Domweg gelukkig-
als laatste dorpsbewoner
n
8
Ze is er burgemeester, cafébaas, bibliothecaris en
nog veel meer. Elsie Eiler (84) is de enige inwoner van het
dropje Monowi in de VS. Hoe het verder moet als ze er niet
meer is? „Nadenken daarover duw ik latjes voor me uit."
e bent er als het asfalt vanuit
de prairie de heuvels in be
gint te slingeren, je telefoon
het contact met de laatste
zendmast verliest en de auto
radio alleen nog wat krakerige gospel
ontvangt. Monowi, het kleinste offi
ciële dorp van de VS, met een bevol
king van één. Het staat op het groene
plaatsnaambord, dat je aandacht pro
beert te vangen voordat je het plukje
bebouwing gemist hebt. Een roestige
brievenbus, een zandweg, een gam
mele graansilo en je hebt Monowi al
weer achter je gelaten.
Monowi lijkt een spookdorpje zo
als er zoveel zijn in de VS: verlaten
toen banen of wegverkeer zich ver
plaatsten naar elders en de lokale
economie ten onder ging. Maar in
Monowi verzet Elsie Eiler zich man
moedig tegen de vergankelijkheid.
Het dorp is leeggelopen, Eiler (85) is
gebleven. Dit is thuis, al sinds ze een
luier droeg.
Monowi heeft een burgemeester,
een gemeentesecretaris, een cafébaas,
een bibliothecaris, een beheerder
voor de begraafplaats - en allemaal
heten ze Elsie Eiler. Bareigenaar Elsie
Eiler vraagt elk jaar een nieuwe
drankvergunning aan. De staat Ne-
braska stuurt hem ter goedkeuring
naar gemeentesecretaris Elsie Eiler.
Het dorpsbestuur moet jaarlijks bij
eenkomen om de financiële plannen
te bekrachtigen. Elsie Eiler is de voor
zitter en de leden tegelijk en onder
tekent alle documenten. Ze spreekt
nog steeds van 'wij'. „Wij hebben
niet veel geld om het watersysteem
te onderhouden", zegt ze dan.
Ze herinnert zich het Monowi van
haar jeugd, toen het nog zeker hon
derd inwoners had, en haalt het boek
met oude foto's tevoorschijn. Kijk,
Hoe vind
je geluk?
vóór de oorlog was er zelfs een bil
jarthal aan de zandweg, toen nog
Main Street, volgepakt op marktda
gen. Een eigen school, een eigen kerk.
Die laatste zakt nu langzaam in el
kaar. Het dak komt naar beneden, de
vloer is onbetrouwbaar. Ooit ontgon
nen Tsjechische gelukzoekers hier
een stukje nieuwe wereld, nu her
overt de prairie langzaam maar zeker
terrein. Gras en takken hebben een
deel van de kerktoren in bezit geno
men, een oude woning verderop is al
onzichtbaar geworden. Elsie Eiler
wijst op het plafond van haar café.
„Als ik er niet meer ben, zakt dit ge
bouw waarschijnlijk ook in."
Vaste gasten
Ze serveert 'het koudste bier van het
dorp', staat op de muur. Eenzaam?
Nee hoor, ze kan zich geen dag herin
neren dat er niemand langskwam.
Vandaag ook weer - rond lunchtijd
heeft ze geen moment vrij om te pra
ten. Ze moet hamburgers bakken, sa
lade snijden en uienringen frituren
voor de mannen die aan het hooien
zijn een dorp verderop, een krappe 70
kilometer naar het zuiden. De cola en
het bier pakken ze wel zelf. Ze heeft
de vaste gasten een beetje getraind:
graag eerst je blikje of flesje oprui
men, voordat je een nieuwe pakt.
De prijzen moeten ze eigenlijk up
daten, dat komt er maar niet van. Ze
is te goedkoop, vinden de klanten.
Nou, zegt ze, dan betaal je toch wat
meer? Ze kan de rekeningen betalen
en heeft geld op de bank - meer heeft
ze niet nodig. „En als ik dan 's avonds
de deur dichttrek, ben ik volkomen
tevreden dat ik alleen ben. Ik ben
vijftig jaar getrouwd geweest en heb
een gezin grootgebracht, maar ik heb
altijd tijd voor mezelf nodig gehad."
Ze bleef alleen achter in Monowi
toen haar man Rudy in 2004 over
leed. Sinds 1971 runden ze samen de
bar. Haar vaste klanten dachten dat
ze de zaak zou sluiten, maar waarom?
Ze was toch prima in staat om voor
zichzelf te zorgen? Zeven jaar gele
den kreeg Eiler darmkanker. Tijdens
de chemo nam ze op maandagen vrij.
Toen ze weer beter was, heeft ze die
vrije dag gehouden, op verzoek van
haar familie. Nu willen ze dat ze er
een dag bij neemt, maar dan staan
straks al die mensen voor een dichte
deur. En iemand inhuren, dat is maar
lastig. Moet ze toch steeds zeggen
waar alles ligt.
Ik ben hier omdat ik
hier wfl zijn, niet omdat
ik hier móet zijn
Ze redt het wel, zegt ze. Het is rou
tine. Daar houdt ze van. Eiler opent
elke dag om 9.00 uur Monowi Ta-
vern. Soms blijft ze tot zeker 22.30
uur. Later maken de gasten het niet -
ze weten dat ze alles alleen moet
doen. „Ik ben als een oma voor hen,
dus ze houden me niet te lang hier."
Monowi is een verademing. Het gaat
eens niet over politiek, waar Amerika
alsmaar ruzie over maakt. De bezoe
kers keuvelen over de regen van de
laatste weken, de rogge die geoogst
moet worden en de wolven, poema's
en coyotes die in de omgeving zijn
gesignaleerd. Er kwam zelfs eens een
verdwaalde eland door de heuvels
kuieren - het verhaal gaat dat hij met
de kolder in zijn kop helemaal uit
Minnesota was komen lopen.
Ja, ze heeft heus wel eens last van
stress. Als er weer eens een filmploeg
op de stoep staat, bijvoorbeeld. Elsie
Eiler, de laatste levende ziel in Mo
nowi, is een beroemdheid geworden.
In de afgelopen weken kwam twee
keer een batterij cameramensen
langs om een reclamespot op te ne
men. De opbrengst van zo'n hecti
sche dag gaat naar de bankrekening
van het dorp, voor het water en de
lantaarnpalen.
Soms loopt ze 's avonds naar huis
en verklaart ze zichzelf voor gek.
Waar is ze mee bezig? Ik ga nóóit
meer terug, schiet dan door haar
hoofd. Maar dan neemt ze een
douche, rust ze uit en is het weer
dinsdag 31 juli 2018
GO
Het dorp liep
leeg, maar
Elsie bleef
Karlijn van Houwelingen
Monowi
'J
De vijf persoon
lijke lessen van
Elsie Eiler
Als je medelijden
met jezelf krijgt,
kijk eens om je
heen. Er is altijd ie
mand met een veel
groter probleem.
Denk aan iets
goeds dat de dag
je gebracht heeft.
Krop je gevoelens
niet op. Ik zeg
alles. Niet altijd
goed, maar ik voel
me beter.
Ik hou van
mijn routine.
Bezig blijven. Ik
moet er niet aan
denken dat ik zou
opstaan en moet
bedenken hoe ik
de dag ga door
brengen.
