Verhalen van een
pijnlijke geestigheid
anderde het je blik op de wereld, heb
je iets gezien wat anders verborgen was
gebleven?
Pas na mijn eindexamen begreep ik dat
het niet per se aan mij lag, als een boek
mij onberoerd liet. Het hoefde niet te
betekenen dat ik niet had opgelet of dat
ik dom was. Misschien lag het wel aan het
boek, of aan de schrijver! En als ik geen
zin had om verder te lezen, hoefde dat
helemaal niet. Ik kon het boek gewoon
neerleggen en op zoek gaan naar iets wat
beter bij me paste. Waar lezen tijdens de
middelbareschooltijd een beklemmende
bezigheid was geweest, vond ik het nu
bevrijdend. Nu het niet meer hoefde,
begon ik te lezen alsof mijn leven ervan
afhing.
Nu hij inziet dat ik hem nergens van
beschuldig, ontspant de leraar weer een
beetje. Tijd om hem tegemoet te komen.
Ik zeg dat de leraar er niks aan kan doen,
en dat het niet aan mij is om de leerlin
gen op te dragen lezen leuk te vinden.
Het enige wat ik kan doen, is eerlijk zijn
en zeggen dat ik er als 16-jarige veel aan
zou hebben gehad als iemand was langs
gekomen om me eraan te herinneren
waarvoor een roman bedoeld is. Dan
geef ik en passant een schurkentipje: tijd
besteed aan een dun boek dat niet bij je
past, is weggegooide tijd. Een iets dikker
boek dat beter aansluit bij je interesses is
een veel betere zet: het boeit je meer, en
dus ga je er sneller doorheen. „Met an
dere woorden, het is minder saai?" vraagt
iemand.
Saai. Het woord is gevallen. De leerling
krijgt onmiddellijk bijval: zeker tien klas
genoten roepen uit dat lezen inderdaad
zo verschrikkelijk saai is. Na een paar vra
gen van mijn kant stellen we vast dat hij
met 'saai' bedoelt dat lezen moeite kost.
Wat ik vervolgens beaam, tot verrassing
van de klas. Vergeleken met het kijken
van een serie of een YouTube-ü\mp]e kost
het lezen van een boek moeite, omdat
een boek niks meer is dan een verzame
ling letters. Het zijn codes, die de lezer
zelf omzet in beelden. Dat kost energie.
Verwarring in de klas.
Ik vraag hen om een paar boekverfil-
mingen te noemen. The Hunger Games.
The Lord of the Rings. Harry Potter. Wat
vonden ze beter, het boek of de film? Het
boek. Waarom? Die ene scène halverwege
het boek zit er niet in. Oké, zeg ik, maar
vertel eens iets over de ervaring van de
lezer, hoe die verschilt van de ervaring
van de kijker.
Applaus
En dan gebeurt het. Dan openbaart zich
degene die ik zocht. Vandaag is het een
jongen, morgen zal het een meisje zijn.
Vandaag is hij 15, morgen zal ze 13 zijn. De
jongen zegt dat hij het boek mooier vond
dan de film, omdat hij meer het idee had
dat het boek 'van hem' was, en 'voor hem
geschreven', terwijl de film voor iedereen
was. Ik knik hem toe, vanbinnen applau
disseer ik. Leest de jongen veel? Niet echt,
geeft hij toe. Geen probleem, zeg ik, je
hoeft niks. Maar probeer het, gun jezelf
de kans. Let niet op het aantal pagina's.
Zoek iets wat aansluit bij je interesses,
probeer het. En als het niet aanslaat, leg je
het weg. Probeer het met drie boeken.
Zullen we dat afspreken? Je hebt niks te
verliezen, en heel veel te winnen. De jon
gen kijkt me recht aan, hij geeft me een
miniem knikje. Heel even is deze jongen
wie ik was, zeventien jaar geleden, en
heel even ben ik hem.
De bel gaat, de leraar bedankt me en
leidt me naar de uitgang. Leerlingen
pakken hun fiets, hordes vallen uiteen.
Ook ik ga naar huis. Morgen weer. <1
RECENSIES
De Amerikaanse
A.M. Homes (56) is een
razend goede auteur die
indruk maakte met romans als Het einde
van Alice, Dit boek redt je leven en Vergeef
ons, maar ook op de korte baan is ze sterk.
Dat blijkt uit haar verhalenbundel Dagen
van inkeer. Een van de dingen die Homes'
werk bijzonder maakt, is de mengeling
van absurditeit en realisme, die geestig
en wrang tegelijk is en hedendaagse een
zaamheid verraadt. In De nationale vogel
tentoonstelling neemt ze de lezer mee naar
een chatroom voor liefhebbers van gras
parkieten. De gesprekken gaan over van
alles en nog wat, maar verrassend weinig
over grasparkieten. De manier waarop
de bezoekers met elkaar babbelen en op
elkaar reageren is van een pijnlijke gees
tigheid, bijvoorbeeld wanneer ArMy-
Rose, een van de bezoekers, vertelt dat hij
zojuist tijdens een buitenlandse missie
zijn maat heeft verloren door een berm-
bom. Als hij schrijft dat hij graag een
rondje in een achtbaan zou maken - 'Als
ze hem snel genoeg laten ronddraaien,
zou hij mijn geheugen misschien
schoonwissen' - babbelen de andere
deelnemers doodleuk verder over hun
favoriete achtbaan.
In Hallo allemaal wordt een Ameri
kaans gezin ten tonele gebracht. Dochter
Cheryl heeft een logo op haar achterwerk
laten branden, andere dochter Abigail eet
alleen nog gerechten van minder dan tien
calorieën, hun ouders staan stijf van de
fillers en botox en zelfs de vetbulten van
de hond worden operatief verwijderd,
omdat het er anders zo onappetijtelijk
uitziet. Intussen hangt Cheryls geadop
teerde jeugdvriend Walter steeds bij hen
rond, want zijn adoptieouders zijn 'van
die thee-met-koekjes-mensen die altijd
van alles vragen'. 'Hij moet leren hoe de
wereld echt in elkaar zit', aldus Cheryl.
Homes laat haar personages het woord
voeren zonder zich erin te mengen, waar
door de dialogen en de gebeurtenissen
die zich ontvouwen toch heel 'logisch'
overkomen - verontrustend 'normaal'
haast. ViviandeGier
Tipgever
Daan Heerma van Voss zorgt graag voor
wat verwarring in de klas.
Daan Heerma van Voss debuteerde
in 2010 met de roman Een zondags
roman. Sindsdien verschenen zeven
boeken, waarvan de recentste Noem
het liefde is, dat in mei van dit jaar
verscheen.
LITERATUUR
A.M. HOMES,
DAGEN VAN INKEER
361 zaterdag 25 augustus 2018
WG
