselijk ongeluk met een
koets dat in Terneuzen - toen nog Neuzen ge
heten - moest hebben plaatsgevonden. Na
lang zoeken in de Krantenbank Zeeland vond
de in Dordrecht geboren schrijfster eindelijk
het artikel dat zonder twijfel over dat ongeluk
moest gaan. „Dat was echt zo'n eureka-mo-
ment", herinnert ze zich. Heel diep wil Rei
neke liever niet op het ongeluk ingaan ('Men
sen moeten het boek maar lezen'). Maar het
was een groot drama dat het leven van één van
haar voorouders heeft getekend.
Het vinden van het artikel was de aanzet tot
een nog diepere duik in de familiegeschiede
nis. Van lieverlee ontstond het idee om een
boek te schrijven. Dat kwam er. Beginnend bij
de geboorte van Reinekes betovergrootmoe
der Reina Leunis in 1851 en eindigend met de
geboorte van de schrijfster zelf, precies een
eeuw later. Het is een mengeling van feiten en
fictie geworden. Met name overgrootmoeder
Jannetje Pieterse uit Ellewoutsdijk speelt een
voorname rol in het boek. Reineke wist veel
interessante verhalen over deze vrouw op te
diepen in archieven in en buiten Zeeland. „Ik
kwam erachter dat mijn overgrootmoeder een
heel ondernemende en sterke vrouw moet
zijn geweest." Zo kwam Jannetje als 18-jarige
als dienstmeid in Amsterdam te werken en
ging ze naar de Haagse Kookschool. Dat waren
hele avonturen in die tijd. Met haar Zeeuws-
Vlaamse echtgenoot Levinus Reinier de Witte
begon ze in 1905 een melksalon aan de Opril
van de Grote Markt in Goes. Daar ontleent het
boek zijn naam aan. Het was dit pand - tegen
woordig zit kookstudio De Witte Lelie er -
waar Reineke voelde dat er een stuk van haar
eigen verleden lag. „Noem het zweverig als je
wil. Maar ik begrijp nu dat mensen emotio
neel worden als ze op een plek komen die zo
belangrijk is geweest in het leven van één van
hun voorouders."
De Melksalon is een vlot geschreven boek dat
een mooie inkijk biedt in het leven aan beide
zijdes van de Westerschelde tussen 1850 en
1950. Nu de bevalling van het schrijven en het
uitbrengen (in eigen beheer) is voltooid, wil
de schrijfster op verschillende plekken over
het boek gaan spreken. „Dit soort verhalen
moet verteld worden", vindt ze. „In de beeld
cultuur die we tegenwoordig kennen, wordt
er nauwelijks meer een verhaal verteld. Dat is
zo jammer."
Camping Orisant bij Co-
lijnsplaat bestaat dertig
jaar. Ter gelegenheid van
dat jubileum verscheen er net
voor de zomervakantie een her
druk van Orisant, verdronken ei
land in de Oosterschelde van Paul
de Schipper. De eerste druk ver
scheen in 2000 en was alleen nog
antiquarisch verkrijgbaar. Oud
journalist De Schipper (1953)
vertelt in het boek over het ei
land in de Oosterschelde, dat
slechts korte tijd droog en inge
polderd is geweest. Maria van
Nassau, zus van Willem van
Oranje, investeerde in 1598 in de
inpoldering. De droogmaking
vanaf 1602 werd geen succes. Al
in 1609 ver
trok een groot
deel van de
pioniers, na
een periode
van hongers
nood en dijk
breuken.
Rond 2634
hielden ook de laatste volhou
ders het voor gezien en vijfjaar
later verdween het eiland in de
golven.
In het boek (19,95 euro) is een
hoofdrol weggelegd voor Hans
van Damme, de eerste schout
van Orisant. De herdruk bevat
een katern met reproducties van
oude kaarten en prenten.
Franca Treur (1979) is vrij
dag 7 september om 15.30
uur te gast in de Drvkkery
in Middelburg. Ze gaat met lezers
in gesprek en leest passages voor
uit haar laatste roman, Hoor nu
mijn stem.
