10
Aanleg metrolijn zorgde voor paniek in Amsterdamse straat
Dit weekeinde wordt na 15 jaar bouwen de
Amsterdamse Noord/Zuidlijn geopend.
Terug naar waar het tien jaar geleden ernstig
mis ging: de verzakte huizen op de Vijzelgracht.
„Een geluid dat ik nooit eerder had gehoord."
Hoe klinkt een huis in doods
nood? Vraag het architect Wol-
bert Vroom en hij kan het je pre
cies vertellen. „Gekraak overal,
vanuit de voegen van het huis.
Het kreunde, het krijste. Ik zag
niets, de barsten schoten niet
door de muren, zo was het niet.
Het huis verzakte 25 centimeter
in twee uur tijd, op 10 september
2008. Beangstigend. Een geluid
dat ik nooit eerder had gehoord."
Het was een woensdag, nu net
geen tien jaar geleden, en voor de
toenmalige bewoners en gebrui
kers van de huizen en kantoren
op de Vijzelgracht werd die
tiende september een dag die in
hun geheugen gegrift staat. Het
was de dag dat het faliekant mis
ging met de Noord/Zuidlijn. Een
van de twee dagen eigenlijk, want
enkele maanden eerder was het
ook al raak.
Tijdens werkzaamheden ont
stond een lek in de diepe wanden,
waardoor water het station bin
nenstroomde en de grond onder
de huizen wegspoelde. De wonin
gen verzakten, sommige dras
tisch, en bewoners stonden van
de ene minuut op de andere op
straat; hun huizen waren onbe
woonbaar verklaard.
Vanwege het menselijke ver
haal dat zich zo opdrong, zijn de
verzakkingen symbool komen te
staan voor de Noord/Zuidlijn. De
gigantische kostenoverschrij din
gen, het aanhoudende verschui
ven van de opleverdatum: het is
bijna abstract te noemen vergele
ken bij het beeld van die histori
sche huizen die alleen met de
grootste moeite overeind konden
worden gehouden. Ineens waren
er gezinnen, mensen van vlees en
bloed, voor wie hun woning op
stel en sprong een gevaarlijke plek
was geworden.
Het was een bizarre ervaring,
zegt Helena van Gelder, toen met
haar man en drie kinderen bewo
ner van nummer 10. „Het is je
thüis en huizen blijven staan,
toch? Ik heb de komst van de me
tro op de voet gevolgd en had
nooit verwacht dat ons stabiele
pand een klap zou krijgen."
„Aan paniek doe ik niet, zo
werkt dat niet bij mij. Ik moest in
actie komen, voor emoties zou la
ter tijd zijn. Dus verzamelden we
kinderen en katten. Hoe komen
we de komende dagen door,
schoot door mijn hoofd. De gitaar
moest mee, ik heb de sportkle-
ding voor de kinderen bij elkaar
gegrist. Ik dacht direct: dit gaat
even duren, de kinderen moeten
er zo min mogelijk last van heb
ben en hun vaste ritme volgen.
Juist nu."
Doodsbang
Paniek was er wel bij Ad van
Zwieten van nummer 24, of beter
gezegd: bij diens echtgenote. Het
stel had kantoor aan huis op de
Vijzelgracht. „Ik werd gebeld door
mijn vrouw die opgesloten zat in
haar kantoor, het was al zo ver
zakt dat de deur met geen moge
lijkheid open te krijgen was. Ze
was doodsbang. Ik zei: blijf zitten,
ik kom er nü aan. Gelukkig wist ik
de deur open te trappen en kon ik
mijn vrouw ontzetten."
Van Zwieten, bouwkundig ad
viseur, had zich de periode voor
afgaand aan die zwarte dag al ont
popt als iemand die de vinger aan
de pols hield: hij wist zijn weg
tussen de bouwers en de werk
zaamheden.
Nadat hij zijn vrouw had be
vrijd, rende hij naar het kantoor
tje, even verderop. „Ik stormde
binnen en zei dat het helemaal
misging. De man die daar zat, had
géén idee. Kan niet, zei hij, en
wees naar een beeldschermpje
waarop verzakkingen zichtbaar
zouden moeten zijn. 'Er is niets
aan de hand meneer.' Ik werd
weggestuurd. Die man is later
ontslagen."
De plotse ontruiming heeft
erin gehakt: het zou het startschot
blijken voor een zwerftocht door
de stad die soms jarenlang zou
duren. Het begin bovendien van
oeverloze overleggen over de fi
nanciële afhandeling. Een aantal
van hen zou nooit meer terugke
ren. Zoals Van Zwieten en zijn
vrouw. „Mijn familie heeft er 125
jaar gewoond, mijn opa zat er al.
