ZEELAND GEBOEKT
Herinneringen aan
een jeugd in Goes
Parijs als decor voor
literaire wandelingen
Geen dijk,
geen dorp is
vergeten
ZEELAND 21
Hubert Leeman uit Middelburg vangt de ziel van een dorp in Zuid-Frankrijk in zijn
roman 'Harde grond'. Liefde, haat, er worden dromen verkocht.
harde
grond
Het brandt. En niet zo'n beetje ook.
Hartje zomer, heet, alle bossen
gortdroog en het waait stevig. We
zitten in het diepe zuiden van
Frankrijk. De hele helling van de
heuvel staat in lichterlaaie. Vier-wiel-aange-
dreven brandweerauto's, blusvliegtuigen, alle
beschikbare materieel wordt ingezet. Het is
het bos van de zonderlinge Hollander, zijn
huis is nu aan het zicht onttrokken door vlam
men en rook. Er kwam eerder een noodsignaal
uit het huis, van een jonge vrouw.
Zo begint de debuutroman 'Harde grond' van
Middelburger Hubert Leeman. Hij schreef een
verhaal dat zich laat lezen als een soap: met ver
schillende elkaar kruisende verhaallijnen, met
cliffhangers, met haat en liefde. Dat alles tegen
het decor van het Franse dorpje Saint-Juste-La
Garrigue. Het bestaat niet echt. Maar wie in het
departement Herault ten zuiden van Gignac
rondrijdt, verkeert in de goede sferen.
Hubert Leeman (1959) heeft er in Zeeland
een hele carrière opzitten. Na zijn opleiding tot
jongerenwerker werd hij beleidsadviseurbij de
Zeeuwse Cultu
rele Raad. De op
richting van de
Stichting Pop
muziek Zeeland
noemt hij een
wapenfeit en de
Zeeuwse Kunst
bende was een
belangrijk pro
ject voor hem.
Momenteel is hij
beleidsadviseur
voor het College
Zorg en Welzijn,
een bestuurlijk
overleg van dertien Zeeuwse gemeenten en de
provincie.
Leeman deed schrijfervaring op tijdens zijn
werk. Vanaf 1980 is Frankrijk een vaste vakan
tiebestemming: „Dat land is de constante in
mijn leven. Ik ben reisverhalen gaan schrijven,
impressies en beschouwingen. Wat ik me altijd
afvraag: hoe werkt dit land? Je moet me niet
zien als de clichématige francofïel met een ba
guette onder de arm in een uitgestorven dorpje.
Maar ik ben wel hartstochtelijk geïnteresseerd
in dat land. Volkskrant-correspondent Peter
Giesen schreef: 'Je snapt niet dat in zo'n mooi
land mensen zo ongelukkig kunnen zijn'. Dat
heb ik in mijn roman willen stoppen. Als je er
doorrijdt lijkt het één grote wanorde: onbe
heerde terreintjes, wijken met bedrijfsblokken-
dozen en intermarchés. Toch leeft iedereen in
een keurslijf. De overheid bemoeit zich met al
les, van de wieg tot de begrafenis. Daar stellen
de inwoners een, wat ik in mijn boek noem, 'je-
m'en-foutisme' tegenover - luiken dicht, hond
voor het hek en de rest ziet maar. Daarom is
Frankrijk een land in een kramp."
Leeman probeert in zijn boek de ziel van
Frankrijk te raken. „Je hebt het 'coming-of-
age'verhaal van Léa Valette, de dochter van de
biologische wijnbouwer René Valette. Project
ontwikkelaar Mare Raynaud leeft op te grote
voet, hij belichaamt de klassieke 'rise and fall'
in de trant van J.R. Ewing. Dan heb je natuurlijk
het gebeuren in het dorp, de jongeren, de wijn
bouw. En 'le Hollandais' op de heuvel, Frits
Wieringa die door de Fransen Frites wordt ge
noemd. Het is een verhaal dat in Zuid-Frankrijk
speelt, maar in een dorp als Zoutelande zal je
dezelfde mechanismen treffen."
Een Franse vertaling? Leeman: „Daar hoop ik
op. Het zou fantastisch zijn als ik het de wijn
boer, bij wie ik te gast was, kan laten lezen."
Hubert Leeman: Harde grond - Uitgeverij
Boekscout, 380 pagina's, 23,99 euro.
Joke den Engelsen-Dekker
beschrijft haar jeugd in het
boek 'Terug naar de vijfti
ger jaren' met als ondertitel 'Her
inneringen aan mijn zorgeloze
kindertijd aan de Kloetingseweg
in Goes'. De schrijfster zegt in
een toelichting: „Intussen woon
ik alweer bijna vijftig jaar in
Apeldoorn, maar mijn herinne
ringen aan die Goese tijd zijn nog
zo levend dat ik besloten heb ze
op te schrijven."
Het boekje bevat familiefoto's
en foto's van de omgeving van de
Kloetingseweg in Goes. Zo zien
we het voormalige R.K. Zieken
huis Sint Johanna, café de Tol en
de watertoren van Goes. Joke den
Engelsen: „Ik
beschrijf hoe ik
na de verhui
zing van mijn
ouderlijk gezin
in 1951 vanuit
Middelburg
naar Goes mijn
kameraadje Jan
ontmoette, hoe
wij als kleuters de wereld om ons
heen gingen ontdekken en allerlei
avonturen beleefden en soms ook
'kattenkwaad' uithaalden. Die
mooie herinneringen heb ik mijn
hele leven als een waardevolle
schat met me meegedragen."
