BUITEN
Boeren uit
Steentijd bij
Baarland
14 ZE
zv
Lopen door
Hansweert is een
wandelende
geschiedenisles. Op
een bord staat de zin
'Hansweert is een dorp
dat nooit slaapt',
verwijzend naar de
parlevinkers van weleer.
Het Kanaal door Zuid-Be
veland veranderde
Hansweert van een be
scheiden dorpje in een
welvarende plaats vol
bedrijvigheid. Sinds de jaren '8o is er
veel veranderd. Om plaats te maken
voor een nieuwe voorhaven ver
dween Hansweert-Oost voorgoed
van de landkaart. Het kanaal door het
dorp werd gedempt, het oude slui-
zencomplex drooggelegd en huizen
werden afgebroken om de aanleg van
modernere sluizen mogelijk te ma
ken.
Ik speelde
altijd op de
oude sluizen.
Tikkertje en
wegkruipertje
Daarmee brokkelde het jeugdsen
timent van Huib Boonman af, al zijn
de herinneringen nog springlevend.
„Ik speelde altijd op de oude sluizen.
Tikkertje en wegkruipertje." We zijn
de wandeling begonnen bij dorps
huis Kaj Munk en lopen richting de
zee. Mijn ouders wisten niet dat we
hier speelden. Gelukkig maar, want
het was levensgevaarlijk met alle
smalle en gladde paadjes zo dicht bij
het water." Nadat we het jeugdhonk
zijn gepasseerd zien we naast de
drooggelegde sluizen een kuil waar
Boonman en zijn kameraadjes vroe
ger voetbalden. „Dit was ons voetbal
stadion. Het was in de tijd dat Hans
weert 42 actieve parlevinkers en 28
cafés bezat. Er was zoveel bedrijvig
heid dat ons dorp de bijnaam 'Klein
Antwerpen' kreeg. Voor de parlevin
kers was het haastwerk om de sche
pen te bevoorraden. Als ze klaar wa
ren stonden ze van bovenaf naar
'onze voetbalwedstrijd' te kijken."
Voordat we de oversteek maken
over de oude sluizen lopen we eerst
over de zeedijk naar 'De Punt', zoals
de inwoners deze plek noemen. We
passeren nog een stukje geschiedenis
in de voormalige vluchthaven van
Hansweert. Bij eb zijn de restanten
van een oud scheepswrak te zien. Het
zijn de overblijfselen van de 'Captain
James A. Duffy, een kleine sleepboot
die is gezonken op de Westerschelde.
„Dat was in de tijd van houten sche
pen en ijzeren mannen, tegenwoor
dig is het precies andersom", grapt
Boonman.
Vervolgens komen we langs het
bronzen beeld Amos. Deze 'wachter
over de zee' is een toeristische trek
pleister. Na een 'rondje over de voor
haven' zijn we weer terug bij het his
torisch sluizencomplex. 'Het blijft
voor Boonman een nostalgische
route over de sluizen, net als vroeger
toen hij naar school liep over dit pad.
We komen voorbij een voormalige
kinderboerderij en verderop zien we
de vuurtoren. „Het symbool van
Hansweert', zegt Boonman. „Enkele
jongeren uit 'Answest' hebben de
vuurtoren zelfs op hun lichaam geta
toeëerd." Daarna gaat het langs de
nieuwe sluizen terug richting het
dorpshuis. Daarbij passeren we een
gratis standplaats voor campers. „In
de zomermaanden ontstaat hier
soms filevorming, omdat dit plekje
erg gewild is onder kampeerders.
Mensen staan uren te wachten tot er
een standplaats vrij komt." Over
nachten is dus wel degelijk mogelijk
in het dorp dat nooit slaapt.
UIT DE ZEEUWSE KLEI
Archeologische vondsten
hoeven niet altijd talrijk of
spectaculair te zijn om toch
een goed verhaal te vertellen. Een
onderzoek uit 1980 bij Baarland le
vert daarvoor het bewijs. Buiten
dijks waren daar bij laag water
stobben van dennen in een veen
laag zichtbaar. Het veen, dat er
rond 3000 voor Christus begon te
groeien, is door de Rijks Geologi
sche Dienst bemonsterd. In de ba
sis ervan bleken veel pollen van
grassen, maar ook van granen en
smalle weegbree aanwezig te zijn.
Ze vormen aanwijzingen voor be
woning in de Nieuwe Steentijd (in
Zeeland van 4000-2000 voor
Christus), want granen en smalle
weegbree duiden op de beoefe
ning van landbouw. Het is bekend
dat in de loop van de Nieuwe
Steentijd het aandeel van smalle
weegbree in het algemeen sterk
toenam door landbouwactivitei
ten. Deze soort groeit meestal op
graslanden en open plaatsen in
bossen.
Het is dus mogelijk dat de eerste
boeren van Zuid-Beveland, de pio
niers, open plekken hebben gecre
ëerd om kleine akkers aan te leg
gen. In die tijd bestond dit deel
van Zeeland uit een opgeslibd ge
bied na eerdere overstromingen.
Het is niet duidelijk of men ter
plekke granen verbouwde, maar
de resten kunnen wel uit de omge
ving afkomstig zijn. Enkele kilo
meters westelijker, in de omge
ving van Driewegen, is ooit een
groot fragment van een geslepen
vuurstenen bijl gevonden, wat er
op wijst dat in die tijd boompjes
zijn gekapt. Een ander bewijs voor
menselijke aanwezigheid in de
Nieuwe Steentijd is de vondst van
een fraaie vuurstenen pijlpunt, die
bij Kruiningen in een vergelijk
baar niveau is aangetroffen als dat
van de pollen bij Baarland. Blijk
baar was het toenmalige land
schap geschikt voor bewo
ning en de jacht. Uit het
pollendiagram van Baar
land bleek verder dat
het landschap na 3000
voor Christus een
stuk natter werd, ge
zien de vele moeras-
planten die er toen
groeiden. De
Steentij dboeren
hebben toen waar
schijnlijk hun bie
zen weer gepakt.
donderdag 12 april 2018
ILLUSTRATIE EVA BONNEUR, FOTO'S MARJO BOONMAN EN HANS PUIK
Ooit Klein Antwerpen
Hans Puik
Een wekelijkse
wandeling door
Zeeland. Vandaag:
Hansweert
-Huib Boonman
Tweewekelijkse rubriek over ar
cheologische vondsten in Zee
land door Stichting Cultureel Erf
goed Zeeland (SCEZ)
Hans Jongepier
Vuurstenen pijlpunt, gevonden
bij Kruiningen. foto hans jongepier
,t drooggelegde sluizencomplex.
vuurtoren.
Hansweert.
Het symbool van
Zuidervoorhaven
Voorhaven
Het bronzen beeld Amos.
