'Dikke' erewacht afwezig
op Waalsdorpervlakte
'Laatste getuige' overleden
3
DODENHERDENKING DISCUSSIE
Aart Overwater (94) zat als tiener in het verzet en verloor in de oorlog een van zijn
beste vrienden. Hij hoopt dat de traditie van twee minuten stilte in stand blijft.
Ik begrijp wel dat mensen van 20,25 jaar er
soms geen boodschap meer aan hebben. Voor
hen is de Tweede Wereldoorlog wat
de 80-jarige oorlog vroeger voor mij was:
geschiedenis. Iets waar je op school weieens
over gehoord hebt, meer niet. Als je het niet hebt
meegemaakt, als zelfs je grootouders er geen her
inneringen aan hebben, dan voel je het niet meer.
Maar voor mij is het gisteren.
Als het vanavond acht uur is, denk ik aan mijn
vriend Dirk Kouwenhoven. Hij was een van de le
den van het Geuzenverzet. Een groep jongens die
in 1940 de koppen bij elkaar staken en zeiden: we
accepteren niet dat we overgenomen zijn door die
moffen. Ze wilden een ondergronds leger opzet
ten, dat het de Duitsers moeilijk moest gaan ma
ken.
Ik was pas 16, te jong om er officieel bij te horen,
maar ik mocht toch meedoen. Omdat ik Dirk
kende. Het waren jongens met lef, met ervaring.
Dirk had bij de marine gezeten en was al eens naar
Indië gevaren. Maar we hadden totaal geen erva
ring met ondergronds werk. Er werd te veel ge
praat, ook met mensen buiten de groep. En zo
kwam het verhaal bij een NSB'er terecht, die ons
verraadde. We werden allemaal opgepakt.
Omdat ik nog zo jong was, werd ik na twee
weken vrijgelaten. Dat jochie telt niet mee, zeiden
de moffen. De rest werd berecht. Drie kregen le
venslang, de rest werd in maart 1941 gefusilleerd
op de Waalsdorpervlakte. Dirk was een van hen.
Hij was 24.
Van de verzetsstrijders die het overleefden, is nu
bijna niemand meer over. Binnenkort zijn we er
allemaal niet meer. Zelf kan ik vandaag voor het
eerst niet meer naar de herdenking. Het lukt me
fysiek niet meer. Ik was een van de laatsten die nog
gingen. De burgemeester zal vandaag voor het
eerst alleen de krans leggen, zonder oud-verzets
man aan zijn zijde.
En ik begrijp dat het karakter van 4 mei daardoor
aan het veranderen is. Dat het een andere lading
krijgt. Dat het verwatert. Daar ben ik reëel in. Na
tuurlijk is het voor jongeren van nu totaal anders
dan voor mij. En natuurlijk wordt de herdenking
minder emotioneel.
Maar ik hoop dat mensen blijven herdenken.
Ook als wij er allemaal niet meer zijn. Omdat het
anders helemaal vergeten wordt. Door die twee
minuten vanavond denken jonge mensen even:
wat is daar nou precies gebeurd, in '40-'45? En
dan zoeken ze er misschien iets over op, of vragen
ze hun ouders er eens naar.
Het gaat me niet om lessen trekken uit het verle
den, zoals je tegenwoordig vaak hoort. Voor mij is
4 mei geen dag van gepreek, waarop we die vrese
lijke geschiedenis op onze tijd plakken. Want dat
gaat niet. Het is gewoon twee minuten denken aan
wat er in die vreselijke jaren gebeurd is. Aan jonge
jongens die stierven, omdat ze hun leven wilden
geven voor de vrijheid van hun land, aan mensen
die onschuldig werden afgevoerd en gedood.
Niks moet. Ook vanavond niet. Herdenken moet
geen plicht zijn. Ik bestook mijn kleinkinderen
ook niet met verhalen over de oorlog. Ik ga ze niets
opdringen, vertel ze er alleen over als ze mij ernaar
vragen. Maar ik hoop wel dat de herdenking blijft.
Dat er mensen zijn die vanavond om acht uur la
waai willen gaan maken, vind ik erg. En dat ze in
Rotterdam de koopavond op 4 mei wilden laten
doorgaan, vond ik ook pijnlijk. Als je zo begint,
dan blijft er niks van over.
Eén keer per jaar, twee minuten. Dat is alles.
DEN HAAG De forse erewacht
Bas Jongeneel is vanavond toch
niet bij de herdenking op de
Waalsdorpervlakte.
Eerst mocht hij niet komen van
het bestuur van de vereniging Ere-
peloton Waalsdorp vanwege zijn
postuur, maar nu heeft hij zelf be
sloten om er vanaf te zien. „We
hebben het uitgepraat. De lucht is
geklaard. Ik ben er niet en dat is
mijn eigen keuze. Het is beter om
de zaak nu even te laten rusten",
zegt hij.
De vereniging raakte begin april
in opspraak, omdat ze dikke men
sen wilden weigeren bij de ere
wacht. Het zou niet goed zijn voor
de uitstraling van de herdenking.
Daarop kwam een stortvloed aan
kritiek, onder andere van verzets
helden uit de Tweede Wereldoor
log. De voorzitter van de vereni
ging kreeg zware kritiek en ont
ving bedreigingen.
De vereniging kwam uiteinde
lijk op het besluit terug. Het be
stuur erkende dat er een verkeerde
afweging was gemaakt. Bas Jonge
neel mocht toch bij de herdenking
zijn, maar na alle commotie vindt
hij het dus beter om er even niet te
zijn. Meer wil Jongeneel er niet
over kwijt.
HAMBURG De 94-jarige
Wim Aloserij, die vrijdag zou
spreken bij de Nationale Do
denherdenking, is woensdag
overleden. Hij zou gisteren
nog een krans leggen in de
Oostzee, ter herdenking van
de ramp met het Duitse
cruiseschip Cap Arcona.
De Amsterdamse Aloserij
zat in de Tweede Wereldoor
log eerst in een werkkamp van
de nazi's. Hij ontsnapte, maar
werd in 1944 opgepakt en via
kamp Amersfoort naar con
centratiekamp Neuengamme
gestuurd. Van daaruit werd hij
in 1945 op de Cap Arcona ge
zet. De geallieerden torpe
deerden dat schip. Hij was de
laatste West-Europeaan die
het verhaal kon navertellen.
Ondanks het overle
ven van drie concen
tratiekampen en
een bombarde
ment, keek
Wim Aloserij
niet om in
wrok. Hij stierf
woensdag in
Hamburg, twee
dagen voor zijn
boodschap over de Dam
had moeten klinken. Hij ver
telde vorige maand uitvoerig
in deze krant over zijn bewo
gen oorlogsjaren.
Zijn boodschap voor jongere
generaties was een boodschap
tegen nieuwe vormen van
haat. Een verhaal van
vergeving, die hij
zelfs voor de da
ders had. „Want
je weet nooit
wat er echt ge
speeld heeft in
hun geest. Zoals
ik het zie: zij zijn
hun leven ook
kwijt. Zoals veel
arme, Duitsers..."
Hij droeg die boodschap de
laatste weken overal uit, sinds
het boek De Laatste Getuige
over hem verscheen.
vrijdag 4 mei 2018
GO
Twee minuten. Dat is alles'
Peter Groenendijk
