Stenen ook
omstreden
onze familie, er waren altijd vreemde
spanningen. Mijn moeder had een hekel
aan haar vader en tijdens de nationale
dodenherdenking stonden mijn ouders
huilend voor het raam. Ik durfde niet te
vragen waarom, omdat ik voelde dat het
vreselijk gevoelig lag. Steeds meer reali
seerde ik me dat er een geheim bestond,
dat ze iets voor mij verborgen hielden. Ik
ging op onderzoek. Zo ontdekte ik in
oude papieren dat mijn 'oma' veel te jong
was om mijn echte oma te zijn. Dan
moest ze op haar 13de van mijn moeder
zijn bevallen. Ze bleek mijn stiefoma.
Toen groeide het besef dat mijn groot
moeder moest zijn verdwenen in de
oorlog en dat mijn opa al snel was her
trouwd. Dat verklaarde waarom mijn
moeder een hekel aan hem had. Ik raakte
geobsedeerd door mijn familie. Toen ik
in de 20 was, bezocht ik de concentratie
kampen Dachau, Mauthausen, Buchen-
wald en Ravensbrück, in de hoop een
spoor van mijn grootmoeder te vinden.
Tevergeefs. Uiteindelijk vond ik haar
naam in de archieven van het Tsjechische
Theresienstadt. Hier bevond zich een
doorgangskamp voor transport naar een
van de vernietigingskampen. Ik had mijn
oma gevonden!
Uit de cijfers achter haar naam viel op
te maken dat ze op het laatste transport
van Theresienstadt naar Auschwitz zat,
waar ze bij aankomst direct is vergast. Ze
was 56. Later ben ik naar Auschwitz ge
gaan, alleen, met de auto. Ik volgde zoveel
mogelijk de spoorlijn, ik wilde haar route
afleggen. Op de plek waar ze uit de trein
stapte, het perron van Birkenau, heb ik
een bosje rode rozen voor haar neerge
legd."
Eenmaal weer thuis bleef het een
gemis dat er geen plek was om haar te
herdenken. De Haan vroeg een struikel
steen aan voor zijn grootmoeder en zijn
oudoom, ook in Auschwitz vermoord.
Zeventig jaar na hun dood zijn hun
namen vereeuwigd voor hun huizen in
de Lekstraat en de Deurloostraat in Am
sterdam. De Haan: „Tijdens de plaatsing
las mijn moeder een versje voor uit haar
poëziealbum, geschreven door mijn oma.
De laatste zin luidde: 'Of je ook zonder
dit poëzieboek je moeder nimmer zal
vergeten'."
Inmiddels telt Europa circa 65.000
Struikelstenen
worden niet altijd
positief ontvan
gen. Omdat over
de namen van de
slachtoffers wordt
gelopen, en omdat
er honden op zou
den kunnen poe
pen. Sommige
bewoners willen
geen steen voor
de deur omdat ze
niet telkens aan de
geschiedenis van
hun huis willen wor
den herinnerd. Om
die reden geeft de
burgemeester van
Antwerpen geen
toestemming voor
plaatsingen.
Bewoners uit de
Concertgebouw-
buurt in Amster
dam procedeerden
vorig jaar tegen
een struikelsteen
voor hun huisdeur.
Door het overlijden
van hun eigen kind
maakte de gedenk
steen te veel emo
tie los. Ze staakten
hun juridische strijd
toen ze een storm
van kritiek over
zich heen kregen.
In het oosten van
Duitsland krijgt
Gunter Demnig
soms politiebege
leiding als hij
stenen plaatst,
omdat daar veel
rechts-extremisten
actief zijn.
Incidenteel
worden stenen
beschadigd of uit
het plaveisel ge
rukt. Zo werden
vorig jaar tien ste
nen gestolen op
de Brede Hilledijk
in Rotterdam.
De vervangende
exemplaren zijn
stevig in de bodem
verankerd.
Stille getuigen
Ook in Hilversum
liggen struikelste
nen. Door de tijd
verkleuren ze. De
steen voor baby
Jet wordt binnen
kort geplaatst.
321 zaterdag 28 april 2018 WG
