ZOMER
universiteit
M
8
Angela Maas (61), is cardioloog in het
Radboudumc in Nijmegen en de eerste
hoogleraar cardiologie voor vrouwen in
Nederland. „Vrouwen met hartproblemen voelen
zich vaker begrepen. Maar we zijn er nog niet."
Mannen zijn in
staat hun stress te
parkeren. Benen
omhoog, biertje
erbij, voetbal kijken
De knapste koppen van
Nederland vertellen deze
zomer over ontwikkelingen
in hun vakgebied.
f ^B ^B et was in 1991 - ik
fa was een paar jaar
cardioloog - toen
^B een vrouwelijke pa-
Hl wÈÊ tiënt tijdens het
spreekuur kwaad op mij werd. Ze
sloeg met haar hand op tafel en zei:
'Waarom zegt u niet wat ik mankeer?
U kunt maar niks vinden, maar ik
heb wel klachten.'
Die klap op mijn bureau maakte
mij letterlijk wakker, raakte me echt.
Inderdaad: wat wist ik van vrouwen
met hartproblemen?
Ik was opgevoed en opgeleid met
het mannenmodel van de hartpa
tiënt. Leerde dat vrouwelijke patiën
ten rare klachten hadden. Dat hun
fietsproeven afweken, maar dat er
vervolgens niets in de kransvaten
was te zien. Vrouwen 'klopten' nooit,
zal ik maar zeggen. Ik had er op dat
moment vrede mee. Het was gewoon
zo.
In die tijd verscheen in het medi
sche tijdschrift The New Engeland
Journal ofMedicine een aantal artike
len over de problemen bij vrouwe
lijke hartpatiënten. Ze werden min
der vaak gedotterd, hadden andere
afwijkingen. Er was echt iets anders
met hen aan de hand.
Het hoofdredactionele commen
taar was Yentl Syndroom getiteld.
Naar het boek van Isaac Bashevis Sin-
ger over een meisje dat zich als jon
gen voordoet. De strekking: vrouwen
kunnen zich beter als man gedragen
om door cardiologen serieus geno
men te worden. Dan luisteren ze in
elk geval naar je.
PASPOORT
Ik ben toen letterlijk alles over dat
thema gaan lezen. De grondtoon in
de literatuur was dat vrouwen wer
den gediscrimineerd en achterge
steld. Te weinig gedotterd, te weinig
geopereerd.
Mede dankzij de technologische
ontwikkelingen van de afgelopen 25
jaar weten we nu dat er destijds geen
opzet in het spel was. Er bestaan evi
dente verschillen tussen hartziekten
bij man en vrouw. Neem aderverkal
king. Bij mannen zijn eerder en op
jongere leeftijd de kransvaten ver
nauwd. Zij worden gedotterd of krij
gen een bypass. Vrouwen daarente
gen kennen afwijkingen die zich daar
veel minder goed voor lenen.
Bovendien hebben vrouwen varia
ties op het klassieke type hartinfarct.
Lang dachten we dat een hartinfarct
bij iedereen hetzelfde was: aderver
kalking, een scheur daarin, dan een
stolsel dat het bloedvat blokkeert en
zie daar: een infarct. Typisch voor
mannen en ook voor vrouwen op la
tere leeftijd."
Aderverkalking
„Maar we weten nu dat vrouwen op
middelbare leeftijd tussen de 40 en
60 jaar, andere type infarcten heb
ben. Bij hen komt, terwijl er nauwe
lijks sprake is van aderverkalking,
een gescheurd vat véél vaker voor.
We zien daarin een relatie met stress.
Onze samenleving weerspiegelt zich
in onze ziektes. De snelheid, de
haast, de druk. En mannen en vrou
wen gaan anders om met stress.
Mannen zijn in staat hun stress
makkelijker te parkeren. Benen om
hoog, biertje erbij, voetbal kijken.
Vrouwen lukt dat minder. Die pieke
ren en tobben heel wat af.
Mijn leerstoel richt zich tevens op
vrouwen die een ernstig hoge bloed
druk tijdens de zwangerschap had
den. We hebben nu hard bewijs ver
zameld dat deze groep vanaf 50 jaar
aantoonbaar meer aderverkalking
heeft. Dat betekent: hen eerder bij de
lurven pakken en vroeger beginnen
met preventie.
We zien dat deze vrouwen op jonge
leeftijd vaak last hadden van mi
graine. En als ze in de 40 zijn en hun
hormoonspiegel zakt omdat ze rich
ting overgang gaan, krijgen ze soms
ook ontstekingsachtige verschijnse
len als reumatische klachten en
schildklierproblemen. En pijn op de
borst.
Hun zwangerschap was vaak dra
matisch, soms met een doodgeboren
kind. Nu informeert ook de huisarts
ernaar. En laten we deze vrouwen
thuis hun bloeddruk meten.
Mijn derde aandachtsgebied is de
microvasculaire angina pectoris - de
veroudering van de microscopische
haarvaatjes van de hartspier— een
typische kwaal voor vrouwen rond
en na de overgang. Zij hebben lucht-
tekort. Als ze de trap oplopen, staan
ze hijgend bovenaan, 's Avonds, na
een drukke dag, zitten ze in hun stoel
met druk op de borst. Hebben last
tussen de schouderbladen, soms pijn
aan de kaken. We willen dat syn
droom handen en voeten geven,
want de klachten worden vaak weg
gezet als iets tussen de oren. Er moet
een goed medicijn komen en we die
nen de technieken te verfijnen om
deze aandoening beter zichtbaar te
maken.
Er zijn vrouwen die zes keer per
jaar op de Eerste Hulp belanden. Dat
leidt tot grote frustratie. Deze vrou
wen staan in rijen op de stoep. Ik ben
er allesbehalve trots op dat we hier in
Nijmegen een wachtlijst van een jaar
hebben. In Nederland laten we mo
menteel nog te veel patiënten in de
kou staan.
Mijn laatste onderzoekspoot is te
genwoordig booming: de cardio-on-
cologie. Bij vrouwen is borstkanker
de meest voorkomende kanker, die
gelukkig steeds vaker goed is te gene
zen. Maar de medicijnen die worden
gebruikt bij de behandeling - che
motherapie en aanvullende medica
tie - kunnen behoorlijke hartschade
veroorzaken.
Je hebt vrouwen die met een knob
beltje komen, worden geopereerd en
klaar is Kees. Maar er zijn ook patiën
ten die na hun operatie worden be
straald en chemotherapie, de kanker
remmer Herceptin en hormonen
krijgen. Het hele pakket, kortom.
Als je nog jong bent kun je best wat
hebben, maar vrouwen in de 70 met
hoge bloeddruk en fors verhoogd
zaterdag 4 augustus 2018
GO
'Hartinfarct
bij vrouw is
echt anders'
Arno Gelder
Angela Maas
studeerde medicij
nen in Groningen
en werkte in het
St. Antonius zie
kenhuis in Nieuwe-
gein, het Rijnstate
Ziekenhuis Arn-
hem/Velp en de
Isala Klinieken in
Zwolle.
In 2003 was zij
de eerste in ons
land met cardiolo
gische spreekuren,
specifiek voor
vrouwen. In 2012
werd ze hoogle
raar Cardiologie
voor vrouwen in
het Radboudumc.
Ze is gehuwd en
heeft twee zonen.
