Gelek en geflèr
9
Zuiderburen
BOEK EN EXPOSITIE VISSEN IN HET VERLEDEN
Onlangs verscheen het boek 'Vissen in het
verleden, 500jaar Vlaamse zeevisserij'.
Onder dezelfde titel is een tentoonstelling te zien
in het nationaal visserijmuseum in Oostduinkerke.
Boek en expo geven een verrassend beeld van
de visserijgeschiedenis van onze zuiderburen.
Wie nog nooit van 'Os-
tendaises' heeft ge
hoord, weet waar
schijnlijk ook niet
dat er langs de hele Belgische kust
oesterkwekerijen gevestigd waren.
Ooit. Het begon in 1765, maar pas
na de Belgische onafhankelijkheid
(1830) schoten de kwekerijen als
paddenstoelen uit de grond. Hoe
wel kwekerij misschien niet het
goede woord is. Het waren eerder
mesterijen. De jonge, platte oesters
werden voor de Engelse kust ge
vangen en binnen enkele maanden
vetgemest in Nieuwpoort, Blan-
kenberge, Zeebrugge en vooral in
Oostende. De Ostendaises stonden
bekend om hun goede smaak en
het blanke, sappige vlees. De
Vlaamse oestercultuur floreerde.
Maar toen de Eerste Wereldoorlog
in 1914 uitbrak, was het gedaan.
Door de eeuwen heen is oorlog een
van de belangrijkste vijanden van
de Vlaamse visserij geweest.
Standaardwerk
Het verhaal van de Vlaamse oes
ters is er een van vele die zijn op
getekend in het boek Vissen in het
verleden, dat als ondertitel heeft
meegekregen 500 jaar Vlaamse zee
visserij. Het is het resultaat van sa
menwerking tussen een aantal in
stellingen - de drie schrijvers van
het boek hebben verschillende
achtergronden. Ann-Katrien Les-
crauwaet is mariene bioloog en
verbonden aan het Vlaams Insti
tuut voor de Zee (VLIZ) in Oos
tende. Ruth Pirlet is historica en
werkt voor het nationaal visserij-
museum Navigo in Oostduinkerke
(Koksijde). Jan Parmentier is cura
tor van de maritieme collectie van
het MAS in Antwerpen. Ze deden
uitgebreid onderzoek. Het leverde
een zeer leesbaar boek op dat nu al
een standaardwerk mag heten.
Het begon ruim tien jaar gele
den met de vraag waarom er geen
volledig beeld is van wat de visse
rij door de eeuwen heen betekend
heeft. „We zijn begonnen met de
harde data, de cijfers", zegt Ann-
Katrien Lescrauwaet. „In het ne-
gentiende-eeuwse systeem van
subsidieregeling bijvoorbeeld
moest je als visser met rapporten
aantonen dat je op bepaalde plek
ken gevist had en hoeveel. Dat zijn
betrouwbare gegevens, want er
werd streng gecontroleerd. Met dit
soort bronnen zijn we jaren bezig
geweest. Zo is het idee ontstaan er
een boek van te maken, waarin we
al die mooie beelden en stukken
die we gevonden hebben samen
konden brengen."
Vissen in het verleden houdt een
chronologische volgorde aan. En
datzelfde geldt voor de gelijkna-
mige tentoonstelling die naar aan
leiding van het boek is opgezet in
het nationaal visserijmuseum Na
vigo. Thema's uit verschillende
perioden komen in woord en
beeld aan de orde. Zoals de visserij
in de Franse en de Hollandse peri
ode. „De algemene consensus was
dat het in die perioden slecht ging
met de visserij, maar onderzoek
was daar niet naar gedaan", zegt
Ruth Pirlet. „Ik kreeg de mogelijk
heid om dat te gaan doen."
De Franse periode begon in 1795
en eindigde in 1815. De Zuidelijke
Nederlanden (België en Luxem
burg) waren in die tijd onderdeel
van het Franse rijk. Aanvankelijk
was er voor de vissers geen vuiltje
Oorlog tussen
Frankrijk en Engeland
legde de vrije visserij
in 1798 aan banden
aan de lucht. Er mocht vrij gevist
worden en er was een premiestel
sel. Maar oorlog tussen Frankrijk
en Engeland maakte daar een
einde aan. In 1798 werd de vrije
visserij aan banden gelegd en de
Fransen gingen de wijken in om
vissers voor hun marine binnen te
halen.
Na de Franse periode kwam de
Vlaamse visserij direct onder Ne
derlands bestuur. Koning Willem
I dacht er goed aan te doen de re
gelgeving voor de visserij te uni
formeren. De Vlaamse vissers
werden zo opgescheept met mores
die niet aansloten bij hun manier
van werken, waardoor ze brood
nodige vangstpremies misliepen.
Na de onafhankelijkheid in 1830
maakte de kersverse Belgische
overheid haast om wetgeving te
ontwerpen zodat de Vlaamse vis
serij opnieuw kon gaan floreren.
