Frietsector blijft bij contractprijs voor oogst
5
Precies 25 jaar geleden werd de strak
geasfalteerde Veerse Gatdam onder een
anderhalve meter dik zandpakket
verstopt. Sindsdien oogt de dijk als een
duin. Er is meer verzanding in aantocht.
Ia de verwoestende storm
vloed van 1953 wilde Ne
derland vooral veiligheid.
Dijken, dammen, robuust en strak.
De in 1961 voltooide Veerse Gat
dam paste volledig in dat stramien.
Langs een liniaal gelegd, zwart ge
asfalteerd: het gat was dicht en de
vissersvloot van Veere was meteen
verleden tijd.
De natuur ging zich in die eerste
jaren meteen met dat eerste delta
werk bemoeien. Zeker in het na
jaar en in de winter werden er
vanaf het strand karrenvrachten
zand de dijk op geblazen. Rijkswa
terstaat veegde die niet geplande
zandophoging elk voorjaar
plichtsgetrouw op, zodat de dijk er
weer strak en zwart bij lag. Crea
tieve geesten zagen aan de bin
nenkant van de dijk - de kant van
het Veerse Meer - een groot en
zwart schoolbord liggen, waarop
naar hartenlust boodschappen
konden worden geschreven. Kin
deren lieten er hun groeten achter
in letters van zand. Strijdbare ac
tiegroepen voor een beter milieu
en samenleving - zoals de anti-
kernenergiebeweging -bedienden
zich van regenvaste verf. Waarmee
er weer extra werk aan de winkel
was voor de schoonmakers van
Rijkswaterstaat.
Vijfentwintig jaar geleden
kwam de ommekeer. Het asfalt
van de dam ging scheurtjes verto
nen. In het nadenken over het op
krachten houden van de zeewe
ring viel op de burelen van Rijks
waterstaat het kwartje. Leo Adri-
aanse, senior adviseur waterbe
heer bij de rijksdienst, zegt: „Ja
renlang haalden we het van nature
opgewaaide zand eraf. In 1993
werd voor het eerst gedacht: zand
maakt de dijk sterker. Dus werd er
in plaats van zand weggehaald
juist zand opgebracht."
Recreatieondernemer Jan Mida-
vaine - tevens docent natuur en
fotografie van de Zeeuwse Volks-
Jarenlang haalden
we het van nature
opgewaaide
zand eraf
universiteit - organiseerde eerder
dit jaar een excursie op de dam ter
gelegenheid van die kwart eeuw
'verzanding'. Hij ontdekte dat er in
de nazomer van 1993 tachtigdui
zend kubieke meter zand werd ge
dumpt op de helling aan de kant
van het Veerse Meer, 2800 meter
lang en 19 meter breed. Aanplant
van helmgras hield het zandpak
ket vast. Spreeuwen zorgden door
de verspreiding van zaden dat er
volop duindoorn ging groeien.
Nu oogt de strakke dijk als een na
tuurlijk duinlandschap. Even wa
ren er zorgen dat de zandlaag het
zicht op de asfaltlaag zo belem
merde, dat Rijkswaterstaat geen
zekerheid had over de kwaliteit
van de zeewering. Maar volgens
adviseur Adriaanse wordt daar nu
anders over gedacht: „De controle
van het asfalt is niet zo'n punt. We
moeten natuurlijk wel de sterkte
van de dam bepalen en - met het
oog op de stijging van de zeespie
gel - vergroten. Dat gaan we doen
door op het strand meer zanddui
nen aan te brengen. Zo versterken
we de zeewering."
INSPIRATIEBRON
Dat is de uitkomst van een overleg
tussen landbouworganisatie LTO
Nederland en de Vavi, de vereni
ging van zes grote aardappelver
werkers. Dat Nederland door de
langdurige droogte afstevent op een
kleine aardappeloogst, drijft de prij
zen enorm op. Op de vrije markt
betaalt de handel tussen de 25 en 30
cent voor een kilo aardappelen.
Maar contracttelers profiteren
daar niet van. Zij hebben een ver
koopbedrag afgesproken met de
frietindustrie. Telers verwachten
echter dat ze niet aan hun leve
ringsafspraken kunnen voldoen.
We zijn het eens dat
het nog te vroeg is om
conclusie te trekken
over het seizoen
Door de extreme droogte zijn de
aardappelen kleiner en is de op
brengst per hectare lager. Tegelij
kertijd hebben ze extra kosten ge
maakt voor het beregenen van hun
velden. Daarom verwachten con
tracttelers dat ze zwaar verlies zul
len lijden. Het betreft duizenden
aardappelboeren. Vier vijfde van
het areaal consumptieaardap
pelen gaat naar de frietindu
strie.
Voor LTO Nederland is de
noodsituatie waarin de aardappel
telers verkeren aanleiding om met
de Vavo, de Vereniging voor de
Aardappelverwerkende Industrie,
om de tafel te gaan. De contracten
worden echter niet opengebroken,
bleek vrijdag tijdens een overleg.
„Vorig jaar was de situatie precies
andersom. De aardappelprijzen op
de vrije markt waren laag, maar
contracttelers
kregen wel
een mooie
Daar hebben we toen ook niet aan
getornd", zegt Vavi-secretaris
Hylke Brunt. Bovendien is het aard
appelseizoen nog niet ten einde,
onderstreept hij. „LTO en de Vavi
hebben elkaar eens goed in de ogen
gekeken. We zijn het eens dat het
nog te vroeg is om nu al conclusies
aan het aardappelseizoen te verbin
den. Wel lanceert LTO een werk
groep die gaat nadenken over ma
nieren waarop je de hele aardappel
keten toekomstbestendig kunt ma
ken." Dat is in het belang van de te
ler en de industrie is, zegt Brunt.
De vraag naar friet blijft immers
toenemen.
dinsdag 14 augustus 2018
GO
Kinderen
schrijven met
zand op de
Veerse Gat-
dam, ruim 25
jaar geleden.
FOTO JAAP WOLTER-
BEEK-ZB BEELDBANK
VAN ZEELAND
T De Veerse
Gatdam oogt
nu als een
duin. foto
DIRK-JAN GJELTEMA
En toen werd de dam een duin
Jan van Damme
Vrouwenpolder
-Leo Adriaanse, rijksdienst
De komende weken staat de
Veerse Gatdam volop in de
belangstelling. Zondag 26
augustus nodigt beeldend
kunstenares Roos Nieboer
uit Oost-Souburg belang
stellenden uit voor een wan
deling op de dam. Ze doet
dat in het kader van het pro
ject 'So You Don't Get Lost
in the Neighberhood', een
initiatief van expositieruimte
Vleeshal in Middelburg.
Donderdag 6 september
wordt de Delta Water Chal-
lenge gelanceerd. Studenten
en jonge ondernemers ont
wikkelen ideeën voor de toe
komst van de Veerse Gat
dam en het aansluitende tra
ject naar de Oosterschelde-
kering. Het gaat daarbij om
veiligheid, ruimtelijke en
landschappelijke kwaliteit,
duurzaamheid en 'belevings
waarde'.
De contracten die zijn gesloten
tussen aardappeltelers en
de frietindustrie blijven voorals
nog van kracht.
Frank Balkenende
Colijnsplaat
-Hylke Brunt, Vavi
