Een roman vol
dominosteentjes
Nederlandse Salander
Lees mee met de boekenredactie
OP HET NACHTKASTJE
recensies
V00R_HEJ
VERGETEN
PETER
VERHELST
'Onthutst. Mijn lijfis ont
hutst', beschrijft de Vla
ming zijn reactie in Voor
het vergeten (Bezige Bij,
€20). Hoewel autobiogra
fisch, hoefje bij de veelbe-
kroonde auteur niet te
komen om een traditio
nele vertelling met jeugd
herinneringen en een
moeder die levensecht
wordt opgevoerd. Haar
portret beslaat hooguit
één pagina. Toch is ze
overal aanwezig in deze
experimentele roman,
door Verhelst zelf om
schreven als 'een paral
lelle biografie waarin
herinneringen, droom-
flarden, associaties als
dominosteentjes andere
dominosteentjes in bewe
ging zetten'. Al gebeurt er
feitelijk weinig - een zoon
rouwt om zijn moeder -
toch is Voor het vergeten
een belevenis: vol verras
singen qua taal, inhoud,
vorm en structuur. Dat
maakt het nu al een van
de spannendste boeken
van 2018. Prachtig, beel
dend proza wordt
afgewisseld met poëzie,
maar ook met krom Ne
derlands (uit de Google-
translator). Tegelijkertijd
is het boek niet heel toe
gankelijk, ook door de tal
rijke verwijzingen naar
(beeldende) kunstenaars;
want niet iedereen kent
Luc Tuymans en Maurizio
Bolognini. Al die name-
dropping werkt afstand
in de hand, maar juist de
kunst biedt de hoofd
persoon troost waar zijn
moeder dat niet meer kan.
—Sandra Strik
Nederland
heeft zijn
eigen Lis-
beth Salander. Ze heet
Chris Meyer, werkt als
privédetective, kent de
krochten van cyberspace
als geen ander en gaat een
robbertje vechten met
boomlange kerels niet uit
de weg. Maar deze polder
variant op Stieg Larssons
wereldberoemde schep
ping kent ook emoties.
Een internetmiljonair
vraagt haar zijn al jaren
vermiste zoon op te spo
ren. Een gevaarlijke klus
die haar naar Roemenië
brengt. Erfenis (LS, €20)
is een sterke eerste
samenwerking van Henk
Apotheker en Kirsten
van Dissel. Uitstekend
geschreven, spannend en
vol plotwendingen. Hope
lijk is Chris Meyer een
blijvertje. Peter Kuijt
De eerste fietsers werden met pek en veren verjaagd en
de angst bestond dat vrouwen van fietsen onvruchtbaar
werden. De introductie van het rijwiel verliep moeizaam.
n Eeuw in versnelling volgt Marian Rijk
de opkomst (in 1892) en ondergang van
het familiebedrijf Gazelle. Maar nog
veel meer dan een verhaal van een
fabriek die beeldbepalend is voor het
Gelderse Dieren, is het boek een beeld
van de snel veranderende maatschappij
- met dank aan de fiets. Vooral omdat het
vervoermiddel nieuwe werelden opende
voor de gewone man - en later ook de
vrouw - en daarmee bijdroeg aan de
emancipatie, aldus Marian Rijk.
Van emancipatie is nog geen sprake als
Willem Rolling, een gepromoveerde
postbesteller, besluit een fiets uit Enge
land te importeren. Kölling, geboren in
1869, groeit op als de traditionele hoge bi
(groot voorwiel, klein achterwiel) lang
zaam transformeert tot een vervoermid
del met twee wielen van gelijke grootte,
de safety. De ambitieuze Kölling raakt
verslingerd aan het 'nieuwerwetsche'
vervoermiddel, dat aanvankelijk alleen
wordt bereden door waaghalzen uit de
gegoede burgerij. Samen met een vriend,
de plaatselijke smid Rudolf Arentsen,
richt hij in Dieren een bedrijf op om zelf
rijwielen te vervaardigen. Bij de aanschaf
van een fiets geeft Willem hoogstper
soonlijk rijles.
Dorpelingen denken dat de jonge Köl
ling de kolder in z'n kop heeft gekregen.
Al was het maar omdat de fiets alles
behalve onomstreden is. Al vanaf 1869
worden in plaatselijke verordeningen
restricties gesteld aan de rustverstorende
avonturiers - in alle gevallen man. Zo
moeten fietsers bij het passeren van paar
den afstappen of een doek over het glim
mende stuur legen om het paard niet
aan het schrikken te maken. In Oldebroek
wordt wielrijden zelfs helemaal verbo
den.
Ook vanuit medische hoek komen
grote bezwaren tegen de nieuwlichterij.
Artsen waarschuwen dat fietsen de
mensheid in gevaar kan brengen omdat
vrouwen er onvruchtbaar van zouden
worden.
Goed voor het humeur
Toch heeft de jonge Kölling de tijdgeest
mee - de aantrekkingskracht van het
bereikbare vervoermiddel wint het van
de bezwaren. Naast de eerste geïmpor
teerde fietsen uit Engeland verrijst er
lezen
Ruud Roodhorst: Sampler; literair talent anno morgen -
bijzonder verhaal van ex-Magazine-stagiaire Fenna Riethof
Ellen den Hollander: Pulp van Charles Bukowski - pas
tiche op het pulpgenre. Hoofdpersoon Nick Belane (type
morsige, agressieve privédetective) deed me grinniken.
Voor het
vergeten
Autobio
grafische
roman
Onverwacht sterft de
moeder van schrijver en
dichter Peter Verhelst
(1962) aan hartfalen.
Erfenis
Thriller
Tekst LEOVANMARREWIJK Illustratie ANNEMARIEGORISSEN
zen tiets
kan je leve
verandere
161 zaterdag 19 mei 2018
WG
