II
Happen en trappen aan Duvelandse kant van Schouwen
7
NIEUW LIEDJE SPEELTROMMEL
Twee keer per jaar wordt de trommel
van één van de oudste nog klinkende
carillons in Europa verstoken. En krijgt
Zierikzee vanuit de Zuidhavenpoort weer
nieuwe melodietjes over zich uitgestrooid.
m:
Kom mee naar buiten al
lemaal, dan zoeken wij
de wielewaal. En horen
wij die muzikant, dan is
zomer in 't land.'
Krap dertig seconden duurt het
riedeltje dat stadsbeiaardier Janno
den Engelsman en Cor Groen van
de gemeentelijke technische
dienst op de speeltrommel van het
carillon in de Zierikzeese stads
poort hebben gezet. Zo'n ander
half uur gepriegel was daar voor
nodig. En dat was pas het eerste
liedje.
Met zijn van smeer besmeurde
vingers ziet Den Engelsman er
eerder uit als een doorgewinterde
automonteur, dan als stadsbeiaar
dier. Toch hoort dit ook bij zijn
taak om de geschiedenis van Zie
rikzee levend te houden. „Sterker
nog", vertelt hij, „dit is het oude
beiaardierswerk zoals mijn voor
gangers dat door de eeuwen heen
al deden. Wanneer je dat beseft,
gaat je bloed toch wel een beetje
sneller stromen."
Twee keer per jaar -in april en
oktober- klimt Den Engelsman
met Groen naar boven om het ca
rillon van een bescheiden nieuw
repertoire te voorzien. Vier korte
melodietjes zouden in principe op
de trommel passen. Maar omdat
deze uitvoering kan bewerken.
Soms moet je gewoon wel eens
een beetje smokkelen." Iedere pen
die Den Engelsman in een gaatje
van de speeltrommel steekt, be
paalt het ritme en het verloop van
de melodie. De pen haakt in het
trekmechanisme, dat één verdie
ping hoger is verbonden met de
hamers van de klokken. Gecon
centreerd telt hij de juiste posities
uit, met een notenlat als richtlijn
voor de juiste verticale rij gaatjes.
Groen zwijgt -wat vrij bijzonder is
voor de praatgrage techneut- en
draait de pennen aan de binnen
kant stevig vast.
Den Engelsman: „Het allerergst
is wanneer het melodietje bijna
aan het eind is en er een verkeerde
noot tussen blijkt te zitten. Dan
moet je weer helemaal terugtellen
tot dat ene moment en die pennen
weer losdraaien." Groen haalt la
chend z'n schouders op: „Ik roep
dan altijd: buiten horen ze dat toch
niet!"
Het carillon hoort eigenlijk niet
thuis in de Zuidhavenpoort. Oor
spronkelijk deed het dienst in de
toren van het stadhuis aan de
Meelstraat. Toen dat carillon in
1927 werd vervangen voor een uit
gebreidere versie van nieuw gego
ten klokken, werden de veertien
oude klokken op zolder als muse
umstuk tentoongesteld. In 1964
Dan moetje weer
helemaal terugtellen
tot dat ene moment
en die pennen weer
losdraaien
werd de constructie overgebracht
naar de oude stadspoort en voor
zien van een andere speeltrom
mel. De twee grootste klokken
worden alleen gebruikt om het
hele en halve uur aan te geven. De
nog werkende speeltrommel is
vrij klein, vertelt Den Engelsman.
„De trommel van de Dom in
Utrecht is vier keer zo groot. Daar
kan je in staan."
Groen voldoende ruimte wil over
houden om netjes op het hele en
halve uur de tijdsaanduiding te la
ten klinken, is de inbreng van de
beiaardier beperkt tot twee liedjes.
Naast de Wielewaal heeft hij voor
dit zomerse seizoen gekozen voor
de Pavana Hispanica. „Een popu
lair dansliedje uit de zestiende
eeuw, de tijd dat de klokken (1550-
1555) van dit carillon zijn gegoten."
De beiaardier moet het doen
met twaalf klokken, oftewel
twaalf noten. „Dat betekent dat
het altijd wel even zoeken is, om
een liedje te vinden dat ik voor
'Happen en Trappen' is niet alleen
een succesnummer voor deelne
mers. Ook voor dorpshuisbeheer
ders is het evenement bijzonder,
weet mede-organisator Marlène
van der Wekken (dorpshuis Zon
nemaire). Dat blijkt wel uit het feit
dat ook dorpshuizen die niet zijn
aangesloten bij de Schouwen-Dui-
velandse dorpshuizenkoepel mee
doen, zoals Bruinisse en Ouwerk-
erk. „We hebben allemaal hetzelfde
doel: proberen de leefbaarheid in de
dorpen te behouden."
Leefbaarheid staat bij
alle beheerders van
dorpshuizen hoog in
het vaandel
Dit jaar is een route van zo'n 60
kilometer uitgezet die deelnemers
langs zes verschillende dorpshui
zen voert. Bij elk dorpshuis wordt
een gang gepresenteerd. Zo fietsen
mensen hun eigen maaltje (lunch
én diner) bij elkaar. De deelne
mende dorpshuizen dit jaar zijn
Zonnemaire, Sirjansland, Brui
nisse, Oosterland, Ouwerkerk,
Noordgouwe en Dreischor.
Na deze editie is heel het eiland
aan de beurt geweest en hebben
alle dorpshuizen kunnen meedoen.
„Het was zomaar een idee: leuk om
samen te werken en de dorpshui
zen op de kaart te zetten. Dat is
goed uitgepakt. Het is elke keer nog
een verschrikkelijk leuke dag ge
weest. Al moet je het wel een beetje
van het mooie weer hebben." Voor
wat mot, mist of wind draaien de
80 deelnemers hun hand niet om.
„De laatste keer moesten ze best
trappen, maar al dat gehap tussen
door maakte veel goed."
Opgeven tot 23 mei via Marlène:
dorpshuiszon@zeelandnet.nl.
woensdag 25 april 2018
Oud carillon
klinkt weer
als een klok
Marcel Modde
-Janno den Engelsman
Elke pen die beiaardier Jarno
den Engelsman in een gaatje van
de speeltrommel steekt, bepaalt
het ritme en het verloop van de
melodie.
FOTO'S ERNESTA VERBURG
De speeltrommel is verbonden met het uurwerk van de Zuidha
venpoort.
Op de pedalen over Schouwen-
Duivelandse polderwegen, met
steeds wat lekkers tussendoor.
Zaterdag 2 juni wordt voor de
derde keer 'Lekker Trappen,
Heerlijk Happen' gehouden. Dit
jaar zijn de Duivelandse dorps
huizen aan de beurt.
Esme Soesman
Zonnemaire
De deelnemers van Happen en Trappen 2017. foto dirk jan gjeltema