Het boek Vissen in het verleden,
500 jaar Vlaamse zeevisserij (ge
bonden, 240 bladzijden) kost
35,50 euro en is in Nederland
onder meer te verkrijgen via
bruna.nl en bol.com.
Een paer weken elee stoeng
Trump in de krante twint a t'n
de voorzitter van de EG kust'n.
Goed voe een foto mae of a ze het
meênden dat za nog motte blieke. Me-
kaore een stevigen and geve ao ok a
moai ewist. Oans bin nie zo gewend
om mekaore te kussen, zeker as vent
gin venters. Bie vrouwen is het a een
gedoe, wan het is nie eên kus, mae aol-
tied drieë. M'n vaoder ao d'r ok a een
ekel an. Dat gelek en dat geflèr, daè
most 'n niks van Een and geve liekt
beter, mae daè kunne letterlijk en fi
guurlijk ok bezwaeren an kleve. Laèt
m'es kieke welke. Om te begunnen je
trokkers en dauwers. Daè bin d'r die a
je gewoon naè d'r eigen toe trokke en
daè bin d'r ok die a je op afstand ouwe.
Dan je niepers, die niepe zö ard in j'n
and at 'n d'r zeêr van doet. J' ei ok van
die slappe, die strieke zomae luchtjes
over j'n and. Een onangenaem gevoel
geef dat. Mae toch nog wee beter as
klevers. Die ouwe j'n and eêl lange vast
en begunne twint ok a te praoten. Je
begriept at het een eêle opgaeve is om
d'r op die meniere eên een and te ge
ven en te kussen. Voe a je binnen bin
is t'r een ööp tied om. En voe a ze wig-
gae krieg je dat circus nog een keêr. Ik
wete nog goed a vroeger tante Janna
een dagje kwam. Weken van te voren
wiere me a ewaerschuwd om fersoen-
lijk en beleefd te wezen. Tante Janna
dat was wat. Die kwam uut Den 'Aag,
ze praotte'n eêl bekakt en bemoeiden
d'r eigen mie aolles. Ze was amper
binnen of ze verwachtt'n a je bie d'r
kwam en dan most 'r ekust worre. Oe
stieve a j'n aerm ok ieuw, ze trokt'n je
naè eur toe en dan lebberd'n ze je af
Dat was gin kussen mï, ze gaf je com
pleet een groate beurte. Vervolgens
vroeg ze naè je ciefers op schole en ze
steldd'n ok vraegen over biebelse ge
schiedenis. A je de antwoorden goed
wist, dan kreeg je een foaitje. Mie aol
d'r geld steld'n dat nie vee voor, wan
meer as een kwartje 'k noait ehad.
Tegen a ze wiggieng moste me d'r nog
een keêr an gloave. Ik kan d'r wè een
boek over schrieve. 't Was feêst a ze
wig was. Dan dee me ze na een pro
beerden ok deftig te praoten. Het
scheen a me d'r van erve zoue, mae ze
is varre in de 't negentig eworre en ik
noait wat ezie. En aoltied a t'r ekust
mö worre dan dienk ik an tante Janna.
Dan bin de kussen mae an de maegere
kant en eên is wè genoeg. En a 't het
noe droge kussen were, dan zou 't het
nog wè gae, mae daè bin d'r die kusse
nog a nat. Mie vee spieë. En het is on
beleefd om gauw mie je mouwe langs
je kaeken te wrieven, dus dat mö ge
woon opdröge. Misschien kunne me
wat leêre van andere landen. De Mao-
ri's doe neuze-neuze. Dat liekt me wè
wat, behalve a je vee verkouwerd bin.
In Thailand doe je j'n andpalmen te
gen mekaore en vervolgens buug je
lichtjes. Daè mö glad gin mens voe
lieë. Knuffele is tegenwoordig ok
mode an 't worren. Dan raèk je glad
van de pad, of je mö graag stilletjes
even vrieé. Onder jongelui is tegen
woordig de box mode. Dan stomp je
even mie je vuuste tegen de vuuste
van degene die a je tegenkomt. Dat
kan d'r mie deur, a je temisten raak
boxt, wan a je mist, is dat wè slordig. Ik
ouwe 't verlöpig mae bie een and,
glööv 'k, mae je eit het nie voe 't zeg
gen, wan om te groeten bï je aoltied
mie z'n tweêën.
dinsdag 28 augustus 2018
GO
Vijf eeuwen Vlaamse zeevisserij
Peter van den Assem
Oostduinkerke
In de rubriek Zuiderburen
werpen we wekelijks
een blik over de Belgische
grens. Deze week: De expo
sitie 'Vissen in het verleden'
is tot 6 januari 2019 te zien
in het nationaal visserijmu
seum Navigo in Oostduin
kerke (Koksijde).
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van
Engel Reinhoudt in
het Bevelands.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
Engel Reinhoudt
Ann-Katrien Lescrauwaet (I) en Ruth Pirlet, auteurs van het boek
Vissen in het verleden, 500 jaar Vlaamse zeevisserij (zie onder).
FOTO'S BOAZ TIMMERMANS
