Ift
Corrupte politici verbannen uit Straatsburg
Defensie: geen veteranenstatus voor deze marinemedewerkers
15
Onderzeebootmatrozen die tijdens
de Koude Oorlog de Sovjetvloot
bespioneerden, zijn niet welkom bij het
défilé op Veteranendag morgen. Reden:
er was geen sprake van een 'echte' oorlog
„Ga er maar aanstaan", zei de Com
mandant der Strijdkrachten Rob
Bauer afgelopen mei nog toen hij
tweehonderd huidige medewer
kers van de onderzeedienst in het
zonnetje zette en de 'Gesp voor
Speciale Operaties' opspeldde. „Met
zo'n zestig man maandenlang, we
ken of in het beste geval dagen ach
tereen in die grote zwarte sigaar
zonder ramen. Waarin je privacy
gereduceerd wordt tot een gordijn
tje voor je torpedobed."
Het waren mooie woorden van
de hoogste generaal, vonden ook
veel matrozen die in de Koude Oor
log bij de onderzeedienst hebben
gewerkt. Maar tegelijkertijd kwa
men ze ook keihard binnen. Want
de matrozen die nu varen, krijgen
wél de waardering waar zij al meer
dan 25 jaar op moeten wachten.
Frustratie
„We hebben allemaal hetzelfde
werk gedaan", zegt Joop Kaspers,
een van de oud-matrozen die in
1974 en 1975 maandenlang onder de
zeespiegel verbleef. „Alleen wordt
er bij onze operaties net gedaan
alsof ze niet hebben bestaan."
De frustratie zit al langer heel
diep, maar de 'Koude Oorlogvetera
nen' maakten er nooit werk van,
omdat ze niet mochten praten over
de nog altijd strikt geheime missies.
Maar nadat vorig jaar een boek
was verschenen waarin een aantal
operaties uit de Koude Oorlog tot in
details is beschreven, kloppen ze
opnieuw aan bij het ministerie van
Defensie. Uit deze reconstructies
blijkt dat ze meer deden dan oefe
nen en wacht houden. De Neder
landse onderzeeboten achtervolg
den en bespioneerden 23 jaar lang
in het diepste geheim de marine
van de Sovjet-Unie. Ze hadden de
opdracht om te fotograferen en
communicatie af te luisteren. Daar
voor doken ze soms zelfs onder de
vijand door.
Hoezeer we de inzet
ook waarderen, er
moet een grens
worden getrokken
hebben gedaan", zegt woordvoer
der Klaas Meijer. Maar toch komen
de bemanningen niet in aanmer
king voor de veteranenstatus. Die
wordt alleen verleend aan perso
neel dat heeft gediend onder daad
werkelijke oorlogsomstandigheden
of daarmee overeenkomende situ
aties, zoals vredesmissies in inter
nationaal verband. En de Koude
Oorlog is nooit een echte oorlog ge
worden.
Het ministerie heeft zelf deze de
finitie opgesteld en zou voor deze
groep dus ook een uitzondering
kunnen maken, maar volgens
Meijer is dat niet aan de orde. „Hoe
zeer we de inzet ook waarderen, er
moet ergens een grens worden ge
trokken."
Matroos Joop Kaspers hoopt toch
dat er een uitzondering gemaakt
gaat worden. In zijn ogen deed de
onderzeedienst veel meer dan al die
militairen die op de wal het vader
land dienden in de Koude Oorlog.
„Zij hadden vaak een bewakende
functie. Maar wij verzamelden met
gevaar voor ons eigen leven weken
achtereen informatie. Dan doe je
echt meer dan rondjes lopen rond
de kazerne."
Zeker niet alle tochten onder water
waren zo spannend. Maar Johan
Kragten, die opvarende was van
1969 tot 1994, kan zich toch zeker
een stuk of twaalf missies herinne
ren waarbij ze er echt op uit zijn ge
stuurd om de Russen in de gaten te
houden.
Zelf is hij wel een veteraan, om
dat hij na de Koude Oorlog nog
heeft meegedaan aan missies die
wel worden erkend. „Wij hebben
allemaal onze stinkende best ge
daan en ik vind ook zeker dat die
mensen die in de Koude Oorlog
hebben gediend daarvoor erkend
moeten worden."
