26
Maanden na de bevrijding doodde een bom 23 mensen in Bergen op Zoom
BPStfc
Kees Disco zat als
jongetje van 5 te
tekenen bij zijn oma
aan tafel, toen een
bom haar huis en
dat van vele buren
wegvaagde.
emm m
zv
Hij ziet haar nog
staan: zijn oma,
in de deurope
ning. De ene
hand aan de
kruk, in de an
dere hand de
kolenkit. De kachel achter de rug
van de kleine Kees moet worden
bijgevuld. Kees kijkt naar opoe,
zoals hij haar altijd noemt. En
dan ineens, whoemmm! Dat is het
laatste wat hij weet: dat geluid,
zijn opoe bij de deur. „Dat beeld
vergeet je nooit meer."
Bergen op Zoom was al sinds 27
oktober 1944 bevrijd. Toch waren
er op 1 maart 1945 nog 23 dode
lijke oorlogsslachtoffers te be
treuren in de stad. De oorzaak:
een zogeheten Vi stortte neer. De
vliegende bom vaagde alle hui
zen in de hoek Van Hasseltstraat,
Wassenaarstraat en Coehoorn-
parkstraat weg. Kees Disco, nu 78
en destijds nog een jochie, vertelt
over hoe hij het drama beleefde.
Kees komt langzaam bij kennis
in het Algemeen Burger Gast
huis. Een ventje van 5. Hij is zijn
opoe voorgoed kwijt. En zijn
moeder. Maar dat weet hij alle
maal nog niet. Kees herinnert
zich wel dat hij aan het tekenen
was. Bij opoe aan tafel, op z'n
knieën op de stoel. Druk in de
weer met een zinken kwartje:
maantjes tekenen. En dan,
whoemmmm! Door de explosie
spat het hete water in de ketel op
de kachel tegen zijn rug. „Ik heb
daar nog littekens van." Veel
meer herinnert Disco zich niet
van het drama.
Een mooi buurtje was het, hartje
binnenstad. Ineens was het alle
maal weg. Door die vliegende
1
-
-
v5? ^sac^
,t:>v
bom. Alles in puin.
De Duitse Vi was een onbe
mand straalvliegtuigje met een
springlading aan boord. Waar de
Vt de grond raakte, explodeerde
hij gewoonlijk. Het systeem dat
de Vi's naar hun beoogde doel
leidde was echter allesbehalve
nauwkeurig, dus belandden er
zeker in de roerige maanden
rond de bevrijding vele bommen
onbedoeld in woonwijken, soms
zelfs tientallen kilometers van de
plek waarvoor de Vi eigenlijk be-
Door de explosie spat
het hete water uit de
ketel tegen zijn rug;
hij heeft er nu nog de
littekens van
doeld was. Ook in Bergen op
Zoom.
Het is op 1 maart 1945 tien uur
in de ochtend. Kees was gaan
spelen bij opoe Betjezoals hij
dat vaker deed. Om de hoek was
zijn moeder Isabel thuis, samen
met zijn jongere zusje Ria. Zijn
moeder werd dood onder het
puin vandaan gehaald, de armen
beschermend om haar kind. Ria
overleefde de bom, wonder bo
ven wonder. Zijn moeder dus
niet. „Ze had een zware balk op
haar hoofd gekregen."
Disco vertelt het allemaal alsof
het gisteren gebeurd is. Emotie is
echter niet te zien op zijn gezicht.
Er is gelatenheid. „Het leven gaat,
zoals het gaat."
Natuurlijk heeft het drama in
druk op hem gemaakt. Tot op de
dag van vandaag merkt hij het.
Als hij langs een plek komt waar
gesloopt wordt, zoals toen de Sint
Josephkerk tegen de vlakte ging.
Een explosie van de zintuigen is
het dan steeds, beter kan hij het
niet beschrijven. „De geur van
stof. De smaak van puin. Heel
raar."
