ZEELAND GEBOEKT
8
Verlies van dierbare door
de ogen van een kind
Tips voor het maken
van foto's op reis
Wakker
door het
carillon
ZEELAND 21
Oud-predikant Wim Jansen durft het aan. Terwijl iedereen mediteert en aan
mindfullness doet, haalt hij bidden onder het stof vandaan: „Bidden is voor mij verlangen."
Het jaar 2015 was hectisch voor
Wim Jansen. Hij nam afscheid
als dominee van zijn kerkelijke
gemeentes in Middelburg en
Delft. Hij had al eens een hart
infarct gehad - precies dat jaar
overkwam het hem voor de tweede keer. Dat
was toen. Binnenkort wordt hij 68 jaar. Hij is
opgeknapt, voelt zich fit, fietst, doet iets aan
krachttraining, mediteert. En hij schrijft co
lumns en boeken: „Omdat ik het niet kan la
ten."
Dat schrijven is de reden, dat we hem op
zoeken in zijn woning in Vlissingen. Hij pu
bliceerde jaren geleden al Boerenkind en Vlam
mend Paradijs, boeken over zijn jeugd in de
polders bij Terneuzen. Ook theologische boe
ken, zoals Dominee zoekt God. En dichtbundels,
waarvan Zingen aan de Styx de recentste is.
Bron in je brein, dat is het boek dat vers van
de drukker op tafel ligt. De ondertitel geeft
aan dat het om een theologisch werk met veel
gebedsteksten gaat: Bidden tot een God in wie je
niet gelooft. „Ja", zegt hij, „dit boek moest er
even uit. Het heeft met mijn ziekte te maken.
Ik dacht: als ik nog wat wezenlijks te vertellen
heb, dan moet ik het nu maar doen."
Bidden klinkt naar diep in de vorige eeuw.
Jansen: „Ik mediteer, dat kun je tegenwoordig
op een verjaardagsfeestje zeggen. Ik doe aan
'mindfullness', ook. Maar zeggen dat je bidt?
In progressief christelijke kringen wordt dan
meteen geantwoord dat mediteren het
nieuwe bidden is. Met dit boek wil ik het bid
den onder het stof vandaan halen. Daarmee
doel ik niet op het oude, christelijke gebed. La
ten we zeggen dat ik een herinterpretatie bied
van het bidden. Wat ik benadruk is dat het van
binnenuit moet komen. Bidden is voor mij
verlangen: verlangen naar het ultieme - de ul
tieme liefde, de ultieme schoonheid, de ul
tieme rust. Ik weet ook wel dat God geen me
neer in het heelal is. Als je hier de boulevard
oprijdt, dan kan het licht ook God zijn."
„Met mijn boek wil ik mensen wakker ma
ken, uitnodigen. Als voorbeeld schrijf ik over
Henny Vrienten, de man van de band Doe
Maar. Hij zat in 2012 in het televisiepro-
gramma Zomergasten. Daarin liet hij een frag
ment zien van de film Into Great Silence, over
het leven van Kartuizer broeders. Je ziet ze in
afzondering hun gebeden doen. De prikke-
loosheid van hun bestaan is volledig tegen
draads aan onze cultuur. Ik hoorde Vrienten
zeggen: 'Wat is dat mooi, maar het is niet voor
mij want ik geloof niet in God'. Dan denk ik:
wat jammer dat je dat jezelf ontzegt."
In Bron in je brein presenteert Jansen het bid
den als een universele behoefte. Immers,
overal ter wereld zie je mensen bidden. Alleen
in onze 'eigen' westerse maatschappij is dat
veel minder geworden. „Daardoor", zegt de
schrijver, „missen we iets. Het verticale, het
heilige van de verwondering, het ontzagwek
kende: dat zijn we kwijtgeraakt. Daarmee ne
geren we een wezenlijk, menselijk verlangen.
Omdat onze samenleving zo plat is, steken ra
dicale religies de kop op. De radicale islam, het
orthodoxe christendom: dat zijn de religies die
aan de winnende hand zijn, omdat veel jonge
ren op zoek zijn naar een vast verband, een
verticale lijn. Het zijn juist die religies die
kunnen doorslaan naar fundamentalisme. Het
bidden zoals ik het voor me zie, is een sterk
wapen tegen fundamentalisme. Laten we
onze kinderen leren om af en toe eens stil te
zijn, alleen te zijn. Daardoor kunnen ze op een
vrije, liefdevolle manier op zoek gaan naar wat
ten diepste binnenin leeft. Dat is bidden,
waarmee je tot jezelf komt. Ik zou dat onze sa
menleving, die inderdaad vluchtig en veelei
send is, gunnen."
Een sprookje over verlies. Zo
wordt het boek De verbor
gen wereld van Beatrijs Ver
meulen uit Middelburg omschre
ven. Het is een verhaal over het
verlies van een dierbare door de
ogen van een kind. De schrijfster:
„Het plotselinge besef dat iemand
er niet meer is, de periode van
rouw die volgt, en het hervinden
van je eigen kracht. Daar gaat het
over.' De uitgever: „Beatrijs Ver
meulen (1977) heeft interesse in
het geestelijk welbevinden van
mensen. Dat heeft zich geuit in
het schrijven van dit verhaal."
