16
Uniek: dit keer wordt in de planee
van Mars, in 1965 genomen door de Ma-
riner 4, zond de aarde achttien ruimte
sondes naar Mars en haar maan Phobos.
Vijf kwamen nooit aan, vier stortten
neer, twee gaven nauwelijks of geen te
ken van leven. Zeven verzonden foto's
en data naar de aarde.
Gevaarlijk
Tweede bijzondere instrument van In
Sight is de 'heat flow probe' (HP3), een
sonde die 5 meter diep kan boren. Om
te meten hoeveel warmte er uit de pla
neet komt en waardoor die wordt ge
voed, en te bepalen of de aarde, de maan
en Mars uit hetzelfde materieel bestaan.
InSight vervoert twee 'Cubesats': dat
zijn kunstmanen ter grootte van een
aktetas. Zij maken zich los en begelei
den InSight zes maanden op haar reis.
De Cubesats gaan langs Mars. NASA ge
bruikt ze als extra communicatiekanaal
met InSight, vooral tijdens de zeven mi
nuten durende landing. Na dat gevaar
lijkste deel wachten astronomen, Bruce
Banerdt voorop, vol spanning op de
data. „Mars is een mysterieuze planeet.
Ook nu kunnen we weer voor verras
singen komen te staan."
Voor het eerst doet een Marslander geen
onderzoekóp, maar in de planeet. InSight gaat
de bodem in en meet haar temperatuur en 'polsslag',
vertelt de NASA.
Voor alle fans van Mars kan
het aftellen niet snel ge
noeg gaan. Vandaag moet
een krachtige Atlas V-raket
de lander InSight op weg
brengen richting Mars. Met een baan
brekende opdracht: na alle voorgaande
missies wordt nu voor het eerst naar de
geheimen in Mars gekeken. Onderzoe
kers willen antwoorden op brandende
vragen als: zijn er Marsbevingen? Hoe
dik is de korst? Hoeveel warmte komt er
vrij? Dat gaat verder dan de zoektocht
naar water en de kans van leven.
„Deze lander is een soort tijdma
chine. Met de metingen gaan we 4,5
miljard jaar terug in de tijd, leren we
hoe Mars zich ooit heeft gevormd", al
dus Bruce Banerdt, onderzoeksleider
van de NASA-missie die bijna een mil
jard dollar kost. „Hier droom ik al meer
dan 30 jaar van."
Ook als de lancering door slecht weer
mocht worden uitgesteld, moet InSight
na een reis van 90 miljoen kilometer op
26 november landen op Mars, in het ge
bied dat de naam Elysium Planitia
draagt. „Een kale vlakte", zegt Banerdt.
„We zochten iets dat leek op een 100 ki
lometer lange, lege parkeerplaats. Een
saai, kaal, plat stuk van Mars: precies
goed. Doorsnee en veilig."
In tegenstelling tot de Marsrovers Cu-
riosity en Phoenix, die in 2008 ijs ont
dekten, rijdt InSight (694 kg) niet rond.
Ze blijft op de landingsplek. Eerst zet
een robotarm meetapparatuur op het
oppervlak: een seismometer (SEIS), een
temperatuurmeter (HP3) en een instru
ment (RICE) dat kleine veranderingen
rond de Marslander meet. De wiebelbe-
wegingen die RICE meet, geven infor
matie over de grootte en de samenstel
ling van de kern van Mars. Zit er meer
in dan ijzer? Is de kern vloeibaar?
SEIS meet 'Marsbevingen'. Onder
grondse bevingen, veroorzaakt omdat
de planeet afkoelt en krimpt, en trillin
gen als gevolg van de inslag van meteo
rieten. Onderzoekers hopen uit die data
af te leiden waaruit Mars is opgebouwd
en of er vloeibaar water onder het op
pervlak is. De sensor is ongekend ge
voelig en kan beweging meten tot een
afstand tussen twee atomen.
Een defect aan SEIS zorgde in 2015
voor uitstel van de lancering van In
Sight. De meter bevat een vacuüm ge
trokken kamer om de invloed van ge
luid te blokkeren. Maar die kamer lekte.
Omdat de fout niet snel kon worden ge
repareerd, moest de lancering 26 maan
den worden doorgeschoven. Zolang
t 'Mars is een mysterie.
We kunnen ook nu
weer voor verrassingen
komen te staan'
duurt het voordat de aarde en Mars
weer op een ideale lijn en afstand staan
voor een lancering.
In de jaren 70 is al eens geprobeerd
om 'Marsbevingen' te meten. Dat mis
lukte. De seismometer van de Viking 1
heeft nooit gewerkt, die van de Viking 2
leverde geen resultaat op. Het instru
ment zat op de lander en niet op de
grond. Daardoor werd alleen de kracht
van windvlagen gemeten.
De missies naar Mars zijn vol risico. Na
de allereerste foto van het oppervlak
zaterdag 5 mei 2018
InSight zoekt uit hoe tektonisch
actief Mars nu is en hoe vaak
meteorieten het beïnvloeden:
Camera met groothoek-lens
Tectonische activiteit
Hoe krachtig en frequent interne
seismische activiteit op Mars is
en waar deze zich bevindt binnen
de structuur van de planeet
Hoe vaak meteorieten het
oppervlak van Mars beïnvloeden
Zonnepaneel
Graafinstrument
Antenne voor hoge frequenties
Zonnepaneel
Camera
Kijk op de site bij /video om
te zien hoe de InSight Mars zal
gaan verkennen.
Hans van Zon
Rotterdam/Washington
Arm voor het inzetten van instrumenten
- - '1» r-i r
Om rotsachtige planeten beter te
leren begrijpen, gaat InSight de
bodem van Mars in en meet zijn
temperatuur en 'polsslag':
Grootte kern, waaruit deze is
gemaakt en of deze vloeibaar is
Dikte en structuur korst
Structuur en materiaal mantel
Temperatuur bodem en hoeveel
warmte er doorheen komt