Het boek telt 116 pagina's en
kost 13,75 euro.
Een vakantietipboek! Kees
van Rijswijk (1942) uit
Oostkapelle schrijft tegen
woordig literaire reisgidsen. Een
jaar geleden publiceerde hij
'Langs literaire locaties op Wal
cheren'. Met zijn nieuwste gids,
die onlangs verscheen, zoekt hij
het in het buitenland: 'Langs lite
raire locaties in Parijs - vier
stadswandelingen'.
De schrijver was werkzaam in
het onderwijs: hij begon als on
derwijzer in Domburg, werd do
cent in de Randstad en eindigde
als beleidsadviseur op het terrein
van onderwijs aan kinderen die
speciale zorg behoeven.
Eind 2015 verhuisde hij met zijn
vrouw naar Oostkapelle.
In de Parijse gids (15,- euro)
wandelt hij in de min of meer af
gebakende stadsdelen Marais,
Saint-Germain-des-Prés, het
Quartier Latin en Montparnasse.
De lezer krijgt bijzonderheden
over auteurs en citaten uit de be
treffende boeken. Achterin staat
een alfabetisch overzicht met in
formatie over de ruim zestig
schrijvers, die aan bod komen: van
de Nederlander Albert Alberts tot
Emile Zola.
Voor de blonde Vlissingse Pau-
lina in de roman 'Au Pair' (1989)
van Willem Frederik Hermans
moeten we in de Rue Guynemer
zijn.
Zeeuwse schrijvers
In de achttiende eeuw bracht de
Amsterdamse uitgever Isaak Ti-
rion een reeks boeken op de
markt met een titel waarvan de
ambitie afstraalt. 'Tegenwoordige
Staat der Vereenigde Nederlanden'
heette de serie, voor minder deed
men het niet. Ongeveer elke
straathoek van het vaderland be
studeerd, óók elke straathoek van
Zeeland. In deel 19 uit 1751, 'Behel
zende eene Beschryving van Zee
land. Met eene Kaart, Plans van
Steden en kunstige Printverbeel
dingen versierd', en in deel 20 uit
1753. De voornaamste auteur van
de Zeeuwse delen was de Middel
burgse dichter en magistraat Pie-
ter Boddaert (1694-1760), door de
uitgever gepre
zen om zijn
'nette Pen' en
'zyne Kundig
heid in 's
Lands Zaaken
en Geschiede
nissen'.
Pieter Bod
daert lijkt in
zijn vrome ge
dichten verdacht veel op een ver
warde persoon. In een deftig na
slagwerk uit de negentiende eeuw
oppert men: 'de regtzinnigheid
schijnt 's mans genie' te hebben
uitgedoofd en 'walgelijke mystike-
rij' heeft zijn vroegere originaliteit
verdrongen. Gedichten die getui
gen van een griezelig religieus kli
maat in Middelburg. In de vele
hoofdstukken van 'Tegenwoordige
Staat van Zeeland' is gelukkig niet
déze Boddaert aan het woord.
Het is even wennen, maar al snel
blijken dit boeken die je niet mak
kelijk kunt wegleggen. Een oud en
vertrouwd, en tegelijk een vreemd
en ander Zeeland. Na ruim twee
honderdvijftig jaar herkennen we
Kapelle nog: 'leggende zeer ver-
maakelyk in zijne menigvuldige
Boomgaarden, Hoven en Planta-
gien' en voorzien van 'eene groote
en lugtige Kerk'. Kijk mee naar Kat-
tendijke, mét uitleg waarom de
Monnikendijk daar Monnikendijk
heet. Naar 'het aanzienlyke Dorp
Kloetinge', slechts 'een groot kwar
tier Uurs' van Goes gelegen, de kerk
heeft er een hoge toren 'die sierlyk
naar de konst gebouwd is'. Naar de
zorgwekkende zeewering bij West-
kapelle, met de bijbehorende reke
ning voor het onderhoud: er waren
jaren dat daarvoor 'twee Tonnen
Gouds' nodig waren.
Natuurlijk gaat de meeste aan
dacht uit naar de Zeeuwse steden,
er zijn uitgebreide hoofdstukken
over Middelburg, Zierikzee, Goes,
Tholen, Vlissingen en Veere. Maar
geen duin, geen dorp, geen dijk
wordt vergeten. Pieter Boddaert en
zijn collega's verrassen ons met een
soort luchtfotografie, bedreven met
een nette pen.
maandag 18 juni 2018
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
GO
Frans dorp in een kramp
Jan van Damme
Hubert Leeman voor een foto van de Col de Vars, op de grens van de departementen
Alpes-de-Haute-Provence en Hautes-Alpes. rubenoreel
Terug naar
de vijftiger jaren
Herinneringen aan
mijn zorgeloze kindertijd
aan de Kloetingseweg in Goes
Joke den Engelsen-Dekker
VAN ZEELAND
Mario Molegraaf
