ZOMER
universiteit
8
Jan Rotmans (57) onderzoekt
hoe ons land overstapt op
groene energie. „We zijn het
sukkeltje van Europa geworden.
Van de 28 landen zijn we
nummer 27 in het opwekken
van duurzame energie."
Neem Shell.
Altijd maar
op de rem
trappen.
Energie
bedrijven
hebben er
baat bij de
verandering
zo lang
mogelijk te
rekken
De knapste koppen van Nederland
vertellen deze zomer over de ontwikkelingen in
hun vakgebied. Vandaag: hoogleraar
Duurzaamheid en Transitie Jan Rotmans
„Ons energiesys
teem draait nu gro
tendeels op fossiele brandstoffen. Die
dragen bij aan klimaatverandering,
één van de belangrijkste problemen
op deze aarde. Ik ben op de Zuidpool
geweest. Veel onderzoekers snappen
weinig van wat daar gebeurt. In mijn
eerste klimaatmodel dacht ik nog dat
de Zuidpool niet ging bijdragen aan
de zeespiegelstijging, want het is
daar zó koud: tussen de min 30 en
min 40 graden. Maar er zijn daar ijs-
platen ter grootte van een Neder
landse provincie aan het afkalven.
Gletsjerstromen komen op gang. De
klimaatverandering gaat nu twee a
drie keer zo snel als ik in 1990 met
mijn klimaatmodel heb berekend."
„De klimaatverandering wordt gro
tendeels beïnvloed door menselijk
handelen. Natuurlijk, de poolkappen
zijn eerder gesmolten, maar daar gin
gen wel miljoenen jaren overheen.
Nu gaat het duizend keer zo snel. Die
snelheidsverandering veroorzaken
wij. Dat is aantoonbaar terug te voe
ren tot de 19de eeuw, toen we begon
nen met het verstoken van olie, kolen
en gas. Als we die menselijke factor
weglaten, en dat hebben we in tal van
simulaties geprobeerd, krijgen we de
modellen niet rond. Er is gewoon
geen andere wetenschappelijke ver
klaring. De klimaatsceptici zijn ook
nooit met een geloofwaardige alter
natieve theorie gekomen. Het zou
buitengewoon dom zijn naar hen te
luisteren."
„Het wordt een heil of a job om de
doelstellingen van het klimaatak
koord van Parijs te halen. Als we on
der de 2 graden temperatuurstijging
willen blijven, moeten wij in Neder-
PASPOORT
land in 2030 de helft minder CO2 uit
stoten. Die opgave is vergelijkbaar
met de wederopbouw na de Tweede
Wereldoorlog. Tien jaar geleden zei
ik al: de komende 50 jaar gaat er meer
veranderen dan in de afgelopen 500
jaar. Daar werd eerst om gelachen.
Nu niet meer."
„Ons energieverbruik is grofweg in
drieën op te delen. Een derde gaat
naar de woningen, een derde naar de
industrie en een derde naar land
bouw, verkeer en vervoer. Over ver
voer maak ik me de minste zorgen.
Nederland leent zich met zijn relatief
korte afstanden voor de elektrische
auto. We moeten alleen investeren in
een oplaadinfrastructuur en elek
trisch openbaar vervoer. Maar om te
schetsen hoe groot de opgave is: als
we geen fossiele brandstofauto's
meer kopen en we vervangen de hui
dige 7,5 miljoen auto's, zijn we 20 jaar
bezig. En dat terwijl nu nog aan de
lopende band benzine- en dieselau
to's worden verkocht. Daarnaast
moeten we op zoek naar alternatie
ven voor de auto, anders staan we
over 20 jaar allemaal schoon en elek
trisch in de file. Denk bijvoorbeeld
aan een snelle lightrailverbinding in
de Randstad. Die moet topprioriteit
krijgen."
„De komende decennia moeten ze
ven miljoen woningen van het gas af.
Laten we ons twintig jaar de tijd
gunnen. Als we dat willen halen,
moeten we 2000 woningen per dag
ombouwen. Weet je hoeveel we er de
afgelopen vijfjaar hebben gedaan?
2000. Dus wat we in vijfjaar hebben
bereikt, moet vanaf nu elke dag gaan
gebeuren. Het zou een mirakel zijn
als we dat in twintig jaar voor elkaar
krijgen.
We willen woningen energieneu
traal maken, maar later zullen we om
die term lachen. Dan is elke woning
een energiecentrale, met zonnepane
len en een windmolen op het dak en
een warmtepomp in de grond. Je
krijgt dan driehoekjes van; je wo
ning, een laadpaal en de elektrische
auto, die onderling energie kunnen
uitwisselen. Een buurt bestaat uit
honderden van die driehoekjes en
een stad uit duizenden.
Woningen lekken nu nog gigantisch
veel warmte, dus moeten we ze slim
en goed isoleren. Daarmee kunnen
we de vraag naar warmte met 70 pro
cent terugbrengen. Vijfjaar geleden
kostte het nog 100.000 euro om een
huis energieneutraal te maken. Nu
nog 50.000 euro. En het kan nog veel
goedkoper als we op grote schaal
gaan werken. Over tien jaar kost het
waarschijnlijk nog maar 10 tot 20.000
euro."
„Daar ligt de grootste en meest com
plexe uitdaging. We hebben in Ne
derland veel energie-intensieve in
dustrie. Denk aan Tata Steel en alle
chemische bedrijven. Wat je als eer
ste moet doen, is energie besparen.
Kijk naar de haven van Rotterdam.
Die lekt jaarlijks 2000 megawatt aan
energie weg. Dat is krankzinnig veel:
vergelijkbaar met anderhalve kolen
centrale. Maar al 25 jaar lang maken
we afspraken met de industrie om
elk jaar 2 procent te besparen en nooit
zijn we boven de 1 procent uitgeko
men.
zaterdag 28 juli 2018
GO
'Straks is elke
woning een
energiecentrale'
Koen Voskuil
Waarom moeten we
massaal aan de
groene energie?
Niet iedereen gelooft dat de mens
de aarde opwarmt. Kunnen er geen
andere oorzaken zijn?
Dus we moeten vergroenen. Gaat
ons dat lukken?
Jan Rotmans (57) werd gebo
ren in Rotterdam en studeerde
wiskunde aan de TU Delft. Hij
promoveerde in 1990 met
IMAGE, het eerste integrale kli
maatmodel ter wereld. In 1992
werd Rotmans de jongste hoog
leraar van Nederland, aan de uni
versiteit van Maastricht, waar hij
icis oprichtte (International Cen-
tre tor Integrated assessment
and Sustainable development).
Sinds 2004 is Rotmans hoog
leraar Duurzaamheid en Transi-
tiekunde aan de Erasmus Univer
siteit in Rotterdam.
In 2007 stond hij mede aan de
basis van Urgenda, een bewe
ging voor innovatie en duur
zaamheid. Hij adviseert wereld
wijd organisaties en landen over
duurzaamheid en transities.
Rotmans won 60 flessen
whisky met weddenschappen
over duurzaamheid en klimaat.
Wat moet er allemaal gebeuren?
Hoe ziet de woning van de toe
komst er volgens u uit?
Hoe kan de industrie verduurza
men?
