Laat maar wapperen die vlaggen! 7 Koningsdag is veel meer dan eten, pimpelen en spulletjes scoren op de vrijmarkt. „Juist in deze tijd van polarisatie willen we zij aan zij kleedjes met zolderrommel afstruinen." Niemand heeft er ooit een draaiboek voor geschreven en toch weten Neder landers precies wat het program voor Koningsdag is. Oranje tompouce bij de koffie (of twee), blik op het koninklijk bezoek op de buis ('wat is Amalia gróót ge worden'), rondje vrijmarkt met roltas (onbeperkt inladen), borreltje in tuin, straat of binnenstad. Dresscode: oranje shirt voor de minimalisten, oranje kroon, pruik en overall voor de uitslovers. En dit alles is volgens Ineke Strou- ken, 's lands bekendste kenner van volkscultuur, 'de essentie' van een nationale traditie: niemand legt ie mand iets op en toch doet iedereen gretig mee. „Ik krijg na dit artikel vast weer een tweet van die ene Neder lander die niks met 27 april heeft, maar durf desalniettemin te stellen dat alle Nederlanders op wat voor manier dan ook Koningsdag vieren. Al kopen ze maar één legpuzzel op de rommelmarkt." Dat maakt Koningsdag tot een vrij uniek verschijnsel. Strouken: „Zo'n beetje alle nationale tradities staan ter discussie. Sinterklaas: wel of niet met Zwarte Piet. Oudjaar: wel of geen vuurwerk. Bevrijdingsdag: moeten we dat zoveel jaar na de oor log blijven vieren? En hoewel ik zelf geloof dat al deze tradities in een of andere vorm zullen blijven bestaan, spreken ze lang niet alle Nederlan ders meer aan. Het worden beetje bij beetje feesten voor 'subculturen'. Net als de 'nieuwe' feestdagen: het Offer feest voor moslims, Keti Koti voor Surinamers, Divali voor hindoes." Strouken verbaast zich er dan ook over dat het in het maatschappelijk debat over 'de nationale identiteit' eerder over Wilhelmus, Tweede Ka mer en Rijksmuseum gaat dan over dit feest. „Terwijl Koningsdag alles over de Nederlandse volksaard zegt. Neem de liefde voor de vrijmarkt, die aan de ouderwetse jaarmarkten her innert. Of de passie voor verkleden: een echo van het carnaval. En de gooi- en schietspelletjes, die verwij zen naar het vermaak op dorpsker missen lang geleden." Losjes Nog een ander typisch Nederlands aspect, volgens Annemarie de Wildt (conservator Amsterdam Museum): de manier waarop de koninklijke fa milie losjes, informeel en uitbundig met de 'onderdanen' omgaat. Zo'n Maxima die lekker op Ik voel me sexy als ik dans staat te swingen. „In het buitenland kijkt men daar met open We brengen een eerbetoon aan de koning, maar we doen dat wel met een knipoog mond naar. Prinsen en prinsessen die aan de gekste straatspelletjes mee doen: in Engeland of België is dat on denkbaar." Dat de feestgangers het konings huis en passant een beetje te kakken zetten, is ook bijzonder Nederlands. De Wildt: „Op 27 april brengen we natuurlijk een eerbetoon aan de ko ning, maar we doen dat wel met een knipoog. We verkleden ons als prin sesjes, gooien ballen naar het hoofd van Willem-Alexander en hangen metershoge spotprenten van de ko ninklijke familie op. Ook daar staan buitenlandse toeristen van te kijken: Ko ningsdag heeft - zeker in een stad als Amsterdam - weinig statigs." Verbinden Geintjes of niet: de ko ninklijke fami lie vervult die ene dag per jaar volgens historica Rei- nildis van Ditzhuyzen wel een uiterst belangrijke taak. „Willem-Alexander heeft het altijd graag over zijn drie kerntaken: verte genwoordigen, aanmoedigen, ver binden. Op Koningsdag staat dat 'verbinden' voorop: de koning wil dat heel Nederland deze ene dag eensge zind optrekt. Zo overbrugt hij heel bewust de groeiende kloof tussen Randstad en regio door zijn Konings- dagbezoekjes zorgvuldig over het land te verdelen. En is het de bedoe ling dat alle bewoners bij die bezoek jes betrokken worden: man, vrouw, senior, jong, oude en nieuwe Neder landers." Naarmate andere feestdagen aan waarde inboeten, zal Koningsdag aan betekenis toenemen, voorspellen de drie. Het koningshuis doet er volgens Van Ditzhuyzen niet voor niets alles aan het 'toekomstbestendig' te ma ken. „Zo heeft Willem-Alexander de laatste jaren de Koningsspelen - de proloog van Koningsdag - heel actief gepromoot. Tijdens die sportdagen krijgen scholieren uit alle windstre ken het oranjegevoel met de pap lepel ingegoten." Stroukens boodschap: koester Koningsdag. „Sommige plaatsen laten de festiviteiten tegenwoordig liever over aan een grote buur. Heel jammer, want het is het leukst als heel Nederland oranje kleurt. En andere bestuurders laten er weer zoveel regels op los dat ze het, vrees ik, een beetje stukma ken. Een keer per jaar moet een vrij markt echt 'vrij' kunnen zijn: dat grote ruilcircus vinden we heerlijk." Koningsdag is anno 2018 bittere noodzaak, zegt ze. „Juist in deze ge polariseerde tijden, waarbij we elkaar over het minste of geringste op socia le media voor rotte vis uitmaken, verlangen we intens naar dat ene moment dat we zij aan zij gemoede lijk die kleedjes met zolderrommel afstruinen." EENSGEZIND donderdag 26 april 2018 GO A Willem-Alexander is in 2012 nog prins bij het wc-potgooien in Rhenen. fotoanp A Danielle Meijer hangt op Koningsdag 2017 met dochter Isabella de vlag uit in Zoetermeer. fotoronjenner A Koningin Maxima wuift in 2016 naar de menigte in feestend Zwolle, foto pim ras Alles is ranje Eefje Oomen -Annemarie de Wildt (conservator Amsterdam Museum) Koningsdag is nog al tijd een ijzersterke tra ditie, maar de Neder landse driekleur wap pert steeds minder vaak. „In sommige wij ken zie je zelfs geen en kele vlag meer", zegt Annemarie de Wildt (conservator Amster dam Museum). Traditie- deskundige Ineke Strouken: „Misschien vinden mensen het te genwoordig te veel gedoe?" Historica Rei- nildisvan Ditzhuyzen: „Bezitten veel jonge en nieuwe Nederlanders geen mast en vlag meer?" Of, oppert De Wildt, verliest de driekleur beetje bij beetje terrein aan die andere nationa le kleur. „Oranje wordt in de slipstream van alle verkleedpartijen rond WK's en EK's steeds belangrijker. Mede, denk ik, door de tv. Oranje sprankelt op beeld meer dan rood-wit-blauw." Toch is de 'gevoelswaarde' vol gens Strouken anders. „Rood-wit-blauw is de kleur van Nederland en oranje de kleur van de Nederlanders. Beide kleuren horen bij Ko ningsdag." Van Ditzhuy zen: „De straten fleuren ervan op én het straalt eensgezindheid uit."

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2018 | | pagina 7