14 ZE
PERSOONSGEGEVENS
zv
In het Nederlands
bestaat er geen
goed woord voor
'privacy'. Dat feit
alleen al zou ons
achterdochtig moeten
maken.
Uhebt het vast al ver
nomen: op 25 mei
wordt de Algemene
Verordening Gege
vensbescherming
(AVG) van kracht. Dat is de Ne
derlandse versie van een Europese
wet, die onder de afkorting GD PR
door de juridische wereld waart.
Misschien bent u zelf één van de
velen die al maanden bezig zijn
om het beheer van persoonsgege
vens binnen uw bedrijf, uw school
of uw vereniging op orde te krij
gen, vóór u op 26 mei de eerste
rechtszaak aan uw broek krijgt.
Want het is een strenge wet, de
AVG, die een hoop bureaucrati
sche rompslomp meebrengt. Zo
streng dat ze er in de Verenigde
Staten aanvankelijk om moesten
lachen, maar sinds de Facebook-
affaire niet meer.
Ja, dit keer komt er iets goeds uit
Brussel: in heel Europa wordt een
dam opgeworpen tegen gerommel
met onze persoonsgegevens, alle
maal om uw en mijn grondrech
ten te beschermen. Want de ri
sico's die u loopt als u een onnozel
zaklampje op uw smartphone zet,
zijn veel groter dan die waar we
bang voor zeiden te zijn - amper
twee maanden geleden - bij het
referendum over de zogenaamde
'sleepwet'.
Na 25 mei mag de slimmerik die
u uw persoonsgegevens aftroggelt
in ruil voor een lampjesapp, alleen
nog zakendoen als er eerst een ri
sicoanalyse wordt gemaakt, met
precieze uitleg over de manier
waarop hij die risico's denkt te
vermijden. Voor die analyse is
trouwens één van de langste
woorden uit de rechtstaal bedacht:
'gegevensbeschermingseffectbe
oordeling'. Dat heeft Brussel niet
gedaan, maar onze oer-Neder-
landse Autoriteit Persoonsgege
vens; en ik wed dat ze er geen
Neerlandicus bij hebben gehaald.
Recht op arbeid
Behalve rompslomp levert de AVG
ook stof tot nadenken op. Om te
beginnen moet er een hardnekkig
misverstand uit de wereld. Het
gaat in deze wet niet om het be
schermen van één grondrecht, het
'recht op privacy'. Waar gaat het
wél om? Om de bescherming van
alle grondrechten, voor zover ze
namelijk aangetast kunnen wor
den door gerommel met persoons
gegevens. Voorbeeld: als uw zie
kenhuis onzorgvuldig omgaat met
patiëntgegevens, kunt u in de pro
blemen komen met uw huidige
zorgverzekeraar of met een toe
komstige werkgever. Waarschijn
lijk vindt u dan dat uw recht op
gezondheidszorg of uw recht op
arbeid wordt aangetast, niet uw
recht op privacy. Het gaat in de
AVG dus, simpel gezegd, om be
scherming van individuele per
soonsgegevens. Begrijpelijk maar
zeer verwarrend wordt dit vaak af-
Dit keer komt er iets
goeds uit Brussel:
een 'dam' tegen
gerommel met onze
persoonsgegevens
gekort tot 'privacybescherming'.
Waarom is het zo belangrijk dit
misverstand te vermijden? Omdat
het begrip 'privacy' van een dikke
laag groene zeep is voorzien. Het
glibbert alle kanten op. Alleen al
het feit dat we er geen goed Neder
lands woord voor hebben, zou ons
achterdochtig moeten maken. De
ene keer bedoelen we een sfeer
van afzondering waarin we ons
soms terug willen trekken voor
bezigheden die in onze cultuur
met een zekere schaamte omgeven
zijn, toiletbezoek bijvoorbeeld.
Een andere keer hebben we het
over een domein waarin we niet
de blik van anderen, maar speciaal
de blik van de overheid willen
ontwijken, bijvoorbeeld omdat we
iets te verbergen hebben. Sommi
gen beweren zelfs dat 'privacy' een
rechtsvrije ruimte is, waarin we
allemaal moeten kunnen doen en
laten waar we zin in hebben, of
waarin we door iedereen 'verge
ten' worden. Weer anders spreken
we over 'privacy' wanneer we mo
gelijkheden opeisen om ons in
vrijheid te ontplooien en ons ver
volgens te laten zien als pracht-
mensen - in de openbare ruimte
van Facebook bijvoorbeeld.
Maar het kan nog merkwaardi
ger. Ook de geheime stem waar
mee we bij verkiezingen onze bij
drage leveren aan het publiek be
lang, wordt wel eens tot 'de pri
vacy' gerekend. En daar zouden we
dan allemaal 'recht' op hebben? En
daar zou nu dus bijkomen 'pri
vacy' in de zin van 'een reeks gege
vens die eenduidig zijn te herlei
den tot een persoon'?
Ik kan er geen chocola van ma
ken. Ik houd het erop dat verwer
king van persoonsgegevens met
digitale technieken grondrechten
kan aantasten op een manier en op
een schaal die burgers niet hoeven
te dulden, en dat die rechten dus
extra beschermd moeten worden.
Dat is al ingewikkeld genoeg, ook
zonder leenwoorden vol groene
zeep.
Schaars goed
Ingewikkeld waarom? Omdat het
vergaren, verwerken, doorgeven,
ja zelfs het verkopen van per
soonsgegevens op zichzelf natuur
lijk niet verkeerd is. Integendeel, je
kunt geen school, ziekenhuis of
Vrij verkeer van
persoonsgegevens
is een wezenlijk
element van onze
economie
vereniging draaiend houden, geen
product op de markt brengen,
geen belasting heffen en geen ver
kiezingen organiseren, als je geen
persoonsgegevens hebt. Ze vor
men een schaars goed, dus kun je
er ook in handelen. Anders gezegd,
vrij verkeer van persoonsgegevens
is een wezenlijk element van onze
economie. Dat vrije verkeer is het
uitgangspunt. Het recht dient daar
op te treden waar dat uitgangs
punt in conflict komt met waar
den die we tot normen verheven
hebben: grondrechten.
Er dient dus een voortdurende
afweging te worden gemaakt tus
sen twee zaken die we allebei wil
len: persoonsgegevens verwerken
en persoonsgegevens beschermen.
Het is de taak van de overheid
ervoor te zorgen dat die afweging
wordt gemaakt - zie de AVG.
Vervolgens is het de plicht van
iedere deelnemer aan het econo
misch verkeer om haar zelf te ma
ken. Vandaar de rompslomp. En
vandaar dat vreselijke woord: ge-
gevensbeschermingseffectbeoor-
deling. Maak het Scrabblebord
twee keer zo groot, en het past er
nog niet op.
donderdag 17 mei 2018
'Privacy' glibbert alle kanten op
Bert van Roermund
GASTOPINIE
ILLUSTRATIE BERT VAN ROERMUND
Bert van Roermund is rechts
filosoof.
