EUWS 11
Dat de mariniers in 1977
twee zwaargewonde,
ongewapende
Molukse treinkapers
doodschoten, was
niet nodig. Maar het
toegepaste geweld
was niet onrechtmatig,
oordeelt de rechter.
De uitspraak wekt heel
wat emoties op.
TREINKAPING UITSPRAAK
TELEURSTELLING
Sommigen hebben tranen. Ande
ren staan er verslagen en murw
geslagen bij. Het vonnis komt hard
aan bij de tientallen Molukkers in de
Haagse rechtbank. En bij de nabe
staanden van Max Papilaja en Han-
sina Uktolseja in het bijzonder. Zij
vinden dat de twee treinkapers bij
De Punt zonder noodzaak en met
buitensporig geweld door mariniers
zijn doodgeschoten, terwijl ze al uit
geschakeld waren.
Al hun argumenten zijn door de
rechters van tafel geveegd. Ook al
stelt de rechtbank dat Papilaja en Uk
tolseja niet gedood hadden hoeven
worden, omdat ze ongewapend en
zwaargewond waren.
De 91-jarige moeder van Max Papi
laja zit onbewogen in haar rolstoel.
Ze wilde per se vanuit Bovensmilde
komen voor de zitting, vertelt Marco
Papilaja, familielid en woordvoerder
van de nabestaanden. „We zijn na
tuurlijk teleurgesteld, maar we staan
er redelijk nuchter in", zegt hij. „Ik
heb de afgelopen tijd geleerd om me
niet te veel te laten meeslepen door
emoties. De rechtbank hecht meer
waarde aan het woord van de mari
niers. Wij zien dat anders. Deze pro
cedure is niet voor niets geweest. De
overheid heeft het nooit voldoende
onderzocht. Daarom was dit proces
noodzakelijk."
Toch krijgen ze nul op het rekest.
De getuigenverklaringen van de ma
riniers zijn volgens de rechtbank niet
'ongeloofwaardig'. Er is geen bewijs
dat ze in de voorbereiding verklarin
gen op elkaar hebben afgestemd.
De geweldsinstructie bood vol
doende ruimte om ook kapers die
zich niet 'duidelijk waarneembaar
overgaven' te arresteren. Drie van de
negen treinkapers overleefden het
immers wèl. Daarom kan er volgens
de rechtbank ook geen 'heimelijke
instructie' van de regering zijn ge
weest om alle treinkapers te doden.
De verklaringen van enkele oud-ma
riniers hierover zijn slechts 'van ho
ren zeggen'.
BOOSHEID
Advocaat Liesbeth Zegveld van de
nabestaanden gaat in hoger be
roep. Ze vindt het onvoorstelbaar dat
het militair handelen van de mari
niers niet is getoetst. „Er zijn genoeg
aanwijzingen voor disproportioneel
geweld. Dat is terzijde geschoven."
De rechtbank stelt dat de mariniers
die 'blind' van dichtbij Papilaja en
Uktolseja onder meer door het hoofd
schoten - omdat ze iets zagen 'bewe
gen' - oprecht dachten dat het nood
zakelijk was vanwege dreigend ge
vaar honest belief). Ze moesten in
een fractie van een seconde beslissen
terwijl het zicht slecht was door de
schemering en rook.
Bovendien moet volgens de recht
bank rekening gehouden worden
met de eerste treinkaping in Wijster
(1975), toen Molukkers de machinist
doodschoten en twee passagiers exe
cuteerden. „Deze omstandigheden
droegen bij aan de uiterst dreigende
context waarin de mariniers opereer
den." Zegveld vindt het belachelijk
dat Wijster erbij wordt gehaald. „Het
zijn twee verschillende zaken met
verschillende omstandigheden."
Bovendien hoorden de mariniers
Uktolseja nog 'mama, mama' roepen,
nadat ze door vuur van precisie-
schutters en gekleed in slechts een
onderbroek en hemd al zwaarge
wond op de grond lag, voordat een
marinier haar doodschoot. „Als ze
'mama, mama' hoorden, hadden ze
dan geen medische zorg moeten bie-
den? Hoe zit het dan met die 'honest
belief. Ze hadden gewoon een vrij
brief om te doden. Dit vonnis heeft
gevolgen voor hoe mariniers in de
toekomst mogen handelen."
BLIJDSCHAP
De Nederlandse staat is tevreden
met de uitspraak, laat het ministerie
van Defensie weten. „Ik ben blij dat
er duidelijkheid is voor de mariniers
We zijn
teleurgesteld,
maar staan er
nuchter in
die betrokken waren bij de bevrij
dingsactie", twittert minister Ank
Bijleveld.
ONBEGRIP
Tegelijk staan Hendrien Maat en
George Flapper met een onbevre
digend gevoel op de gang van de
rechtbank. Zij zaten drie weken lang
in de gekaapte trein en weten als
geen ander hoe de omstandigheden
waren. „Maar wij zijn nooit ge
hoord", zegt Maat. „Sommige dingen
in het vonnis kloppen niet. Het was
niet stikdonker in de trein. Ik heb ge
zien dat een kaper die zich verzette
aan zijn haren naar beneden werd ge
trokken. Hoezo slecht zicht?" Flap
per: „Hij mocht niet gedood worden,
omdat hij tussen de passagiers lag en
er anders getuigen waren."
De rechtbank vindt het niet nodig
om toenmalig justitieminister Dries
van Agt en de drie marinierscom
mandanten te horen, zoals de nabe
staanden vroegen.
Maat: „Ik hoopte dat alles gedaan
zou worden om de waarheid boven
tafel te krijgen Dat is niet gebeurd.
De rechter gebruikt Wijster om het
geweld bij De Punt te rechtvaardigen.
Dat klopt niet. Ik denk dat voor geen
van de gegijzelden de treinkapers
dood hadden gemoeten."
Bij De Punt was geen reëel gevaar
dat gijzelaars gedood zouden wor
den. „Van Agt heeft in 2010 tijdens
een lezing in Groningen gezegd dat
er geen aanwijzingen waren dat Mo
lukkers geweld zouden gebruiken",
zegt Flapper. „Zijn grootste probleem
was natuurlijk dat de treinkapers
zich niet gedroegen als terroristen.
Maar zij hebben hun actie met de
dood moeten bekopen door wat hun
vriendjes anderhalfjaar daarvoor
hebben gedaan in de andere trein."
donderdag 26 juli 2018
GO
Tonny van der Mee
A Liesbeth Zegveld, advocaat van de nabestaanden, gaat in hoger beroep: „Er zijn genoeg aanwijzingen voor disproportioneel geweld." fotosanp
Vonnis De Punt brengt
gemoederen niet tot rust
A Advocaat Zegveld en een van de nabestaanden in de
rechtbank in Den Haag.
A A De treinkaping bij De Punt werd met geweld beëindigd.
- Marco Papilaja,
familielid