In haar grotendeels in Zeeland
gesitueerde roman Hoor nu mijn
stem leren we Ina en Gina ken
nen: Ina het kind en Gina, de vol
wassen versie van Ina. Op 3-ja-
rige leeftijd verloor Ina haar ou
ders, ze groeit op bij haar opa en
zijn twee ongetrouwde zussen
Ma en Sjaan. Ze probeert te klim
men op de trappen van Gods ge
nade, zoals haar lichtende voor
beeld tante Ma. Maar, de maat
schappelijke
ladder lonkt.
Gina, zelf
verklaard be
ste radio-in
terviewer van
Nederland,
verliest in
korte tijd haar
baan, haar ge
liefde en haar waardigheid. Haar
leven lang heeft ze geïnformeerd
naar de binnenwereld van ande
ren. Maar hoe staat het met haar
eigen innerlijk? In deze roman
geeft Franca Treur een stem aan
vrouwen uit dat deel van onze
samenleving waar een vrouw
niet vaak wordt gehoord.
Zeeuwse schrijvers
Straalt Victor Hugo (2802-
1885) als een zon boven de
Franse literatuur? Of hangt
hij er juist als een donkere wolk
boven? De schrijver André Gide
zei het prachtig: „Victor Hugo, no-
tre plus grand poète, hélasl" Onze
grootste dichter, jammer genoeg.
Hugo was ondanks al zijn kwali
teiten een te opdringerige aanwe
zigheid, had een te opzichtige stijl.
Uitgerekend hij wilde in de zomer
van 1867 incognito naar het nog
volkomen on-toeristische Zeeland
reizen. Daarvan kwam niets te
recht, hij werd onmiddellijk her
kend en uitbundig geëerd.
In 2027 publiceerde Johan Ever-
aers een alleraardigst boekje Victor
Hugo was hier. Victor Hugo op
Schouwen-
Duiveland.
Maar dat is
slechts een
Z L A D F deel van het
verhaal.
Over zijn
Zeeuwse reis
schreefVic-
tor Hugo zelf
dagboekaan
tekeningen.
Zijn zoon, de
journalist Charles Hugo (1826-
1871), leverde met Victor Hugo en
Zélande een veel uitvoeriger ver
slag. De uitgave uit r868 die ik
gebruik, telt 257 bladzijden, en bij
Everaers vinden we daarvan alleen
pagina 97 tot en met 157 terug.
Zo'n Zeeuwse reis was in 1867
ingewikkeld, spoorwegen waren
er nog niet. Het reisplan voorziet
in een boot naar 'Wemeldingen',
dan een omnibus naar Goes, ver
volgens naar 'Le Sloë apied', te
voet naar het Sloe. Omdat Hugo
Hugo is, gaat het allemaal veel
eenvoudiger.
In Middelburg blijkt er slechts
één hotel, Thótel Bulterys'. Wan
neer het gezelschap 's avond wil
dineren zegt de hotelbaas: 'nee,
hier in Zeeland dineert iedereen
om drie uur 's middags'.
Toch wordt het nog genieten,
van het prachtige stadhuis en de
tapijten, van een uitstapje naar
Domburg. 'De duinen gezien',
schrijft Hugo. En 'de polder van
West-Chapel', heel duur in aanleg
en onderhoud.
Later wacht Zierikzee, door hem
gespeld als 'Zierykzée'. 'Waarom
heeft men de vlaggen uitgestoken',
vraagt de dichter, 'is het een feest
dag?' 'Nee, het is voor u', krijgt hij
te horen. En de koets vervoerde
eerder de koning van Nederland,
maar nu 'le roi de la grande républi-
que universelle' (de koning van de
grote universele republiek).
Ze wisten in Zeeland wat zo'n
grote dichter toekwam, en nie
mand die het feest verzuurde met
een hélasl
maandag 3 september 2018
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Thuis in de melksalon
Rob Paardekam
Reineke van Wouwe.
salon
FOTO MECHTELD JANSEN
Reineke van Wouwe: De Melksalon - Eigen
uitgave, 368 blz. foto's, 24,95 euro. Het
boek is vanaf vandaag te koop in boekwin
kels in heel Zeeland.
Zaterdag 8 september signeert Reineke
van Wouwe haar nieuwe boek van 14.00 tot
16.00 uur in boekhandel Paard van Troje in
Goes.
Mario Molegraaf
MGTOH MlfiO
