intermediair
WERK MAKEN
VAN JE BAAN
E 17
Rijk worden
ten koste
van mensen
onderaan
de ladder,
dat is slecht
miljoen Europeanen die onder zijn
grens van 4 dollar per dag leven, met
name in Zuid-Europa - bespeurt hij
in de VS een unieke, zorgwekkende
trend: de levensverwachting van
Amerikanen daalt steeds verder. Dea-
ton en zijn collega Anne Case - ook
zijn echtgenote - publiceerden vorig
jaar een somber rapport over hoge
sterftecijfers onder lager opgeleide
witte Amerikanen.
Ze overlijden steeds jonger, en va
ker door een overdosis, zelfmoord of
een ziekte die ontstaat door versla
ving. 'Wanhoopsdoden' noemen
Deaton en Case ze. Elet verlies aan
goedbetaalde, stabiele banen heeft in
hun gemeenschappen door de jaren
heen zoveel pijn en problemen ver
oorzaakt - werkloosheid, gebroken
gezinnen, slechte gezondheid - dat
deze mensen zichzelf om het leven
brengen. Met een wapen, of door
drugs- en alcoholgebruik.
„Om te beginnen is er in de VS - an
ders dan in Europa - bijna geen soci
aal vangnet. Er is heel weinig be
scherming als je je baan kwijtraakt of
als je iets anders overkomt. We beste
den hier astronomische bedragen aan
zorg - een enorme last voor de eco
nomie. Al dat geld had ook naar lo
nen, winsten of lagere belastingen
kunnen gaan. En farmaceutische be
drijven hebben met de verspreiding
van zware opiaten als pijnstillers een
verslavingscrisis gestimuleerd - in
Europa is daar meer controle op."
„Dat is maar de vraag. De stabiele
stijging van de levensverwachting
wordt ook in Europa bedreigd. Eu
ropa loopt het risico dat het dezelfde
kant op gaat als de VS. Vooral Groot-
Brittannië. Niet voor niets stemden
zo veel mensen voor de brexit. De
reële lonen zijn er niet gestegen sinds
het begin van de recessie - dat is nog
nooit gebeurd in de Britse historie. Er
heersen zorgen over drugs. En farma
ceuten doen wat de tabaksbedrijven
doen: nu ze hier in de VS te maken
krijgen met meer restricties, zoeken
ze nieuwe markten voor hun versla
vende opiaten elders op de wereld."
„Nee. In tegendeel. Versoepeling van
milieuregels voor bedrijven, zijn be
lastingwet die vooral rijken bevoor
deelt - hij doet precies het tegenover
gestelde."
„Dat is dichter bij wat hij beloofd
heeft, het zal leiden tot meer banen
in staal en aluminium", meent Dea
ton. Maar Trump vertelt er niet bij,
waarschuwt de 72-jarige emeritus
hoogleraar, dat producten waarin
staal en aluminium verwerkt is - co
lablikjes, bijvoorbeeld - duurder wor
den en industrieën daaronder zullen
lijden. „Het leidt tot minder banen in
auto's, vliegtuigen, frisdrank, enzo
voorts, en véél minder banen als dit
een handelsoorlog ontketent."
„Het maakt me boos. Een arbeider in
een fabriek in Ohio kan te horen krij
gen dat hij zijn baan verliest omdat
de Chinezen zijn werk voor de helft
van de prijs kunnen doen. Maar de
Chinezen kunnen ook dokters leve
ren voor de helft van de prijs, en de
Indiase farmaceutische industrie zou
de onze veel goedkoper kunnen ver
vangen. Zij krijgen alleen de kans
niet. Omdat er regels bestaan die dat
voorkomen. Die regels zijn heel
asymmetrisch. Begrijp me niet ver
keerd, ik ben er vóór dat mensen rijk
worden. Als je een iPhone uitvindt
en mensen in de hele wereld blij
maakt, is het geen enkel probleem als
je daarvoor beloond wordt en zo
mensen stimuleert om dingen uit te
vinden waar mensenlevens beter van
worden. Maar rijk worden ten koste
van de mensen onderaan de ladder,
dat is slecht. En dat is wat gebeurt, in
de VS meer dan in Europa."
Angus Deaton vraagt zich
soms af waar hij liever
zou wonen, als hij geen
gevierde, in de Britse
adelstand verheven No
belprijswinnaar was, maar een man
die onder de officiële armoedegrens
van de Wereldbank leefde. In Bangla
desh, of in Amerika? Misschien wel
in Bangladesh, concludeert hij, na
een diepe duik in de armoedestatis-
tieken van de Wereldbank. Hij stelt:
„Het lijden van miljoenen Amerika
nen vanwege materiële armoede en
slechte gezondheid is even erg of er
ger dan dat van mensen in Afrika of
Azië."
De Wereldbank houdt sinds vorig
jaar ook bij hoeveel mensen in rijke
landen onder de wereldwijde armoe
degrens van 1,90 dollar per dag leven.
In de VS blijkt het om maar liefst 3,2
miljoen mensen te gaan. En eigenlijk
ligt dat aantal nog hoger, volgens
Deaton. „De Wereldbank houdt wel
rekening met verschillen in prijspeil,
maar in een koud, rijk land heb je ook
andere dingen nodig dan in een arm
land met een warm klimaat. In een
dorp in India geef je weinig uit aan
huisvesting, verwarming, of kinder
opvang." Deaton legt de grens voor
extreme armoede in rijke landen
daarom op 4 dollar per dag - en telt
daarmee 5,3 miljoen Amerikanen die
tot de allerarmsten ter wereld beho
ren. Meer dan in Siërra Leone of
Nepal.
„Wat weten zij nou? Die mensen wo
nen niet in de sloppenwijken van
Milwaukee. Het is door mensen als
socioloog Kathryn Edin vastgelegd:
de armste Amerikanen verkopen
voor een paar dollar social security
numbers (een soort burgerservice
nummer) van hun kinderen, zodat
anderen ze fraudeleus kunnen opge
ven bij hun belastingaangifte. Ze ver
kopen voedselbonnen voor vijftig
procent van de waarde, omdat ze geld
nodig hebben om de huur te betalen.
Er zijn delen van West Virginia en de
Mississippi Delta waar de levensver
wachting lager is dan in Bangladesh
ofNepal."
Hoewel Deaton ook in Europa ex
treme armoede bespeurt - hij telt 6,9
Volg je ambities op het nieuwe Intermediair
vrijdag 30 maart 2018
GO
Wie of wat is verantwoordelijk?
Betekent dit dat lager opgeleide
Europeanen er beter voor staan?
Een dakloze in New
York voert duiven, ter
wijl hij om geld bedelt.
FOTO JASON SZENES/EPA
Maar liefst 3,2 mil
joen mensen in de VS
moeten zien rond te
komen van minder dan
2 dollar per dag.
- Angus Deaton
Uw werk is veel aangehaald als
verklaring voor de opkomst van
Donald Trump. Doet hij iets voor
deze mensen?
En de invoerheffingen op staal?
Wordt u wel eens zwartgallig van
uw armoedeonderzoek?
Karlijn van Houwelingen
New York
Er kwamen ongelovige reacties
van commentatoren en collega's -
dat kan niet waar zijn, is de teneur.
Uitdaging én balans in je werkleven? Intermediair helptje verder. Met
nieuwe kansen en verrassende artikelen. Zo blijfje in beweging.
HÉT WORK-LIFE PLATFORM VOOR
HOOGOPGELEIDEN
