I J
10
Femke Halsema was de favoriet om burgemeester
van Amsterdam te worden. Door politieke intriges,
tegenstand in de gemeenteraad en een verrassende
outsider ging het toch nog bijna mis.
RECONSTRUCTIE BURGEMEESTERSBENOEMING
De politica-
in-ruste
houdt zich
in februari
2017 nog op
de vlakte
tijdens een
gesprek
over haar
kandidatuur
Woensdag 27 juni 2018
'Wat is er in godsnaam aan de hand?!'
GroenLinks-wethouder Rutger
Groot Wassink zit zenuwachtig op
zijn werkkamer. Even verderop in de
Stopera vergadert de Amsterdamse
gemeenteraad al meer dan vier uur in
het geheim over de nieuwe burge
meester. Ruim een jaar heeft hij ge
werkt aan de kandidatuur van Femke
Halsema (52), die de kroon moet
worden op de verkiezingszege van
Groenlinks in Amsterdam. Het zag
er goed uit, maar de laatste tijd zingt
ook de naam van oud-wethouder Ca-
rolien Gehrels (PvdA) rond als be
langrijke outsider. Duurt de vergade
ring daarom zo lang? De wethouder
laat een fles wijn aanrukken en
wacht gespannen af.
Januari 2017
'Het lijkt erop dat de diagnose weinig
reden geeft tot optimisme.' In een
brief stelt Eberhard van der Laan zijn
'lieve Amsterdammers' op de hoogte
van zijn slechte gezondheid. Op de
Stopera overheersen de zorg en het
verdriet om de ziekte van de popu
laire burgemeester. Maar de situatie
werpt ook praktische vragen op. Wie
moet hem tijdelijk vervangen als het
niet meer gaat? Bij verscheidene
hoofdrolspelers gaan de gedachten al
uit naar de verdere toekomst, als Van
der Laan er niet meer is. Dan ont
staat, hoe tragisch ook, een belang
rijke vacature.
Februari 2017
Politieke leiders van de grote partijen
in de raad zoeken contact met hun
Haagse kopstukken. Bij de VVD is
het overleg op het hoogste niveau,
onder anderen met premier Mark
Rutte. Omdat een WD-burgemees-
ter in een progressieve stad onwaar-
schijnlijk is, worden ook andere ge
gadigden besproken. De missie waar
mee WD-voorman Eric van der
Burg op pad gaat: als de nieuwe bur
gemeester geen WD'er is, dan moet
die in elk geval niet te links zijn.
Groot Wassink, dan nog fractie
voorzitter van oppositiepartij Groen-
Links, is ook meteen alert. Op dat
moment is D66 weliswaar de groot
ste partij van de stad, maar hij ziet dat
die geen goede kandidaten heeft
klaarstaan.
Bovendien weet hij dat D66, na een
jarenlange vete, de PvdA geen burge
meesterspost gunt. Nog nooit heeft
GroenLinks zo'n grote kans gehad
om een burgemeester van een grote
stad te leveren. Het zou een door
braak zijn voor de partij, die het tot
dusverre moet doen met vooral
kleine gemeenten als Schiermonnik
oog en Bergen.
Wat hem betreft zijn maar twee
vrouwen geschikt: oud-wethouder
Andrée van Es en Femke Halsema,
die jarenlang de Tweede Kamerfrac
tie leidde. Ook de naam van Paul Ro-
senmöller komt voorbij, die het al in
2010 probeerde. Daar voelt Groot
Wassink niets voor. Andrée van Es
(64) is vanwege haar leeftijd ook
geen logische kandidaat, waardoor
GroenLinks voor Halsema gaat.
De Amsterdamse afdeling van
GroenLinks zoekt contact met de
landelijke partijtop, maar merkt al
snel dat de belangstelling gering is
om gezamenlijk te strijden voor Hal
sema. Alle aandacht gaat uit naar de
campagne voor de Tweede Kamer
verkiezingen. Een half uurtje overleg
over de belangrijkste burgemeesters
post in Nederland is al te veel ge
vraagd.
Dan doet Groot Wassink het zelf
wel. Eind februari treft hij Halsema
in café de Ysbreeker aan de Weesper-
zijde. Ze kennen elkaar nog uit de tijd
dat Jolande Sap GroenLinksleider
was in de Tweede Kamer, met Groot
Wassink als medewerker. Over het
motief van de afspraak, onder het ge
not van een paar glazen wijn, wordt
niet moeilijk gedaan: op tafel ligt de
vraag of Halsema een poging zou
willen doen om burgemeester te
worden. De politica-in-ruste houdt
zich op de vlakte maar gooit de deur
niet meteen dicht. Het zaadje is ge
plant. De rest van de avond wordt er
vooral veel gelachen.
Cruciaal voor de kansen van Hal
sema zijn de ontwikkelingen bij D66.
Kort na de brief van Van der Laan
wordt ook daar overlegd over de ont
stane situatie. Fractievoorzitter Rei-
nier van Dantzig realiseert zich dan
al dat er weinig geschikte kandidaten
zijn. Zijn partij heeft een decennium
niet in de regering gezeten en dan
droogt de poel met ervaren bestuur
ders snel op. Eigenlijk is alleen oud
minister Roger van Boxtel in beeld.
Van Boxtel en Van Dantzig zijn be
vriend en bespreken het idee. Maar
Van Boxtel heeft het geweldig naar
z'n zin bij de NS en zou qua leeftijd
geen twee termijnen als burgemees
ter kunnen volmaken. Nadat hij het
in 2010 net niet haalde, ziet hij er dit
keer bij voorbaat vanaf.
Mei 2017
De volgende vraag die Van Dantzig
moet beantwoorden is: wie dan wel?
Even nog wordt gedacht aan Kajsa
Ollongren, wethouder en loco-bur
gemeester. Maar na de goede uitslag
van D66 bij de Tweede Kamerverkie
zingen in maart 2017, is zijn partij on
misbaar in een nieuw kabinet en Ol
longren geldt als een belangrijke mi
nisterskandidaat. Ook Van Dantzig
concludeert dat Halsema wel eens
een gooi zou kunnen doen naar de
post en kan zich daar wel in vinden.
De politica behaalde grote successen
in de Tweede Kamer toen Van Dant
zig een tiener was en interesse in de
politiek begon te krijgen. Halsema is
vanwege haar liberale ideeën een
voorbeeld voor Van Dantzig. Kortom:
ze is weliswaar van GroenLinks,
maar voor hem past Halsema net zo
goed bij D66.
Juni 2017
De onderhandelingen voor een
nieuwe regeringscoalitie in Den
Haag zijn in volle gang als De Tele
graaf en RTL het gerucht publiceren
dat Alexander Pechtold het burge
meesterschap van Amsterdam zou
ambiëren. De roddel brengt de D66-
leider in ernstige verlegenheid, want
Van der Laan is weliswaar ziek, maar
nog gewoon in functie. Binnen D66
Amsterdam wordt het gerucht met
bevreemding gelezen. Pechtold had
Van Dantzig namelijk al lang laten
weten dat hij geen gegadigde is voor
de post, iets wat de Amsterdamse
fractie sowieso al niet echt zag zitten.
De geruchten maken Pechtold zo
nerveus dat hij besluit Van der Laan
te bellen om te zeggen dat hij de gang
van zaken zeer betreurt en dat hij er
nooit op uit is geweest. De burge
meester hoort hem beleefd aan. Pas
na het overlijden van Van der Laan
maandag 9 juli 2018
GO
Spannend
tot het einde
Michiel Couzy en Ruben Koops
