M OJÜsr^
de muzieksteden van Tennessee, Mem-
phis en Nashville. Het is het perfecte
decor voor Amerikanen lopen niet - ik zie
voorbijtrekken wat Van Veelen beschrijft.
De pijnlijke geschiedenis van de VS, en
met name van dit gebied waar slavernij
en later de gedwongen scheiding tussen
blank en zwart de norm waren, is overal
zichtbaar. In Charleston wandel ik over
pleinen waar vroeger slaven werden ver
handeld. Op een rijstplantage waar ze
werden uitgebuit, bekijk ik natuurschoon
en een krokodil. In Montgomery, Alaba-
ma kuier ik langs de bushalte waar Rosa
Parks in 1955 de opdracht kreeg haar
plaats af te staan aan een witte passagier
- ze bleef zitten en werd gearresteerd. In
het museum om de hoek leer ik dat ze
daarmee het begin van de burgerrechten
beweging en het einde van de apartheid
inluidde. Ze kreeg jaren later van Bill
Clinton een presidentiële onderschei
ding. Met Barack Obama kwam er ook
nog een zwarte president - probleem
opgelost, zou de argeloze toerist kunnen
denken.
Scherpe grenzen
Van Veelen leert je dat dat een grove mis
vatting is. De werkelijkheid, beschrijft
hij, is nog even cru als vóór de jaren 60,
soms zelfs erger. Neem het openbaar ver
voer - het kent een nieuwe vorm van se
gregatie. 'Ik weet dat Rosa Parks weigerde
op te staan voor een witte passagier, maar
er stappen hier nauwelijks witte mensen
in, die nemen de bus niet meer', obser
veert hij in St. Louis.
Van Veelen dacht dat hij Amerika wel
kende, uit de films en het journaal. Gele
strepen op de snelwegen en joviale, iets
te dikke, iets te oorlogszuchtige mensen.
St. Louis? Nooit van gehoord, vast een
soort Almelo.
Niet bepaald, ontdekt hij als hij aan
komt in zijn nieuwe buurt, de waarschu
wingen van de huisbaas hoort, en de
scherpe grens ontdekt tussen wit en
zwart, rijk en arm. Hij woont in het
zwarte deel, dat door collega's van zijn
vrouw op de lijst van Plaatsen Waar
]e Niet Moet Komen is gezet. De ravage in
de haveloze wijken om hem heen doet
denken aan een natuurramp.
Stap voor stap leert hij dat racisme en
de scheiding tussen blank en zwart uit
de Amerikaanse wetboeken zijn gegumd,
maar niet uit de maatschappij. Hij stuit
op een belangrijke, veel te vaak vergeten
'fundamentele geschiedenisles' over de
Verenigde Staten: dit land is gebouwd op
het idee dat niet alle mensen gelijk zijn.
Amerika, waar volgens de grondwet all
men created equal zijn, is een mythe. 'En
dit is niet louter een geschiedenisles',
waarschuwt Van Veelen. Ongelijkheid
speelt nog steeds hevig op - racisme is nu
alleen 'gewiekster'. Nergens, stelt Van
Veelen, zie je dat zo goed als in zijn tijde
lijke thuis St. Louis. Hij hoort er schoten,
snuift er traangas en maakt vrienden in
de grimmigste delen van de stad - men
sen over wie ik wel meer had willen
lezen.
Naar Peking en Havana
Hij stapt ook in de auto, om in de regio
alle plaatsen te leren kennen die naar
wereldsteden zijn vernoemd. Op één
benzinetank kan hij naar Amsterdam,
Warschau en Florence, of naar Peking,
Marseille, Brussel, Delhi en Havana.
Daar, in stadjes met namen die symbool
staan voor de grote dromen van de men
sen die zich er vestigden, ziet hij dat de
witte onderklasse evengoed in de steek
is gelaten. Cairo, Illinois, blijkt even ver
vallen als verlaten. Het is een verrassing
voor Van Veelen: 'Arme witte mensen,
die heb ik nog niet vaak gezien in mijn
leven.' Hij zal er nog veel meer tegenko
men - niet allemaal echt arm, wel keer
op keer teleurgesteld in het leven en het
land.
Van Veelen is erbij als die groep zijn
stem verheft, in de vorm van steun aan
ongeleid projectiel Donald Trump. Hij
staat er met zijn neus bovenop als die
andere verwaarloosde groep, zwarte
Amerikanen, zich laat horen, met
Onrecht
In 2017 werd in St. Louis
twee dagen lang ge
demonstreerd omdat
een (blanke) agent werd
vrijgesproken van het
neerschieten van een
(zwarte) verdachte.
magazine 17
