8
Vier jaar na MH17 wordt in Rusland nauwelijks nog
over de ramp gesproken. Hoe is dat mogelijk? 'Europa
treurt ook niet om onze doden.'
VERWIJDERING OOST EN WEST
Ze is 24, volgt een universitaire oplei
ding en spreekt vlekkeloos Engels. En
ja, ze wil best wat vragen beantwoor
den over de MHt7-ramp, en over hoe
de Russen daar nu tegenaan kijken.
Maar Olga, een economiestudent die
we ontmoeten in een kroeg in het zuiden van
Moskou, heeft eerst zelf een vraag. „Wat was dat,
de MH17? Een vliegtuig? Het spijt me. Ik heb er
nooit van gehoord."
Vier jaar nadat de 298 inzittenden van een Ma
leisisch toestel neerstortten boven Oekraïne, is
de MHi7-ramp in Rusland allang geen groot
nieuws meer. Zelfs niet toen Nederland twee
maanden geleden besloot de Russische regering
aansprakelijk te stellen voor de ramp.
„Het is gewoon geen groot verhaal meer", zegt
Andrey Arkhangelskiy, verslaggever en colum
nist van de liberale krant Kommersant. „Wij
schrijven er nog regelmatig over, en een aantal
andere kranten en websites ook. Maar de meeste
Russen lezen geen krant, die kijken alleen naar
de staatstelevisie. Die bepaalt waar mensen het
over hebben. En op die zenders hoor je vrijwel
niets meer over MH17."
Hoe anders was dat direct na de ramp, vier jaar
geleden. „Die week besefte ik voor het eerst hoe
groot het verschil is tussen Nederland en Rus
land", zegt Eva Hartog-Skorobogatova (30),
hoofdredacteur van de Engelstalige Moscow Ti
mes. We zitten in haar kantoor op de redactie,
P
De meeste
Russen lezen
geen krant, ze
kijken alleen
naar de staats
televisie
hoog in een glazen wolkenkrabber met uitzicht
over heel Moskou.
„Ik weet nog hoe emotioneel de Nederlandse
media de ramp versloegen. De slachtoffers, het
verdriet, de massa's langs de weg. Maar op de
Russische staatsomroep werden we direct ge
bombardeerd met bizarre theorieën over wat er
gebeurd kon zijn. Dat een Oekraïense straaljager
het toestel had neergeschoten, zelfs dat MH17 op
Schiphol was volgeladen met lijken. Vanuit Rus
sisch perspectief ging het helemaal niet om
mensen. Het ging om Rusland."
Vier jaar later is van die alternatieve theorieën
nauwelijks nog iets te horen op de Russische
staatszenders. Sterker nog: de aan de autoriteiten
gelieerde tv-zenders besteden nauwelijks nog
aandacht aan de ramp en het onderzoek naar de
daders. Volgens journalist Arkhangelskiy van de
kritische krant Kommersant zijn de staatsmedia
overgeschakeld naar een 'merkwaardig soort ra
diostilte'.
„Het lijkt erop dat de autoriteiten hebben be
sloten: er is genoeg twijfel gezaaid, we laten het
er verder bij. Er worden alleen nog vraagtekens
geplaatst bij het onderzoek naar de ramp. Wij
voelen ons als krant volledig vrij om wél alles
over de zaak te berichten, maar dat heeft een
simpele reden: president Poetin vindt alle media
met een publiek onder de 1 miljoen niet relevant.
En het lijkt erop dat de meeste Russen niet zit
ten te wachten op het alternatieve verhaal."
Eva Hartog, dochter van een Russische moe
der en sinds vijfjaar woonachtig in Moskou, be
grijpt dat sentiment inmiddels. In een land met
zoveel tragedies, zegt ze, heeft een vliegramp
een ander gewicht. „MH17 is hier onderdeel van
een veel groter drama: de oorlog in Oekraïne. En
sinds de ramp heeft dit land ook nog meerdere
terroristische aanslagen gekend, waaronder een
neergeschoten Russisch vliegtuig boven de Si-
naï", zegt ze.
„Het volk is gewend geraakt om zulke trage
dies snel te verteren. Dat merk ik aan mezelf ook
al sinds ik hier woon. Pas stierven nog 30 men
sen bij een brand in een winkelcentrum. Dat is
even heel erg - en daarna is het een moment in
de geschiedenis."
Toch verklaart dat niet waarom zo weinig Rus
sen zich lijken te bekommeren om de rol van
Rusland in het drama. De aanwijzingen daar
voor zijn in het internationale onderzoek naar
de ramp immers legio. De Russen die we er op
straat of in de kroeg naar vragen, reageren in de
meeste gevallen gelaten, en in sommige gevallen
voorzichtig.
„Ik geloof geen woord van wat de Russische
staatsmedia melden", zegt economiestudent
Olga, die we moesten uitleggen wat de MH17-
ramp was. „Maar de westerse media volg ik ook
niet. Die vertrouw ik net zo min."
Het wantrouwen richting Europa, zegt Timo-
fej Bordachev, zit dieper dan ooit. We ontmoe
ten de blonde hoogleraar, directeur van een in
vloedrijke denktank op het gebied van interna
tionale betrekkingen, in zijn kantoortje in een
gebouw van roze bakstenen aan de rand van het
centrum van Moskou.
Voor het interview begint, wil hij eerst zijn
condoleances overbrengen aan het Nederlandse
bezoek. „17 juli 2014 was een verschrikkelijke
dag. En alle ellende daarna vormt het ultieme
voorbeeld van onze verstoorde verhouding met
Europa."
Bordachev (45), die in Brugge studeerde, ver
telt over zijn studententijd, kort na de val van
het communisme. Hij herinnert zich hoe Europa
tl ifr
maandag 16 juli 2018
GO
Waarom de Russen niet
meer over MH17 praten
Peter Groenendijk
Moskou
-Andrey Arkhangelskiy