De doden werden opgebaard in
de Hollandsche Tuyn. „Op het to
neel."
Vader
Zijn vader was die dag niet huis.
Aan het werk, een man met gou
den handjes: wat zijn ogen
zagen, konden zijn handen ma
ken. Net als zijn opa, die smid
was.
Thuis heeft Disco nog altijd
een ketel, met de hand gemaakt
door zijn pa. Die ketel heeft een
ereplaats in de woonkamer. Zoals
ie vroeger thuis ook in de kamer
stond. De ketel is het enige voor
werp dat na de bom nog heel was.
Liefkozend pakt Disco de ketel
op. Laat hem ronddraaien in zijn
handen. „Natuurlijk ben ik hier
aan gehecht."
Zijn vader leek eerst ook smid
te worden. Later ging pa in het
ABG werken. Eerst in het onder
houd. Hij bekwaamde zich tot
röntgenlaborant.
Het ABG loopt als een rode
draad door de jeugd van Kees. Sa-
Moeder Isabel had
haar armen om zusje
Ria heen geslagen.
Ria overleefde de
bom. Moeder niet
men met Ria werd hij opgevan
gen door een tante. Over de Sta
len Brug, aan de Antwerpse
straatweg. Ineens woonde hij in
een heel andere buurt. Hij moet
als jong manneke nog wel eens
terug zijn geweest naar de plek
des onheils.
In het familiealbum zit een
oude foto. Daar staat hij samen
op met zijn zusje Ria. „Twee
kleine kinderen, op een kale
vlakte." Alle puin is op die foto al
weg. Van de verwoestingen heeft
hij geen beeld. „Daar ben ik ook
nooit een foto van tegengeko
men."
Later gaat Kees naar de Peter
Canisius, de school vlakbij de
plek waar zijn ouderlijk huis
stond en opoe woonde. Tussen de
middag gaat hij eten, in het ABG.
Samen aan tafel met Jan Franken,
de tuinman. Boodschappenman
Kees van de Kasteele schuift ook
aan. 'Kees van het Gasthuis', zoals
hij in de volksmond heette. De
mannen eten in een aparte
ruimte. „Een nonneke bracht het
eten uit de keuken."
Monument
Met Kees is het uiteindelijk alle
maal goed gekomen. Hij werkte
lang bij Beckers, de befaamde
ijzergieterij en kachelfabriek aan
de Buitenvest, op de afdeling ont
wikkeling. Mooi werk. „Ik zou er
nog werken, als ze niet failliet wa
ren gaan."
Kees begon daarna zijn eigen
loodgietersbedrijf. Hij heeft altijd
een goede boterham kunnen ver
dienen. Soms doet hij nog we
ieens een klusje; het bloed kruipt
tenslotte waar het niet gaan. En
hij is actief bij de Wandelende
Krabben.
Om de paar maanden bezoekt
hij het monument voor de slacht
offers van de bom in 1945, op de
begraafplaats. Hij leest er de na
men. Het waren mensen uit zijn
buurtje, hun leven bij elkaar aan
het rapen na de bevrijding van de
stad. En dan: whoemmmm! 'Plot
seling overgegaan naar den eeu
wigen vrede', zo staat op het mo
nument te lezen.
Kees Disco is bedroefd vanwege
de staat van het onderhoud van
het monument. De steen scheurt,
bij een van de namen is een letter
afgebroken en verdwenen. De
oorlog is hier nog tastbaar, elke
dag. „Het zou gerestaureerd moe
ten worden."
zaterdag 5 mei 2018
Hij proeft nóg de smaak van puin
Ben van den Aarssen
Bergen op Zoom
bmbMbi
r'v"-X.
jie
.V \<\\X^
Disco bij het inmiddels 1
voor de slachtoffers.
W MOT 1
wat gehavende
monument
FOTO CHRIS VAN
IKLINKEN/PIX4PR0FS
Een V1-bom in de lucht, fotojudahbolink