ftfc
Haatcampagnes en
valse beschuldigingen
12
INTERVIEW KEES STERK
Vliegt Polen, waar
rechters onder vuur
liggen, uit de
Europese Raden
voor de Recht
spraak? Voorzitter
Kees Sterk zag hoe
ernstig de situatie is.
De onafhankelijke rechtspraak in Po
len ligt zwaar onder vuur. De staat
bemoeit zich sinds de machtsgreep
van Recht en Rechtvaardigheid (PiS)
in 2015 direct met de benoemingen
en het ontslag van rechters. „We vra
gen ons ernstig af of de onafhanke
lijke rechtspraak in Polen met deze
raad nog wel gewaarborgd is", zegt
Kees Sterk op Schiphol, na zijn terug
keer uit Warschau van een factfin-
dingmissie. De Europese Raden voor
de Rechtspraak is een organisatie die
zich inzet voor de versterking van de
rechtsstaat en de verbetering van de
samenwerking tussen de rechts
praakorganisaties in Europa. Ook de
Poolse raad is lid, maar de bevindin
gen van voorzitter Sterk moeten een
antwoord geven op de vraag of dat
nog wel zo kan blijven. Gesprekken
met Poolse rechters doen vermoeden
welke kant het opgaat. „Het besluit is
aan de ledenvergadering. Als Polen
wordt geschorst, is dat een fors be
sluit. Dit is nooit eerder gebeurd."
„Als de Poolse raad eruit vliegt, zou
dat een enorme steun zijn voor de
onafhankelijke rechters die de raad
weigeren te erkennen. Zo'n besluit is
ook van groot belang voor verdere
stappen van de Europese Commissie
tegen de teloorgang van de rechts
orde in Polen."
„Rechters, de ombudsman in Polen,
ze geloven niet meer in een dialoog.
De regering voert een oorlog tegen
dat deel van de rechterlijke macht dat
zich niet wil laten aansturen. Begin
juli wordt er weer een wet van kracht
op basis waarvan de overheid belang
rijke rechters zonder pardon vroeg
tijdig met pensioen kan sturen."
„De positie van rechters in Polen is
desastreus. Of je kijkt weg en je ver
liest je onafhankelijkheid, of je komt
in opstand en wordt opgejaagd wild.
Ik ken een van de slachtoffers per
soonlijk, Waldemar Zurek. Deze
Ik ben
verbaasd over
de situatie,
vind het
vreselijk. En
alles in zo'n
korte tijd
rechter in Krakau is een oprecht, vrij
zinnig man. Een lid van de Poolse
raad heeft openlijk gezegd dat Zurek
moet worden aangepakt."
„Totaal niet. Bij de eerste geluiden
was mijn reactie: Nou, nou, dat kan
toch niet zo zijn. Maar nu weet ik hoe
ernstig de situatie is. Ik ben verbaasd,
vind het vreselijk. En dat allemaal in
zo'n korte tijd."
„Dat klopt. We gaan binnenkort naar
Hongarije, om te horen wat er speelt
en kennis te maken met de nieuwe
Raad voor de Rechtspraak, die een
onafhankelijker profiel wil dan de
vorige. Tot ergernis van de overheid.
Maar de situatie in Polen is veel ern
stiger."
„Ik moet eraan wennen. De grote
aandacht van media is nieuw voor
me. Je leert ook hoe media die je niet
goed gezind zijn, met je omgaan.
„Natuurlijk. Wat ons in Europa zo
bindt, zijn de idealen van mensen
rechten, van een leven in vrijheid,
van onafhankelijke rechtspraak. Die
kernwaarden liggen onder vuur."
HEKSENJACHT
KRAKAU De regeringspartij Recht
en Rechtvaardigheid (PiS) maakt van
het leven van onafhankelijke rech
ters in Polen een hel. Zij worden
voortdurend bedreigd met discipli
naire straffen, met strafrechtelijke
vervolging. Of ze zijn het doelwit
van haatcampagnes en beschuldigin
gen van corruptie.
„Ik ben een vijand van de staat ge
worden", zegt Waldemar Zurek,
rechter in Krakau tegenover de Britse
krant The Guardian. Via de telefoon
ontvangt hij honderden bedreigin
gen en beledigingen. Toen een on
derzoek werd geopend naar de
merkwaardige explosie van een van
de banden van zijn auto, misbruik
ten rechercheurs het onderzoek om
de hand te leggen op zo veel mogelijk
persoonlijke notities van de rechter,
inclusief telefoongesprekken van de
afgelopen jaren, aldus Zudek. „Ze
hadden alleen oog voor informatie
die ze tegen me zouden kunnen ge
bruiken."
Rechter Wojciech Laczewski, in
Warschau, heeft soortgelijke erva
ringen. In 2015 veroordeelde hij Ma-
riusz Kaminski, een vooraanstaand
lid van de PiS, voor machtsmisbruik
toen hij diende als directeur van het
nationale anticorruptiebureau. Hij
gaf Kaminski drie jaar gevangenis
straf wegens onder meer vervalsing
van documenten en misleiding van
rechters. Toen PiS-voorman Andrzej
Duda de presidentsverkiezingen
won, kreeg Kaminski gratie. Hij werd
benoemd tot minister voor Veilig
heidszaken en nam wraak. Lac
zewski heeft al een disciplinaire straf
gekregen en hij wordt nu gerechte
lijk vervolgd omdat hij tijdens het
proces tegen Kaminski de identiteit
van geheim agenten zou hebben ge
openbaard. Een aanklacht die hij ten
stelligste ontkent. „Ze proberen me
te breken", zegt de rechter. „En het
gaat ze lukken. Ik ben doodop, ik sta
in mijn eentje tegenover een heel
staatsapparaat."
Communisme
Ook rechter Igor Tuleya zit in de pro
blemen. Hij oordeelde vorig jaar dat
parlementsleden van de PiS het le
den van de oppositie onmogelijk
hadden gemaakt hun stem uit te
brengen over de staatsbegroting tij
dens de parlementaire crisis in de
cember 2016. Ook Tuleya wordt nu
aangepakt. Het begint met dreige
menten en beschuldigingen. Tuleya
zou verslaafd zijn aan drugs. „We ke
ren terug naar de tijden van het com
munisme", zegt Laczewski, maar hij
weigert op te geven. „Ze kunnen me
uit mijn ambt zetten, ze kunnen me
zelfs het land uitjagen, maar ze kun
nen nooit de onafhankelijke rechter
vermoorden die in mij leeft."
dinsdag 26 juni 2018
GO
'Onafhankelijke rechters in
Polen zijn opgejaagd wild'
Hans van Zon
Schiphol
Wat zijn de gevolgen ervan?
De dialoog met de Poolse regering
zal er niet makkelijker op worden.
Poolse rechters doen een boekje
open over de heksenjacht. Hun er
varingen zijn schokkend (zie ka
der).
Demonstranten in
Warschau worden
weggesleurd door de
politie tijdens een
protest tegen de be
moeienis van de staat
met de benoeming
van rechters, fotoepa
- Kees Sterk,
voorzitter van de
Europese Raden van
de Rechtspraak
Heeft u ooit gedacht dat het zover
zou komen met de rechtspraak in
een Europees land?
Het gevaar bestaat dat andere Eu
ropese landen er een voorbeeld
aan nemen. Zoals Hongarije.
U bent begin deze maand in een
belangrijke, loodzware periode
voorzitter geworden van de Euro
pese Raden voor de Rechtspraak.
Schoppen tegen de onafhankelijke
rechtspraak is een internationale
trend. Dat moet u zorgen baren.
