Begripvoor wanbetaler <D 16 PSYCHOLOGELD SCHONE ENERGIE LANDSCHAP De overgang naar schone energie dreigt het Nederlandse landschap nog verder te verrommelen. Rijksadviseur Berno Strootman maakt zich zorgen. „We staan aan de vooravond van een grondige verschuiving." Wanbetalers wegzetten als slechte mensen werkt averechts Er kwamen vorig jaar minder wanbetalers voor de rechter, zo bleek deze week uit het jaarverslag van de Raad voor de recht spraak. Ik vind het er nog altijd zorgwekkend veel. In 2017 waren er 1,5 miljoen rechtszaken over openstaande rekeningen in plaats van 1,6 miljoen het jaar daarvoor. Volgens de Raad voor de recht spraak ligt de verklaring voor de hand: na de eco nomische crisis is de betalingsmoraal van Nederlanders verbeterd. De term 'betalingsmoraal' wordt in mijn ogen vaak verkeerd gebruikt, nu ook weer door rech ters. Wanbetalers vertonen slecht betalingsge drag, maar dat wil niet zeggen dat ze allemaal ook een slechte betalingsmoraal hebben. Moraal gaat over normen en waarden, over principes, over goed en kwaad. Mensen met een slechte beta lingsmoraal vinden rekeningen op tijd betalen niet zo belangrijk. Of nog erger: zij zijn de boel bewust aan het traineren, met als doel onder de factuur uit te komen. Het ontbreekt hun aan het morele besef dat ze een schuld hebben en die moeten inlossen. Achter een onbetaalde rekening kunnen echter ook andere verhalen schuil gaan: iemand wil wel beta len, maar heeft op dat mo ment geen geld. Omdat hij bijvoorbeeld zijn baan is kwijtgeraakt en alle vaste lasten ondertussen wel doorlopen. Of een debiteur heeft niet door dat hij moet betalen omdat hij niets van de rekening begrijpt. De helft van de mensen met problematische schulden leest slecht, blijkt uit on derzoek van de Rijksuniversiteit Groningen. Een betalingsachterstand is bij deze groep eerder een gebrek aan taalvaardigheid dan aan normen en waarden. Wanbetalers zijn niet per definitie onbetrouw baar of laks. Soms zijn ze wel murw geworden als ze al langer schulden hebben en daardoor in de overlevingsstand staan. Toch rekenen we in Nederland mensen die hun rekeningen niet op tijd betalen gretig af op hun gebrekkige moraal, getuige tv-programma's als Een dubbeltje op zijn kant. Die portretteren schuldenaren als mensen die niet willen werken, maar wel geld verspillen aan een geldverslindende frisdrankautomaat of een abonnement op de Donald Duck. En vervol gens vreemd opkijken als ze hun rekening niet kunnen betalen. Dat we wanbetalers vaak wegzetten als slechte mensen werkt averechts. Er heerst veel schaamte bij mensen met financiële problemen. Uit onder zoek blijkt dat ze zich vaker eenzaam voelen om dat ze uit gêne niet over hun problemen praten. Terwijl schuldenaren die een goede band hebben met vrienden en familie juist sneller uit de rode cijfers blijken te komen. Die 1,5 miljoen rechtszaken per jaar laten zien dat schulden dichterbij zijn dan we denken. En dat ze wellicht iedereen, op een slecht moment, kunnen 'overkomen'. Een veroordeling door de rechter is dan, hoe terecht ook, al heel vervelend. Maar de veroordeling door de maatschappij komt vaak harder aan. Philips Lighting ING Osram Licht Het Nederlandse landschap ver keert in zwaar weer, stelt land schapsarchitect Berno Stroot man. Samen met de Rijksbouwmeester (Floris Alkemade) en stedenbouwkun dige Daan Zandbelt vormt Stroot man het College van Rijksadvi seurs. Dat adviseert het kabinet over ruimtelijke ontwikkelingen. Zijn taak? Zorgen dat de kwaliteit van het landschap niet verder af brokkelt. Een flinke uitdaging, gezien de explosie van bouwplannen nu de economie weer bloeit. Maar zeker ook vanwege de overgang naar schone energie. Die dreigt ons landschap ingrijpend te verande ren, waarschuwt Strootman. „We staan aan de vooravond van een grondige verschuiving. De af gelopen pakweg honderd jaar za gen we niet veel van onze energie productie, we zagen alleen wat hoogspanningskabels en energie centrales. Steenkool, olie en gas wordt gewonnen uit de bodem. Nu beseffen we welke negatieve gevolgen dat heeft voor het kli maat en vinden we als maatschap pij dat we duurzame energie moe ten opwekken door de zon en wind te benutten. Dat heeft ingrij pende gevolgen voor het land schap, waarvan de kwaliteit afge lopen decennia al enorm is terug gelopen. Veel natuurlijke en cul tuurhistorische elementen zijn verdwenen door de intensieve landbouw. En we houden steeds minder landschap over door de bouw van nieuwe woonwijken, wegen en fabrieksterreinen. Ook alle pakhuizen die erbij zijn gezet voor de interneteconomie vormen bepaald geen verfraaiing van Ne derland." „Nee, Nederland is nog steeds een mooi land. Maar we moeten heel voorzichtig zijn met de energie transitie die nu voor de deur staat. Hoe gaat die ons landschap veran deren? Nu hebben we daar nog keuze in. Als windmolens en zon- neparken er eenmaal staan, krijg je ze niet zomaar weer weg." De haast waarmee overheden en ondernemers nu te werk gaan om over te stappen op schone energie, zorgt volgens Strootman voor een 'explosief mengsel'. „Overheden hebben het gevoel dat ze haast moeten maken om de klimaatdoe len van Parijs te halen, onderne mers springen daar op in. Gedre ven door subsidies kloppen ont wikkelaars nu bij boeren aan om hun land te huren voor zonnepa nelen. Voor die agrariërs is dat heel aantrekkelijk: zij krijgen de ko mende vijftien of twintig jaar meer betaald dan ze bij elkaar kunnen boeren. En die ontwikke laars snap ik ook: die zien kansen om een goede boterham te verdie nen. De gemeente denkt: toe maar, we moeten immers energieneu traal worden. Maar na die ene aan vraag volgt er nóg een, en nóg een. Als we dit op z'n beloop laten, is ons hele landschap straks gestof feerd met zonnepanelen en zie je overal wel een windmolen. De be scherming van het landschap is nog niet goed geregeld. Zonnepa- donderdag 26 april 2018 GO Reageren? economie@persgroep.nl Het telecom- concern voerde de schaarse stijgers aan in de AEX. Het verlichtings- bedrijf ging on deruit na een waarschuwing van Osram. Bij de hoofdfond sen noteerde de grootste bank van Nederland ex-dividend. De Duitse con current van Phi lips verlaagde zijn winstver wachting, en werd zwaar afge straft. O Windmolens bij Medem- blik (boven) en bij Burger vlotbrug (Noord-Holland). FOTO'S MARCO OKHUIZEN, ANP Geen gezicht: weilanden vol met windmolens Annemieke van Dongen Den Haag Is Nederland lelijk geworden? Neem plaats op de sofa van Irene van den Berg. Zij analyseert iedere week ons econo misch gedrag.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2018 | | pagina 16