Ik ben er ingetrokken toen mijn
oma overleed. Maar er is te veel
gebeurd."
Wat alle Vijzelgrachters dwars
zit is de opmaat naar de verzak
kingen en voor een aantal ook de
afhandeling door gemeente.
Vroom is tevreden over dat laat
ste. „De gemeente heeft zich hy
percorrect opgesteld, ik heb mijn
pand verkocht en kon het kantoor
later terughuren."
Fouten
Maar allemaal zijn ze van mening
dat er in het voortraject fouten
zijn gemaakt, ten koste van de be
woners. De bouwkundige Van
Zwieten bijvoorbeeld zag al snel
de risico's die werden genomen
doordat de bouwmethode vrijwel
onbeproefd was. „Bovendien
werd er gewerkt in een gedempte
gracht. Volgens mijn vader was er
tijdens het dempen allemaal rot
zooi in gegooid, tot gietijzeren ka
chels aan toe. En de bouwers ble
ken geen idee te hebben van wat
ze allemaal zouden aantreffen."
Pas een paar jaar later werd het
'echt grimmig', zegt Van Gelder.
„In het begin werden we onder
steund, maar na een paar jaar le
ken ze er klaar mee. Jarenlang
hebben we in de clinch gelegen
met de gemeente. Een onzekere
periode, we wisten niet waar ons
uiteindelijke thuis zou zijn."
Opvallend: veel bewoners zijn
enthousiast over de nieuwe me
trolijn. Ja, zegt Vroom: „Wij heb
ben er veel narigheid van gehad,
maar dat laat onverlet dat het
goed is dat de Noord/Zuidlijn nu
gaat rijden, de stad heeft hem
echt nodig." Van Zwieten vind de
aanleg nog steeds onzin. „We
hebben veel gevochten, we zijn
tegen van alles aangelopen. Maar
ik vind dat de nieuwe lijn weinig
toegevoegde waarde heeft."
B. langer vast
in Turkse cel
Jeugd veiliger
overweg over
'Liever minder
kinderscans'
donderdag 19 juli 2018
'Ons huis
zakte,
kreunde,
krijste'
Mare Kruyswijk
Amsterdam
ROTTERDAM De in Neder
land veroordeelde mensen
handelaar Saban B. moet
langer in de Turkse cel blij
ven. Dat komt omdat hij
nog een andere Neder
landse straf moet uitzitten.
Het gaat om een straf van
twee jaar en acht maanden
die B. in 2013 kreeg opge
legd wegens de mishande
ling van twee mannen in
een Amsterdamse internet
winkel. B. vluchtte in 2009
naar Turkije toen hij werd
berecht voor de uitbuiting
van prostituees. B. kreeg
hiervoor bijna acht jaar cel.
Turkije levert geen onder
danen uit, maar voert wel
de opgelegde straf uit.
UTRECHT Jongeren zijn
minder vaak betrokken bij
ongevallen op overwegen.
Dat meldt ProRail op basis
van langjarig onderzoek.
Jongeren onder de 20 jaar
waren tussen 2008 en
2017 bij 11,5 procent van
het aantal ongevallen be
trokken. In de tienjaarlijkse
periode daarvoor was dat
nog 17,7 procent. Ook de
groep tussen de 20 en 30
jaar laat een duidelijke ver
betering zien; 16,5 procent
ten opzichte van 22,1 pro
cent.
De afname is volgens Pro-
Rail het resultaat van veilig
heidscampagnes, het veili
ger maken van overwegen
en die daar waar het kan te
vervangen door tunnels.
AMSTERDAM Klinieken
zouden minder vaak CT-
scans moeten uitvoeren bij
kinderen, omdat de straling
ervan het risico op hersen
tumors vergroot. Dat stelt
onderzoeker Michael
Hauptmann van het Neder
lands Kankerinstituut na
onderzoek onder bijna
170.000 kinderen in Neder
landse ziekenhuizen. Uit de
studie blijkt dat het aantal
CT-scans bij kinderen
stijgt, omdat het een mak
kelijke en snelle manier is
om in hun hoofden te kij
ken. De straling die erbij
vrijkomt, is echter hoger
dan bij alternatieve onder
zoeksmethoden. Het risico
is wel klein. Jaarlijks krijgen
120 kinderen een hersentu
mor en daar komt er door
de scans één per jaar bij.
verbodenflett
te pleitten