Het is niet voor het eerst dat
Koude Oorlogveteranen om erken
ning vragen. Zeven jaar geleden
stond er ook een groep op die dat
wilde, vooral afkomstig uit de land
macht. Zij kregen van toenmalig
minister Hans Hillen nul op het re
kest. Toch gaat de Stichting Onder
zeedienst Veteranen er opnieuw
werk van maken. „Ik heb voor 1991
en erna gevaren. De missies ver
schilden niet. Alleen is er door de
politiek de keuze gemaakt om deze
scheidslijn te trekken. Dat is jam
mer", zegt voorzitter Eelco Tromp
van de stichting, die overigens met
een groep van zo'n vijftig onder
zeebootveteranen wel meeloopt tij
dens het défilé. Maar zij hebben
hun status allemaal gekregen voor
missies na de Koude Oorlog.
Begrip
Het ministerie van Defensie zegt
begrip te hebben voor de gevoelens
van de matrozen. „Wij zijn hen ook
zeer erkentelijk voor wat zij destijds
De Raad van Europa is opgericht
om mensenrechten en democratie
in Europa te bevorderen en telt 318
vertegenwoordigers uit 47 landen.
De veertien oud-leden mogen de
gebouwen van de raad in Straats
burg nooit meer in. Het gaat om po
litici uit België, Duitsland, Italië,
Spanje en Noorwegen. Zij namen
onder meer steekpenning aan.
Het is niet uitgesloten dat meer le
den worden weggestuurd; nog niet
alle parlementariërs zijn onder
zocht.
De sanctie volgt op een groot on
derzoek naar omkoping van poli
tici, met name door Azerbeidzjan.
Zo ontvingen parlementariërs geld
of cadeaus om minder kritisch te
rapporteren over de mensenrech
ten in Azerbeidzjan of overtraden
ze andere ethische regels.
Tevreden
CD A-Kamerlid Pieter Omtzigt, zelf
lid van de Raad van Europa, was
een van de initiatiefnemers voor
een onafhankelijk onderzoek naar
corruptie en ander fout gedrag bin
nen het orgaan. Hij is tevreden met
de genomen stappen. „Het feit dat
het onderzoek gedaan is én deze
uitkomst kent, daar ben ik blij mee.
Het is de enige manier om de poli
tiek schoon te houden."
Met het wegsturen van de leden is
de kous nog niet af, benadrukt
Omtzigt. „Een aantal van de leden
is nog altijd actief parlementariër in
eigen land, onder wie Karin Strenz
van het CDU en het Belgische par
lementslid Alain Destexhe." Die
laatste is lid van MR (het verbond
tussen drie Franstalige rechtse par
tijen) en de Belgische senaat.
De nationale parlementen moe
ten voor 1 januari aan de Raad van
Europa laten weten wat ze doen
met die leden. „Er staat nu fors druk
op die parlementen", aldus Omt
zigt. Dat betekent niet dat de be
trokken zomaar uit hun ambt gezet
kunnen worden. „Er zitten strenge
voorwaarden aan het ontnemen
van een mandaat van een volksver
tegenwoordiger. Dat is maar goed
ook. Maar partijen of parlementen
kunnen de corrupte politici ook zelf
sanctioneren."
Ik ben blij met het
onderzoek. Dit is de
enige manier om de
politiek schoon te
houden
De berispte parlementariërs kun
nen ook strafrechtelijk onderzocht
worden door de nationale autoritei
ten. Zo staat oud-lid Luca Volontè
in Italië voor de rechter en is er in
België inmiddels een justitieel
vooronderzoek gestart naar Des
texhe. „Een aantal politici heeft
forse sommen geld ontvangen en
tegelijkertijd rapporten over Azer
beidzjan geblokkeerd of vreemd
stemgedrag vertoond. Het is goed
als de nationale autoriteiten daar
onderzoek naar doen."
Actie ondernemen
Omtzigt benadrukt dat niet alleen
de politici die zijn omgekocht moe
ten worden aangepakt, maar ook de
personen die de omkoping organi
seerden. Hij roept de Raad van Mi
nisters, waarin de regeringen van
de 28 EU-lidstaten zijn vertegen
woordigd, op om actie te onderne
men tegen Azerbeidzjan. „Dit is
echt nog lang niet klaar."
vrijdag 29 juni 2018
GO
Matrozen
willen ook
naar défilé
Raymond Boere
Den Haag
-Woordvoerder Defensie
Ben Benneker, Eelco Tromp en Ben van Doornik (vlnr) willen erkenning van Defensie, fotomarnixschmidt
Sovjetkruiser Admiral Drozd, gefotografeerd door een periscoop van een Nederlandse onderzeeër.
Veertien leden van de parlemen
taire vergadering van de Raad
van Europa zijn voor het leven
weggestuurd vanwege corrup
tie. Daarmee is de kous nog niet
af, waarschuwt Kamerlid Pieter
Omtzigt (CDA), die het onder
zoek in gang zette.
Maarten van Ast
Den Haag/Straatsburg
- Pieter Omtzigt (CDA)
