12 ZEELANI
INTERVIEW BRAM GRISNIGT
Voor het eerst kan
hij dit jaar zelf niet bij
de herdenking zijn.
Het weerhoudt
Engelandvaarder
Bram Grisnigt (95)
er niet van het
belang van 4 mei
onvermoeibaar
te blijven
benadrukken.
Onze vrijheid
is duur
betaald.
Daar zijn
mensen voor
gestorven
ijn Spion van Oranje staat
dit jaar op de boekenlijst
van het Roncalli, op ver-
zoek van een leerling.
I Daar is Bram Grisnigt
(95) blij om. Niet ter meerdere eer of
glorie van hemzelf. Maar wel omdat
de jeugd op die manier meer te we
ten komt over de oorlogsjaren. En dat
het niet vanzelfsprekend is dat er
vrede is. „Onze vrijheid is duur be
taald. Daar zijn mensen voor gestor
ven."
Juist nu is het weer actueel. Do
denherdenking en Bevrijdingsdag,
onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Grisnigt gunt iedereen het uitbundig
vieren van de bevrijding. Maar die
dag daarvoor? „Dan moet je met je
hele hart herdenken."
Daarover heeft de Spion van
Oranje dubbele gevoelens. „Veel
jonge mensen weten niet eens pre
cies wat ze herdenken."
Grisnigt mist het historisch besef
bij velen. Bij docenten geschiedenis
op de middelbare scholen in de eer
ste plaats. Ook in deze regio. „Ze
moeten met die kinderen de erevel-
den bij Bergen op Zoom bezoeken.
Daar liggen jongens van vrijwel de
zelfde leeftijd als hun leerlingen.
Waarom gebeurt dat zo weinig? Dat
maakt me verdrietig."
Zelf legde Grisnigt met Dodenher
denking altijd bloemen bij het mo
nument van het Englandspiel, in het
Van Stolkpark in Den Haag. Op die
plek worden jaarlijks de omgekomen
Nederlandse geheime agenten her-
PASPOORT
dacht. Van de in totaal 180 agenten
die destijds boven Nederland zijn ge
dropt, sneuvelden er maar liefst 95.
Dit jaar blijft Grisnigt voor het
eerst thuis. Noodgedwongen. De ver
zorging van zijn echtgenote Ann
vraagt alle aandacht. Natuurlijk doet
het pijn dat hij zijn dode kameraden
niet ter plekke kan herdenken. „Het
zal niet gemakkelijk zijn."
Gelukkig kon hij vorige maand wel
iets regelen om aanwezig te zijn bij
het onthullen van het monument ter
ere van Piet Hoekman, zijn oude
strijdmakker. Precies 75 jaar na diens
dood, in het buurtschap Keent bij
Ravenstein. Het monument staat op
de best denkbare plek. Naast de wo
ning waar de verraden Hoekman
door Duitse soldaten werd doodge
schoten.
Van alles ging er door Grisnigt bij
die gelegenheid heen. „Je ziet de
voordeur waar hij enthousiast naar
binnen is gegaan en waar hij, enkele
uren later, dood naar buiten is ge
dragen."
Ook was er het besef, eens te
meer, dat hijzelf en de andere leden
van de Zendgroep Barbara hun leven
aan het verzet van Hoekman te dan
ken hebben gehad. „Dankzij hem
zijn we niet helemaal opgerold."
Zelf werd Grisnigt enkele maan
den later tijdens het seinen uitge
peild en gearresteerd. De lijst van
gevangenissen en kampen waar hij
zat, zorgt voor kippenvel. Oranjeho
tel, Vught, Sachsenhausen, Neuen-
gamme en Ravensbrück, om de
meest beruchte plekken maar te
noemen.
Grisnigt, na een lange reis door de
Russen in Ravensbrück bevrijd,
heeft er nooit over willen praten.
Dat doet hij ook nu niet. Eén keer
heeft hij alles verteld, zoveel jaar na
dato aan Bram de Graaf als auteur
van zijn biografie. Dat was genoeg.
„Ik ben ook nooit naar die kampen
teruggegaan, zoals anderen wel heb
ben gedaan, in kampkleding zelfs
soms."
Grisnigt en zijn echtgenote ver
trokken na de oorlog meteen naar
Curapao, ver van Nederland van
daan, bewust. Hij wilde, letterlijk,
afstand nemen van alle ellende. Na
tuurlijk was vluchten niet mogelijk.
De oorlog en de kampen, ze bleven
in zijn hoofd zitten. „Het is een kras
op mijn ziel. Ik was ook nog zo jong.
Maar ik ben nooit naar een psychia
ter geweest. Ann heeft me altijd op
gevangen. Zij is de belangrijkste per
soon in mijn leven, nog steeds."
Grisnigt beschouwt zichzelf niet
als een held, hoewel zijn staat van
dienst indrukwekkend is. „De hel
den liggen onder het gras."
Het begin van zijn levensverhaal
leest ook een beetje als een jongens
boek. Net achttien, met een vriend
op de fiets naar Frankrijk, in de hoop
om via Marseille het nog niet be
zette Nederlands-Indië te bereiken.
„Er zat ook wel wat zucht naar avon
tuur bij." Grisnigt wilde vooral in
het geweer komen tegen Nazi-
Duitsland. Hij roept zijn schooltijd
in Den Haag op, alsof het gisteren
was. De marcherende Duitse solda
ten. „Die Fahne hoch! Die Reihenfest
geschlossen!"
De rest is geschiedenis. En alle
maal te lezen in Spion van Oranje. In
1974 streek Grisnigt, na een interna
tionale loopbaan bij Shell, met zijn
Ann neer in Hoogerheide. Enkele
gepensioneerde oud-collega's
woonden er al, in de luwte van de
West-Brabantse bossen. De straat
namen in het buurtje herinneren
aan Canada, als ode aan de bevrij
ders van de streek. „Hier is harder
gevochten dan bij Arnhem."
Grisnigt en Ann, ze zijn er nooit
meer weggegaan. Waarom zouden
ze ook? „We voelden ons meteen
thuis."
woensdag 2 mei 2018
Bram Grisnigt: „Ve«
mensen weten niet ei
cies wat ze herdenke
FOTO TONNY PRESSER/PIX4PRI
jonge
is pre-
'Op 4 mei met heel je hart herdenken
Ben van den Aarssen
Geboren: Rotterdam, 26 ja
nuari 1923.
Woonplaats: Hoogerheide.
Levensloop: werd als geheim
agent van het Bureau Inlichtin
gen in 1943 in bezet Nederland
geparachuteerd. Als radiotele
grafist onderhield hij het contact
tussen het verzet en het militair
hoofdkwartier in Londen. Had
voor zijn dropping Nederland per
fiets ontvlucht, ging per schip
naar het Caribisch gebied en be
reikte via New York en Canada
uiteindelijk Engeland. Zat na zijn
arrestatie in concentratiekampen
als Sachsenhausen, Neuen-
gamme en Ravensbrück waar hij
uiteindelijk door de Russen werd
bevrijd.
Boek: 'Spion van Oranje', door
Bram de Graaf.
