9
Donderdag 16 augustus
Mijn broer neemt het 's ochtends
vroeg van me over. Jackie lost hem
weer af. Mijn schoonzus heeft Senna
meegenomen. De boxer scharrelt
's middags over de woongroep van
het verpleeghuis, de meeste bewo
ners vinden dat leuk. Karina heeft de
volgende dienst. „Laat het los, Joke.
Ga!" Ma slaapt heel diep. Af en toe is
er gesnurk.
Verzorgende Martha heeft de foto
van onze vader naast ma in bed ge
legd. Ze kan zich niet voorstellen dat
ma het weekend haalt.
Ma had eens
moeten weten
wat haar
ziekte heeft
losgemaakt
MA
Vrijdag 17 augustus
Het is nog donker als ik ma's kamer
tje betreedt. Laurens slaapt, hij had
nachtdienst. Ik leg mijn hand op ma's
hoofd en zet de ventilator uit. Ik leg
mijn oor bij ma's mond. Ik weet het
niet, ik hoor niets. Ademt ze niet
meer? Of is haar ademhaling nog
maar heel oppervlakkig? Ze is niet
echt koud. Maar ze voelt wel anders.
„Laurens. Volgens mij is ma dood.
Maar ik weet het niet zeker."
Het licht gaat aan. Ik vind ma niet
geel of zo. Laurens voelt en luistert
ook. Hij weet het ook niet zeker. We
bellen de verpleegkundige. Die stelt
vast dat ma dood is. Het moet een
paar minuten geleden, rond vijven,
zijn gebeurd. Stilletjes is ze gegaan,
met de ene zoon op een meter en de
andere zoon op 100 meter afstand. Ik
voel enorme opluchting. Het verdriet
om haar verdwijnen had ik onder
weg, niet aan het einde van die gru
welijke reis.
We bellen Martha. Ze heeft straks
ochtenddienst. Zij zal onze moeder
wassen en afleggen. Karina en Margi
helpen mee.
Zaterdag 18 augustus
Een etmaal later halen we ma's ka
mertje leeg in het verpleeghuis. Lau
rens, Jackie, Karina en ik hebben dit
vier jaar geleden op de Robert Koch-
plaats al gedaan. Ma mocht toen 10
procent van haar spullen meenemen.
„Gecondoleerd met je moeder",
zegt iemand tegen me. Mijn broer
staat naast me, maar wordt niet ge
zien. Het gebeurt bij herhaling. Ik
vind het pijnlijk. Ma was ook zijn
moeder, ma was ook Jackie's en Kari-
na's schoonmoeder. Ma is ook door
hen bezocht en verzorgd.
Laurens laat een schermafbeelding
zien van Teletekst. Onze moeder
staat op pagina 101. We schieten in de
lach. Het regent apps, veel politici,
goh, ma had eens moeten weten wat
haar ziekte heeft losgemaakt.
Die middag schrijven we op ma's
rouwkaart:
Joke was een zorgzame, pittige vrouw.
Laten we niet vergeten dat ze in de eerste
79 jaar van haar leven, waarvan 64 met
Henk, veel vrolijke en gelukkige momen
ten kende. Na de dood van haar jeugd
liefde in 2008 verloor het leven voor Joke
aan glans en toen kwam ook meneer
Alzheimer nog zijn intrek nemen in haar
hoofd. Dat is niet onopgemerkt gebleven.
Het is een troostrijke gedachte dat ma's
ziekte een hoger doel heeft gediend.
maandag 20 augustus 2018
GO
- Hugo Borst
Ma is voor veel Neder
landers ook een beetje
hun moeder geworden.
Al bijna vier jaar lang
schrijft Hugo Borst elke
week in het zaterdag
magazine over zijn aan
alzheimer lijdende moe
der, die vrijdag overleed.
De openhartige, liefde
volle en pijnlijke verha
len raken mensen recht
in het hart. Hugo's har
tenkreet voor meer
menselijke zorg voor
onze ouderen wordt in
heel Nederland gedeeld.
Het manifest Scherp op
Ouderenzorg kreeg
meer dan 100.000
steunbetuigingen, en
leidde ertoe dat het ka
binet 2,1 miljard euro
extra investeert in
verbetering van de ver
pleeghuiszorg.
