ZOMER
universiteit
8
Vanessa Evers (44) is een
toponderzoeker op het
gebied van sociale robotica. „Robots
zullen ons leven geleidelijk aan een
stuk aangenamer maken."
De knapste koppen van Nederland
vertellen deze zomer over ontwikkelingen
in hun vakgebied. Deze week de laatste
aflevering.
In een klein kamertje van haar
DesignLab ligt een deel van
haar levenswerk: robots die
hun werk al hebben gedaan.
Frog is de meest opvallende.
Hij is rood ('de kleur van
Twente'), kogelrond, een me
ter hoog en rijdt op wieltjes. „Frog is
gebruikt in dierentuinen, in het
Royal Alcazar - het koninklijk paleis
van Sevilla. Hij heeft erg geleden",
zegt Vanessa Evers, „omdat mensen
hem uitprobeerden en er een lolletje
mee maakten." Er klinkt een beetje
medelijden in haar stem. Een andere
robot, Spencer, hielp toeristen en rei
zigers op Schiphol. Daar heeft hij
mensen in grote drukte naar hun
gate gebracht. Frog, Spencer en de an
dere robots op 'het kerkhof zijn het
resultaat van Evers' werkterrein, so
ciale robotica, het vakgebied dat
de samenleving sociale robots brengt
die ons leven veraangenamen. Ro
bots met allerlei vaardigheden: de
een voert een medische operatie
uit, een ander verzorgt ouderen en
kinderen. Een derde helpt reizigers
op weg of stuurt thuis klusjes aan,
zoals het opruimen van de kinderka
mer.
Evers maakt naam in de sociale ro
botica. Zij is een geliefd spreker
op internationale bijeenkomsten, zo
als het World Economie Forum
in Davos, en geldt als een van de in
vloedrijkste professoren in Neder
land, op een bijzonder lastig werkter
rein. Met een team van specialisten,
van techneuten tot psychologen en
filosofen, verzameld in haar Design-
Lab op de Universiteit Twente, ont
werpt zij niet alleen robots, zij voedt
ze ook op. „Mijn robots moeten men
selijk gedrag herkennen, informatie
verzamelen en daarnaar handelen",
legt Evers uit met dat aanstekelijke
enthousiasme dat een ontmoeting
met wetenschappers zo boeiend
maakt.
Evers: „Mijn robot is geen virtueel
PASPOORT
Studie
ding. Mijn robot moet in de fysieke
wereld iets kunnen veranderen. Ik
wil sociaal vaardige robots, die be
gripvol met ons omgaan." Om dat te
bereiken stuurt Evers in haar Design-
Lab mensen met allerlei specialis
men aan. Van informatici, experts in
kunstmatige intelligentie tot ont
werpers, taalkundigen, psychologen
en filosofen. Dat komt omdat we de
robot menselijk gedrag willen
laten herkennen. Hij moet niet alleen
informatie opnemen, maar er ook
iets mee doen. Hij moet redeneren,
conclusies trekken en in actie ko
men."
Frog is een resultaat van dit inten
sieve proces. „Voor het programme
ren maken we een enorm lange lijst
met vragen waar we een antwoord
op moeten hebben. Vragen als: hoe
ziet hij dat mensen een vraag heb
ben? Hoe moet hij op ze afrijden?
Wanneer is de transactie afgelopen?
Je moet de robot ook zo instrueren
dat hij een gezinnetje herkent. Daar
moet hij niet dwars doorheen rij
den, dan moet hij eromheen. Wij
mensen doen dat meteen vanzelf,
een robot ziet dat niet."
Emoties
Om robots menselijk gedrag te laten
herkennen stopt Evers een enorme
hoeveelheid (video)beelden van ge
zichtsuitdrukkingen voor emoties in
een computer. Plaatjes met verschil
lende standen van de ogen en de
mondhoeken die de robot herkent als
lachen, als verdriet, stress of woede.
In combinatie met stemgeluid. „Als
hij eenmaal gezichten kan herken
nen na het trainen van het zelfle
rende systeem, dan weet hij daarop
te reageren."
Een van de robots waar Vanessa
Evers nu aan werkt, heet Zeno. Een
knap 'mannetje' van enkele turven
hoog met een indrukwekkend scala
aan gezichtsuitdrukkingen. „Hij
moet jonge, zwaar autistische kinde
ren helpen bij het communiceren
met de therapeut. Dat is nu heel
moeilijk. De kinderen hebben grote
moeite met communicatie, verbaal
én non-verbaal. Ze vinden het lastig
anderen te begrijpen en met ze om te
gaan. De therapeut wil hen leren om
te zien of iemand anders bijvoor
beeld boos of blij is", zegt de hoogle
raar. „Daar zetten we nu een robot
tussen. Die vinden ze minder bedrei
gend. Zeno biedt veiligheid, controle
en voorspelbaarheid. Hij helpt hen
emoties te herkennen en die zelf
te uiten."
Rust brengen
Een robot kan ook zeer nuttig zijn
voor zwaar dementerende mensen.
„Die kunnen in paniek raken en dan
kunnen anderen hen niet meer ge
ruststellen. Dan zien ze alleen maar
vreemde mensen die aan ze staan te
plukken. Een robot kan rust brengen.
Die kun je ontwerpen als een poes,
om op schoot te nemen."
Haar robots komen niet in produc
tie voor de consumentenmarkt. Daar
zijn ze veel te duur voor. Maar net als
in de ruimtevaart heeft de samenle
ving er in deelprojecten wel baat bij.
„De sensor waarmee Frog voetgan
gers zag, zit nu in een auto. De speci
ale arm van de opruimrobot voor
speelgoed krijgt ook een praktische
toepassing. In een concept kunnen
zes tot zeven onderdelen zitten die
aan een eigen leven beginnen. Je
kunt een robot maken voor het zie
kenhuis en een onderdeel ervan
landt dan bijvoorbeeld in een trek
ker."
„Internationaal gezien zitten we in
de top vijf, top tien, onder meer
Ik wil sociaal
vaardige
robots, die
begripvol
met
ons omgaan
zaterdag 18 augustus 2018
GO
'Een robot als
poes op schoot,
dat is de toekomst'
Hans van Zon
Wat is uw definitie van een robot?
Geboren in Dinteloord, in 1974.
Samenwonend.
Informatieystemen Universiteit
van Amsterdam; Visiting Profes
sor Stanford (2004-2006).
Huidige functie
Hoogleraar Sociale Robotica
aan de Universiteit Twente;
Initiatiefnemer en directeur
DesignLab; Vice-decaan.
Prijzen
Winnaar Academie Society
Award (2016); Opzij Talent
Award (2014).
Gastspreker op:
World Economie Forum Davos;
Tallinn Digital Summit; Bijeen
komsten Unesco, VN-organisatie
voor Onderwijs, Wetenschap en
Cultuur; Colleges op het festival
Zwarte Cross en op Lowlands.
Publicaties
Auteur van meer dan honderd
artikelen over interactie tussen
mens en computer;
Editor voor het International
Journal of Social Robotics
Assiociate Editor van Human
Robot Interaction.
Hoe doet Nederland het in de we
reld van de robotica?