Fragment: 'Luister eens, m'n jon
gen', zei opa, 'je moet iets voor me
doen.' Afwachtend keek het jon
getje naar opa. 'Ik wil dat jij de
boomhut voor mij afmaakt, dat
kun je best. En als je soms niet
meer weet wat je moet doen,
denk dan aan mij, dan zal je zien
dat ik bij je ben en dan zal ik je
helpen.'
Dan ben je in dat verre land
en wil je straks aan het
thuisfront toch wel laten
zien hoe mooi en fantastisch het
allemaal was. Klik met de camera
en klaar. Dat kan. Voor wie iets
meer van dat indrukwekkende
bergmassief, die meanderende
rivier of dat pittoreske dorpje wil
maken, heeft fotograaf en we
reldreiziger Laura Vink een hele
reeks tips. Donderdag 5 juli om
19.00 uur vertelt ze in boekhan
del De Drvkkery in Middelburg
over haar boek Reisfotografie - ex-
plore discover capture.
Om het maar even concreet te
maken: voor een zonsopgang of-
ondergang kun je best wat maat
regelen nemen. Zoals een kwar
tier voor tijd aanwezig zijn, omdat
de kleuren in de lucht zich dan al
vaak aandienen. Op tijd een goede
plek zoeken, zodat je een voor
grond hebt. Het is vaak een kwes
tie van smaak, maar wolken leve
ren in principe levendiger tafere
len dan strak blauwe luchten. Ga
niet meteen weg na de zonson
dergang. Laura Vink: „Vaak word
je juist nadat de zon onder is ge
trakteerd op nog meer prachtige
kleuren in de wolken. Soms nog
wel mooier dan daarvoor."
De schrijfster vertelt ook over
praktische zaken als bescherming
van apparatuur en selectie van fo
to's als je weer thuis bent.
Zeeuwse schrijvers
Deze militair kwam wél toen
de plicht hem naar Zeeland
riep. In 1892 vestigde kapi
tein A.R.B. Opstelten zich met zijn
gezin in Middelburg, om zes jaar
later, niet in rang bevorderd, 'op
pensioen' te worden gesteld. Een
van zijn zonen was J.C. Opstelten
(1891-1979), die nog enige bekend
heid geniet als classicus. In 1945
promoveerde hij op het werk So-
phocles en het Grieksche Pessimisme.
Hij was tevens een dichter, een
Zeeuwse dichter nog wel. Ik zou
hem nooit hebben ontdekt als een
kleinzoon van hem, Hans Blom,
geen uitgebreid artikel aan hem
had gewijd in het nieuwste Jaar
boek van de Maatschappij der Neder
landse Letter
kunde. Daarin
ook een zin
over Middel
burg, 'waar de
vroegste, aan
gename her
inneringen
lagen' van J.C.
Opstelten en
zijn broer, die
in 1927 zelf
moord
pleegde.
J.C. Opstelten is een Zeeuwse
dichter vanwege zijn 'Zeeuwse
ballade'. Zijn bundels liggen hier
alle vier voor me. De Verzen uit
1928, maar de poëzie klinkt aan
zienlijk ouder, door openingszin
nen als 'Ik bleef in mijn klein ka-
merkijn/ alleen met God en de
lampeschijn.' In 2936 publiceerde
hij onder de schuilnaam Willem
Terwege een bundel Lyriek, waarin
de toon nauwelijks is gewijzigd.
Een avond aan zee inspireert hem
tot ontboezemingen als 'Ik sta aan
de zee tusschen lucht en land;/ de
zee is kalm aan het avond'lijk
strand.'
Beschroomd
Zien wat we allemaal zien, geen
wonder dat uitgevers weinig heil
in zijn werk zagen. Beschroomd
keerde hij in 1965 terug met het in
eigen beheer verschenen De hon
gerwinter met verzen dragelijk ge
maakt. Hierin was voor het eerst
de in november 1944 te Leiden ge
schreven 'Zeeuwse ballade' te le
zen. Die terugkeerde in de eve
neens in eigen beheer uitgegeven
verzamelbundel Op reis met het lot
(1974). Deze keer werd het werk,
Opstelten bleef classicus, van een
motto van Seneca voorzien: 'cala-
mitas virtutis occasio', gewaagd
vertaald tot 'een ramp is een
springplank voor het karakter'. Hij
herinnert zich 'vroeg in de och
tend blijde wakker' te zijn gewor
den 'door Middelburgs hoog caril
lon.' Een volgende keer kijken we
nader naar de 98 regels van J.C.
Opsteltens 'Zeeuwse ballade'.
maandag 2 juli 2018
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Bidden is een sterk wapen
Jan van Damme
WIM JANSEN
Wim Jansen: „Omdat onze samenleving zo plat is, steken radi
cale religies de kop op." archieffoto mechteld jansen
Wim Jansen: Bron in je brein. Bidden tot de
God in wie je niet gelooft - Uitgeverij Mei-
nema, 128 pagina's, 11,99 euro.
Het boek kost 14,99 euro
Mario Molegraaf
HH
