'iffia
Trio's en meer
Violisten tegen de blazers
magazine 25
Hoorns
Klarinetten
Fagotten
Fluiten
Hobo's
Vleugel
1e violen
2e violen
Altviolen
Cello's
Dirigent
Het kan solo of met een heel
orkest: klassieke bezettin
gen zijn er in alle soorten en
maten, met alle mogelijke
instrumenten. Je kunt die
grofweg in drie groepen verde
len: strijkers, blazers en slag
werk (zangers laten we even
buiten beschouwing). Over in
strumenten en hun bespelers
bestaan hardnekkige clichés.
De tweede violen die eigenlijk
eerste viool hadden willen spe
len omdat die vaak toffere par
tijen hebben. Altviolisten die
eigenlijk viool hadden willen
spelen (er zijn uitzonderlijk veel
gemene altvioolmoppen, zoek
maar op internet). Blazers, die
je gewoonlijk verdeelt in hout
en koper en waarvan de laatste
het imago 'koperboer' heeft:
'gezellig', vaak afkomstig uit
een fanfare, liefhebber van bier
en van keurige vioolmeisjes. De
slagwerkers zijn de alfa-apen,
en de dirigent is de grootste;
hij zit boven op de apenrots.
Pas sinds kort zitten er goede,
niet per se manwijvige vrouwe
lijke dirigenten tussen, maar 'de
bok' (de verhoging waarop de
dirigent staat) was lange tijd
een mannenbolwerk.
Percussi
Trompetten Hnjé»
1 1 I' Ir Trombones
Bekkens
Pauken
Contrabassen
begon in de klassieke, strakke periode en
eindigde in de romantiek: dra-ma. Schreef
enorme krakers, zoals zijn vijfde symfonie
(pa-pa-pa-paaaaa) en zijn negende Alle
Menschen werden Brüder. Je ziet Beet
hoven vaak als gipsen beeldje op piano's
en vleugels staan. Met woeste blik en stop-
contacthaar.
En de rest? Tja, Schubert is ook een hele
grote, maar valt net buiten het podium. Dat
is tragisch, want zijn leven was al triest ge
noeg. En zo zijn er nog honderden grote
componisten, wier namen vaak klinken als
een Italiaans gerecht of een Oostenrijks
skigebied, die een eenregelige beschrijving
totaal geen recht doet.
In een orkest spelen veel strijkers (tien
a twintig per groep) en maar een paar
blazers (twee tot acht). Dat is omdat een
viool zachter klinkt dan een trombone. Als
het hele orkest speelt, kun je elk instru
ment precies horen. Een orkest is een per
fect afgemixte balans. Dat is ook de reden
dat operazangeressen zo hysterisch klin
ken. Als ze hun stem zouden gebruiken
zoals een popzangeres dat doet, dan zou
den ze nooit over die honderd instrumen
ten heen komen.
Er zijn ook kleinere samenstellingen in de
klassieke muziek, die vallen onder de cate
gorie 'kamermuziek', een typische insider
term. Denk aan duo's, trio's, kwartetten,
kwintetten, sextetten, etc. Populairst zijn
duo's (vaak liederen) en strijkkwartetten.
Nog een insiderweetje: barokmuziek
wordt vaak gespeeld op instrumenten uit
die tijd, zoals blaasinstrumenten zonder
metalen kleppen en violen met darmsna
ren. Dat noem je authentieke instrumen
ten. (Zie ook hiernaast: 'Zo maak je in
druk!') «I
De vijfdelige AVROTROS-podcast-
serie Beethoven is meer dan een
hond is onder andere te beluisteren
op iTunes, Soundcloud en Spotify.
WG
