O
14 ZEELANI
zv
Hij heeft haar nooit gezien. Toch
heeft Birgit Deiman, klinisch
moleculair bioloog van het Ca
tharina Ziekenhuis, hem behoed
voor een langdurige ziekenhuis
opname. De 38-jarige Jos de Bel
uit Tilburg heeft darmkanker en
is daarvoor onder behandeling
in het Catharina Ziekenhuis.
„Het is in maart ontdekt. Ik ben
bezig aan mijn eerste chemothe
rapie, die duurt negen weken."
Het zogeheten DNA-paspoort
dat het ziekenhuis van hem
maakte, verlicht de behandeling
voor hem.
De Bel is open over zijn ziekte.
„Op mijn werk heb ik het direct
verteld. Dat voelde als een be
vrijding. Verder hou ik een blog
bij over mijn ziekteverloop." Hij
laat zijn stoma zien. „Die heb ik
preventief gekregen en gaat
straks weer weg. Mijn prognose
is goed, artsen gaan uit van ge
nezing."
Dat hij zich naar omstandighe
den ook goed voelt, dankt hij
mede aan Deiman. In haar labo
ratorium ontdekte ze dat De Bel
een minder goed functionerend
DPD-enzym heeft, waardoor hij
een bepaalde stof niet zo snel af
breekt als anderen. Daarom
krijgt hij nu een aangepaste do
sering chemo. „Was dit niet ont
dekt, dan was ik zo ziek gewor
den, dat ik in het ziekenhuis had
moeten worden opgenomen",
zegt De Bel. „Daarom wilde ik
deze vrouw graag ontmoeten.
Haar werk is belangrijk: de im
pact is groot voor de patiënt."
Genetisch onderzoek
Het Catharina Ziekenhuis zet
steeds vaker genetisch onder
zoek in bij kankerbehandelin
gen. Met een DNA-test wordt
bepaald of chemotherapie effec
tief en zonder gevaar ingezet kan
worden en in welke dosering.
Het gaat vooral om patiënten die
chemotherapie krijgen voor
darm- of borstkanker. „Of een
therapie bij een patiënt werkt,
hangt mede af van de stofwisse-
Was dit niet ontdekt,
dan was ik zo ziek
geworden, dat ik in
het ziekenhuis had
moeten worden
opgenomen
armacogenetica
ling", zegt Deiman. „Elke pa
tiënt reageert anders op een me
dicijn. Sommigen ervaren veel
bijwerkingen. Bij anderen is het
medicijn niet effectief."
Enzym
Aan de hand van een buisje
bloed of speeksel wordt in het
laboratorium een DNA-paspoort
opgesteld. Een kaartje met het
zogeheten farmacogenetisch
profiel. Dit geeft aan hoe het li
chaam reageert op verschillende
medicijnen. Op grond daarvan
kan een specialist een persoon
lijk gerichte medicijntherapie
voorschrijven. „We gebruiken
het ook bij psychiatrische pa
tiënten die meerdere medicijnen
slikken. Dan is het goed om te
weten of de combinatie bij de
patiënt past", legt Deiman uit.
Ongeveer tien procent van de
bevolking mist een belangrijk
enzym, legt ze uit, waardoor ze
niet goed reageren op bepaalde
behandelingen. „Voor deze be
handelingen wordt een DNA-
profiel gemaakt. Of een DNA-
test moet worden uitgevoerd,
weet de betrokken specialist. Pa
tiënten worden daar in ons zie
kenhuis altijd op gewezen."
Deiman vertelt dat in het Ca
tharina Ziekenhuis inmiddels
zo'n tienduizend DNA-profielen
zijn opgesteld. „Ook voor omlig
gende ziekenhuizen, want wij
zijn in de regio het enige cen
trum waar dit kan." Zo'n test kan
nu nog alleen door een medisch
specialist of huisarts worden
aangevraagd. „We moeten weten
waar we naar moeten kijken,
welke behandeling een patiënt
krijgt. We kunnen wel bepalen
of iemand een enzym mist, maar
weten nog lang niet voor alle
medicijnen welke dosis daar dan
bij hoort. Dat moet allemaal ge
test worden."
Ook moet de software volgens
haar op orde gebracht worden,
zodat iedere behandelaar altijd
bij de juiste gegevens kan. „Nu is
dat niet veilig, daarom werken
we met kaartjes. Als dat straks
allemaal op orde is, kunnen we
nog beter inzetten op geperso-
naliseerde medicijntherapie:
maatwerk in de geneeskunde."
donderdag 7 juni 2018
A Dankzij zijn DNA-paspoort hoeft Jos de Bel niet te worden opgenomen,
FOTO'S KEESMARTENS/FOTOMEULENHOF
A Moleculair bioloog Birgit Deiman van het Catharina Ziekenhuis.
Met een DN A-prof iel kun je
een ziekenhuisopname voorkomen
leder lichaam is anders en re
ageert anders op medicatie.
Daarom maken ze in het Catha
rina Ziekenhuis in Eindhoven
een DNA-profiel van sommige
patiënten, zodat de medicatie
daarop kan worden afgestemd.
Dit voorkomt ziekenhuisopna
mes.
Hanneke van den Nieuwenhof
Eindhoven
-Jos de Bel
nderheden
an anten (k-u
Algemeen Klinisch I-abdrStorium
afgiBeJ 6-3-2018 I
Aa van. AA (M). 01/01/1901
C 3 P1A2: 3 erhooode induceerbaarheid
C 3 P2C19: 3 erhoood metabolisme
C 3 P2D6: Traag metabolisme
3 P3A5: Expressor
Otvondin (allel! allel - i
*11 «IK
A Een DNA-paspoort is een
kaartje met het farmacogene
tisch profiel. Dit geeft aan hoe
het lichaam reageert op ver
schillende medicijnen.
FOTO GUY VAN DAEL
