9
voldoende vertrouwen hebben dat hier
écht iets verandert."
Ella's dubbele achternaam verraadt
haar link met Nederland, het geboorte
land van haar moeder. Ze woonde als
kind vijfjaar in de buurt van Den Haag,
voordat het gezin in 2004 definitief naar
Roemenië verhuisde. In een dorpje
vlakbij Caracal hebben ze een boerderij.
Afgelopen winter was Ella even terug in
Nederland. Ze werkte drie maanden op
het distributiecentrum van bol.com in
Waalwijk: orders pieken, bestellingen
inpakken. „Het werk was prima, maar
we sliepen in België. Elke ochtend
moesten we twee uur heen en twee uur
terugrijden", vertelt ze in Nederlands
met een accent. „Werken in het buiten
land is niet altijd ideaal."
Een vertrek naar een ander land
vraagt wilskracht en grote offers, wil ze
er maar mee zeggen. Petruta en Georgel
Zimbrea weten er alles vanaf. Daarvoor
hoeven ze alleen maar naar het jongetje
te wijzen dat zijn hoofd nieuwsgierig
door de deuropening van de woonka
mer steekt. Daryus heet hij. Petruta aait
over het hoofd van haar enige kleinkind.
„Het zoontje van mijn dochter Adina",
knikt ze. „Ze vond het zo moeilijk om
hem achter te laten."
van hun kinderen. Met dat doel lieten ze
Roemenië achter om dag in, dag uit kei
hard te werken in de vleesfabriek. Cos-
min was drie jaar geleden de eerste die
ging, gevolgd door zijn zus en diens
man. „Hij had eerder al in Engeland ge
werkt en plaveide voor hen de weg",
vertelt Petruta. „Hij sprak Engels en
mocht ook al af en toe op kantoor wer
ken. Ook Adina kreeg steeds meer ver
antwoordelijkheden. Ze kwamen nooit
te laat, waren nooit ziek. Ik ben zo trots
dat ze hun dromen najaagden."
250 euro per maand
Die dromen waren in Caracal niet te
verwezenlijken. Regulier werk is er te
weinig. Het Japanse kabelbedrijf Yakazi
biedt weliswaar duizenden mensen in
het stadje een baan, maar de salarissen
zijn bedroevend. Gemiddeld verdienen
de Roemenen nog geen 250 euro per
maand. Wie in de fabriek werkt, moet
van nog minder rondkomen. Vader
Georgel: „Ze wilden niet dag en nacht
werken om onderbetaald te worden. In
Nederland konden ze vier of vijf keer zo
veel verdienen."
Het probleem van de werkgelegen
heid trekt ook burgemeester Liviu Radu
zich aan. Zoals hij zich ook verantwoor
delijk voelt voor het ongeluk. „Jonge
mensen zoals zij moeten naar het bui
tenland, omdat ik ze hier geen werk kan
bieden. Daar voel ik me schuldig over",
vertelt hij op zijn kantoor, dat presiden
tieel aandoet. Hij zit achter een donker,
houten bureau. Achter hem staan in de
hoek nationale vlaggen. „Om dat pro
bleem aan te pakken, moet de mentali
teit van de mensen veranderen. Sinds de
revolutie in 1989 (einde van het com
munisme in Roemenië, red.) is er van
alles mogelijk, maar veel mensen den
ken nog hetzelfde als 30 jaar geleden."
Er wordt te veel naar de staat gekeken
als er iets moet worden geregeld, merkt
ook Gio Stan (26). Hij werkt voor de
plaatselijke VW en woont al zijn hele
leven in Caracal. „Daarom zijn apparte
mentengebouwen hier van de buiten
kant niet altijd opgeknapt. Sommige
mensen verwachten dat de gemeente
dat doet. Dan zeggen ze: 'Ik betaal toch
belasting?'"
Gio maakt deel uit van een haast ver
dwenen generatie. Twintigers zie je hier
weinig: ze studeren in de grote steden
of zitten in het buitenland. Vijf van zijn
vrienden vertrokken naar Engeland,
twee naar Duitsland en eentje naar Ita
lië. „Elke keer valt je vriendengroep uit
elkaar. Dat is moeilijk." Of hij zelfheeft
overwogen om te vertrekken? „Jawel,
maar ik weet niet of ze mijn universi
teitsdiploma in automatisering accepte
ren. En mijn ouders zien het niet zitten
als ik aan de lopende band ga staan. Ze
zeiden: 'Je hebt geen opleiding gevolgd
om ongeschoold werk te doen.'"
Dat is ook waar Ella Nastase-Arens-
man (21) mee worstelt. Naar het buiten
land of toch een opleiding volgen aan de
universiteit in Boekarest? Ze twijfelt
over haar kansen in Roemenië. „Veel
jongeren vertrekken ook omdat ze niet
Caracal
Zoontje
Net als veel landgenoten vroegen Adina
en Aurel hun eigen ouders om voor hun
kind te zorgen. „Ze verlieten hun zoon
tje juist voor hem. Om hém een betere
toekomst te geven. Maar wat voor toe
komst heeft hij nu zijn ouders er niet
meer zijn?" Petruta veegt nog een keer
de tranen uit haar ogen en kijkt hoe
Daryus enthousiast door de woonkamer
kruipt met een vliegtuig vol knippe
rende lampjes. Uit het speeltje klinkt
een Engels kinderversje 'Ifyou're happy
and you know it, clap your hands'. Ze
glimlacht een keer.
Over een paar jaar zal het Roemeense
jochie pas begrijpen wat er is gebeurd.
Voor hem houden zijn grootouders zich
sterk. „Als een feniks zal ik moeten her
rijzen uit de as", zegt Petruta, die haar
kleinzoon wil adopteren. „Nu ik mijn
kinderen kwijt ben, moet ik leren hoe ik
mijn leven opnieuw moet beginnen. Ik
moet er voor Daryus zijn. Voor hem
hebben ze alles opgeofferd. Dat mag
niet voor niks zijn geweest."
zaterdag 31 maart 2018
GO
Bij het ongeluk
kwamen vijf
Roemenen om.
FOTOGINOPRESS
Echtpaar Adina
en Aurel en Adina's
broer Cosmin.
FOTO'S PRIVÉ
A Petruta en Georgel Zimbrea met
kleinzoon Daryus.
A De graven van Cosmin, Adina en
Aurel in Caracal. foto'schieltimmermans
ROEMENIË
Helmond
