tt
Griekenland slaagde er al in om de Europese leiders nachtenlang uit hun slaap te
houden. Wat moet dat wel niet worden als het veel grotere Italië uit de pas blijft lopen? De
impact van een eventueel Italiaans bankroet zal vele malen ingrijpender zijn.
4
ECONOMIE GEVOLGEN EUROZONE
Italië staat
al aan de
afgrond.
Het is
logisch dat
de markten
sceptisch
zijn
riekenland en Ita
lië: het zijn echt
twee verschil
lende grootheden.
Economisch ge
zien is Grieken
land een dwerg.
Het staat wereldwijd niet eens in de
top 50, qua nationaal inkomen, en
moet bijvoorbeeld Bangladesh, Viet
nam en Portugal voor zich dulden.
Probeer eens een Grieks bedrijf te
noemen, uit de losse pols. Lukt niet.
Dan Italië. Dat staat negende, voor
reuzen als Rusland en Indonesië.
Met zo'n 1600 miljard euro is het na
tionaal inkomen ongeveer tien keer
dat van Griekenland. Fiat, Eni, Ar-
mani... Grote bedrijven in overvloed.
Alleen aan Nederland exporteert Ita
lië, de derde economie van de euro
zone, al voor meer dan to miljard.
Niet zo gek dus, dat alle alarmbel
len afgaan nu het Zuid-Europese
land een nogal hobbelig pad bewan
delt. Ongeveer alle angsten die acht
en zes en drie jaar geleden voor Grie
kenland golden, gelden nu voor Ita
lië - maar dan in veelvoud.
In kale euro's gemeten is de Itali
aanse overheidsschuld bijvoorbeeld
zeven keer zo hoog als de Griekse.
Denk je eens in, dat Italië in de toe
komst een steunpakket nodig heeft
dat zeven keer zo groot is als dat van
de Grieken. Die kregen bij elkaar op
geteld meer dan 300 miljard euro van
lidstaten, uit noodfondsen en van
het IMF. Vooraleer dat geregeld was,
scheerde Europa enkele keren akelig
dicht langs de afgrond. Hoe regelt
een nog steeds verdeeld Europa ooit
1 of 2 biljoen voor de Italianen? Het is
amper voor te stellen.
Onrustig
Zover is het gelukkig nog lang niet,
weet ook Maartje Wijffelaars. Maar
de senior econoom van Rabobank,
gespecialiseerd in de probleemlan-
den van de eurozone, ziet ook dat
de markten onrustig worden. De
rentes op Italiaanse staatsobligaties
lopen op, en dat heeft alles te ma
ken met de onvoorspelbare ont
wikkelingen. „De situatie in Italië
wijzigt constant."
De laatste gebeurte
nissen: de Vijfsterren-
beweging (populistisch
links) en de Lega (po
pulistisch rechts) wil
den een regering vor
men maar zagen hun
kandidaatminister
van Financiën geve-
tood worden door
de Italiaanse presi
dent Mattarella. Die
€279
miljard
Banken kwetsbaar
benoemde een technocraat als pre
mier om orde te scheppen.
De kans bestaat echter dat de Vijf-
sterrenbeweging en Lega hun meer
derheid gebruiken om dit tegen te
houden en nieuwe verkiezingen uit
te schrijven. Die zouden op zijn
vroegst dit najaar plaatsvinden. Beide
partijen hopen dan nog sterker uit de
strijd te komen, met een euroscepti
sche campagne als belangrijke troef.
Veel uitgeven
„Ze zeggen niet dat ze uit de euro
willen stappen", zegt Wijffelaars.
„Maar ze willen wel minder rekening
houden met de regels van de euro
zone, om hun eigen beleid te
voeren." Dat beleid komt in het kort
neer op: meer uitgeven, minder be
lasting heffen. „Hun agenda is ge
woon veel en veel te duur. Ze hebben
wel wat maatregelen genoemd om de
hogere uitgaven te compenseren,
maar te weinig. Als ze die plannen
echt uitvoeren, loopt het begrotings
tekort op en daarmee ook de schuld."
Hier even het doemscenario. Boven
staande gebeurt echt, en de Italiaanse
overheid moet geld ophalen om de
gaten te dichten. Financiers zijn hui
verig, en vragen meer rente. Gevolg:
het Italiaanse tekort wordt nog ho
ger, en de overheidsschuld dus
ook. In gewone mensentaal: het
loopt gierend uit de klauwen.
Er zijn dan een paar mogelijkheden:
Optie één: keihard bezuinigen.
Dat gaan de Italianen waarschijnlijk
niet doen, want dat is juist wat ze
niet willen.
Optie twee: Europese steun, uit
noodfonds ESM bijvoorbeeld. Ook
hierbij is het de vraag hoe kansrijk
hij is. Aan steun zijn voorwaarden
verbonden - lees: bezuinigen - en
dat willen de partijen die het nu in
Italië voor het zeggen hebben niet.
Optie drie: de Europese Centrale
Bank (ECB) koopt zoveel mogelijk
Italiaanse schuld op, om de rente te
dempen. In theorie is die mogelijk
heid er, maar ook de ECB kan in ruil
bezuinigingen eisen. Bovendien
heeft de centrale bank al een
scheepslading aan schuldpapier op
de balans staan: waar houdt het op?
Optie vier: de Italianen laten de
boel klappen, kiezen voor een euro
exit, en gaan over op de lire.
De gevolgen van die laatste stap
zijn niet te overzien, noch voor Italië,
noch voor de eurozone. In zo'n situa
tie moet er afgeschreven worden op
de schuld van de Italiaanse overheid,
en banken zouden daarvan het voor
naamste slachtoffer zijn.
Zowel voor de kwetsbare Itali
aanse banken, die voor 143 miljard
aan staatsobligaties op de balans
hebben staan, als voor banken
in Frankrijk, Spanje en
Duitsland - die ook tien
tallen miljarden aan Italië
hebben geleend - zou
het een mokerslag
zijn. Kort en goed
zijn de alternatieven stuk voor stuk
onaantrekkelijk en/of onhaalbaar.
Het opent de poort naar een hete zo
mer, waarin Europa de Italianen tot
rede zal willen brengen, met zachte
dan wel harde hand.
Volgens Wijffelaars hebben de Ita
lianen niet echt een poot om op te
staan. „De overheidsschuld is ge
woon veel te hoog, al decennia
lang. Als je een lage schuld
hebt, kun je misschien nog
eens wat proberen en later
op de rem trappen. Maar
ze staan al aan de af
grond, die ruimte is er
niet. Het is logisch
dat de markten
sceptisch zijn."
donderdag 31 mei 2018
GO
Wat als Italië valt?
Sander van Mersbergen
Rotterdam/Rome
—Maartje Wijffelaars,
Rabobank
De Italiaanse staat heeft €279
miljard aan schulden uitstaan
bij grote Europese banken.
Blootstelling aan Italiaanse schuld
Frankrijk
49
Spanje
29
Duitsland
24
Overig
EU
32
Nederland
€2 miljard
